به گزارش مشرق، به استثنای پاپیلارهای کریستالی که جوانه‌های چشایی ندارند، بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ جوانه طعم‌دار وجود دارند که در پشت و جلوی زبان قرار دارند. بقیه در سقف، دو طرف و پشت دهان و گلو قرار دارند. هر طعم جوانه شامل ۵۰ تا ۱۰۰ سلول گیرنده طعم است.

شاید این‌طور به نظر برسد که تنها دهان و زبان مسئول درک مزه غذا هستند، اما هنگام جویدن غذا، حواس دیگری مانند بینایی، بویایی، مغز و… هم به کمک دهان می‌آیند. پس مشکل در هر یک از این اعضا می‌تواند باعث اختلال در طعم و درک مزه غذا و نگرانی بیمار شود.

گرچه کاهش حس چشایی در بیشتر مواقع خطرناک نیست، اما علت آن حتما باید مشخص شود.

حس چشایی انسان به‌تنهایی عمل نمی‌کند و حواس‌ دیگری مانند حس بویایی یا بینایی نیز به کمک حس چشایی می‌آیند تا بتوانند مزه‌ها را درک کنند. عضو مهمی که با آن طعم را حس می‌کنیم، زبان است.

علت دوم گیرنده‌هایی هستند که به درک بیشتر حس چشایی کمک می‌کنند: در کناره‌های دهان یعنی کام و گلو نیز گیرنده‌هایی وجود دارند که به درک بیشتر حس چشایی کمک می‌کنند. البته عامل مهم دیگری که باعث می‌شود مزه غذا را حس کنیم، ترشح بزاق در دهان است. بزاق، ماده غذایی را حل می‌کند و قدرت تشخیصی پرزها را بالا می‌برد.

حس بویایی یا بینایی چگونه به تشخیص طعم غذا کمک می‌کنند؟

حس بویایی، عامل دیگر است: همه ما وقتی سرما می‌خوریم، چند روزی اصلا مزه غذا را متوجه نمی‌شویم. علت آن، کاهش حس بویایی است. عملکرد حس بویایی و چشایی با هم باعث درک بهتر مزه غذا می‌شود.حس بینایی نیز عامل مهم در درک مزه غذا است. همچنین وقتی بوی غذا به مشام می‌رسد یا به غذا نگاه می‌کنیم، ترشح بزاق بیشتر می‌شود. همان‌طور که گفته شد، بزاق نقش مهمی در درک مزه غذا دارد.بنابر این، اختلال در عملکرد این دو حس (بینایی و بویایی) می‌تواند باعث کاهش حس چشایی شود.

گرچه این دو نقش مهمی در تشخیص احساس چشایی دارند، اما نقش بزاق نیز بسیار مهم است. بزاق دهان نیز عامل مهم در درک چشایی است. در افرادی که به دلیل بیماری، بزاق آنها کمتر می‌شود و دچار خشکی دهان هستند، حس چشایی کاهش می‌یابد.

مصرف داروها، ضایعات داخل دهان، استرس و اضطراب نیز باعث کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می‌شوند. زخم‌های روی زبان، وجود ضایعات قارچی داخل دهان و آفت و هر چیزی که مخاط دهان را تحت ‌تأثیر قرار دهد، حس چشایی را کاهش می‌دهند.

کم‌خونی، ابتلا به دیابت، مصرف غذاهای خیلی سرد یا گرم و سوختن سطح زبان نیز باعث از دست رفتن پرزهای چشایی و کاهش حس آن می‌شود.

آیا کاهش حس چشایی نشانه بیماری است و همه افرادی که مزه غذا را خوب درک نمی‌کنند، باید به پزشک مراجعه کنند؟

اگر فردی متوجه شد که حس چشایی‌ او کم شده و در تکلم و قدرت بینایی و غیره دچار مشکل است، باید به دنبال علت باشد. کاهش حس چشایی همیشه خطرناک نیست و به پیگیری نیاز ندارد. تنها باید علت مشخص شود.

دلایلی که باعث می‌شوند مزه غذا را حس نکنیم

اگر علت ضعف چشایی، کاهش بزاق و خشکی دهان است، با درمان‌هایی که برای خشکی دهان انجام می‌شود، می‌توان خشکی را برطرف کرد و حس چشایی را بازگرداند.

برای از بین بردن خشکی دهان می‌توان آب نوشید، آدمس‌های بدون قند جوید یا با بزاق مصنوعی مشکل را برطرف کرد. ورزش نیز حس چشایی را افزایش می‌دهد، به این شکل که فرد در پایان ورزش، به خوردن غذا میل دارد؛ فکر به غذا و تمایل به خوردن آن، حس چشایی را تحریک می‌کند.

بیماران مبتلا به دیابت که در اثر بیماری، پرزهای زبانشان از بین رفته است نیز باید قند خون خود را کنترل کنند تا حس چشایی‌ آنها بهتر شود. بیماری‌های غدد بزاقی، قدرت چشایی را کاهش می‌دهند.

بیماری‌های بسیاری مانند تومورهای سرطانی، نشانگان شوگرن، لوپوس، آنفلوانزا، اوریون و… غدد بزاقی را تحت ‌تأثیر قرار داده و حس چشایی را کاهش می‌دهند.

بیماری غدد بزاقی، علائم متنوعی دارد؛ از تورم، احساس توده در دهان یا زیر چانه و بناگوش، تب، ترشحات بدبو و بدمزه در دهان گرفته تا مشکل در غذا خوردن، بلع و صحبت، سردرد، دردهای عضلانی در فک و صورت، خشکی دهان، پوسیدگی دندان و غیره، تشخیص نوع بیماری با انجام سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی امکان‌پذیر است.

درمان نیز به نوع عارضه بستگی دارد. اگر توده در غدد بزاقی وجود داشت، لازم است توده با جراحی خارج شود یا اگر عفونت در غدد دیده شود، می‌توان با تجویز آنتی‌بیوتیک، عفونت را ریشه‌کن کرد.