سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌ استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با  «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.

*******

** ظریف فصل نوینی از «دیپلماسی هنرمندانه» را به نمایش گذاشت

روزنامه آرمان در مطلبی با عنوان «این روزها جای ظریف چقدر خالی است؟» نوشت:«در شرایط امروز کشور حضور چهره مورد قبول و سیاستمدار باهوش و کارکشته‌ای چون محمدجواد ظریف در عرصه‌های اجرایی و به ویژه دیپلماسی می‌توانست بسیار تعیین کننده باشد...ظریف در هشت سال حضور خود در راس دستگاه دیپلماسی کشورمان فصل نوینی از دیپلماسی هوشمندانه و هنرمندانه را به نمایش گذاشت و نشان داد که با عقلانیت و هوشمندی و سیاست بخردانه، می‌توان حتی قدرت‌های بزرگ را نیز در مذاکره به جایی رساند که آنچه می‌خواهی بپذیرند. ظریف... با دیپلماسی صلح، گفت‌وگو و مذاکره توانست پس از سال‌ها در مذاکراتی فشرده توافقی را برای کشورمان به ارمغان بیاورد که امروز نیز اگر طرفین توافق برای احیای آن می‌کوشند.»

در ادامه، «محمود صادقی» نماینده اصلاح طلب مجلس دهم در مصاحبه با این روزنامه گفت:«حوزه سیاست خارجی به جهت پیچیدگی‌هایی که دارد یک کار بسیار حرفه‌ای و تخصصی است و علاوه بر آن نیازمند افرادی است که دارای تجربه انباشته باشند، با زبان مرسوم دنیا آشنا و تسلط داشته باشند و جریان‌های جاری عرصه سیاست بین‌الملل را بشناسند و زبان دیپلماتیک داشته باشند.»

صادقی افزود:«جای خالی ظریف به عنوان دیپلماتی باهوش و کارکشته محسوس است... آقای دکتر ظریف شخصیتی بسیار منحصر به فرد است که در طی 4 دهه گذشته تجربه حضور در سازمان ملل و حضور در فراز و نشیب‌ها و تحولات مختلف سیاست خارجی ایران، زندگی در آمریکا و تحصیلات و تدوین رساله و تالیفات به زبان انگلیسی‌ و سخنرانی‌ها به همان زبان و همچنین اینکه مورد اعتماد نظام بودند از وی شخصیتی منحصر به فرد ساخته بود.»

هیچکس منکر زحمات تیم مذاکره کننده دولت قبل و همچنین منکر زحمات شخص آقای ظریف نیست. اما متاسفانه تصویری که رسانه های اصلاح طلب از ظریف ترسیم کرده اند، به هیچ عنوان با واقعیت نسبتی ندارد.

کارنامه وزیر خارجه سابق گواه این مسئله است که وی عملکرد ضعیف و غیرقابل دفاعی را ثبت کرده است. بزرگترین نقطه ضعف کارنامه ظریف این بود که وی بدون اعتنا به ظرفیت های عظیم دیپلماسی، وزارت امور خارجه را به وزارت امور برجام تقلیل داد.

یکی دیگر از نقاط ضعف جدی و فاحش در کارنامه ظریف، اعتماد بلاوجه وی به آمریکا بود. ظریف - شهریور ۹۷- در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان و در پاسخ به این سؤال خبرنگار که «اگر شما احساس می‌کردید آمریکا به تحریم‌ها اعتیاد دارد، چرا توافق را ادامه دادید؟» گفت:«این شاید یک اشتباه بوده است اما مشکل اینجا بود که احساس ما این بود ایالات متحده یاد گرفته که دست کم در مورد ایران، تحریم‌ها علی‌رغم ایجاد مشقت‌های اقتصادی، نتایج سیاسی مد نظر آنها را به بار نمی‌آورند و من فکر می‌کردم که آمریکایی‌ها این درس را یاد گرفته‌اند. ولی متأسفانه، اشتباه می‌کردم.»

دولت روحانی که با تمسخر منتقدان، مدعی بود که مسلط به «زبان دیپلماسی» است، قواعد بدیهی همچون «توازن تعهدات»، «همزمانی اجرای تعهدات»، «اخذ تضمین از طرف مقابل» و «پیش بینی برگشت پذیری امتیازات واگذار شده در صورت نقض عهد» که قاعده عقلی هر قرارداد عادی حقوقی است را مطلقاً در برجام رعایت نکرد و عملاً توافق، به شکل دو مرحله‌ای (واگذاری نقد و یکجای امتیازات در مقابل وعده‌های نسیه تدریجی و فاقد ضمانت طرف مقابل) تدوین و اجرا شد.

وزیر امور خارجه ای که می گوید «آمریکا می تواند با یک بمب تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیاندازد» و «خبر خوب این بود که دوست من عادل الجبیر (وزیر خارجه وقت رژیم آل‌سعود) با حضور ایران، به مذاکرات وین بیاید... ۵۰۰ زائر ما در مراسم حج کشته شدند اما ما روابط خود را قطع نکردیم حتی روابط خود با عربستان را کاهش هم ندادیم » و «ما (ایران و عربستان) برای مستثنی کردن یکدیگر و تبدیل شدن به قدرتمندترین در منطقه، منطقه را نابود کرده‌ایم» و «پولشویی در کشور ما یک واقعیت است و کسانی که هزاران میلیارد تومان پولشویی می‌کنند به راحتی ده‌ها میلیارد هم برای مخالفت با پولشویی هزینه می‌کنند!» و... متاسفانه با دیپلماسی هوشمندانه آشنایی ندارد.

نمایندگان مجلس گفته بودند:«فردای روز توافق، دکتر ظریف به مجلس آمد تا گزارش بدهد و اذعان کرد یکی از بزرگترین دستاوردهای ما این است که هیچ جای متن برجام، کلمه «تعلیق» (suspend) برای تحریم ها استفاده نشده و همه جا «لغو» تحریم ها آمده است و همانجا بنده در ۴ جای متن توافقنامه، کلمه «تعلیق/ suspend» را به ایشان نشان دادم که واکنش ظریف اینگونه بود: "عه! من اینجاها را ندیده بودم".»

دیگر اینکه برجام و ضمائم آن مجموعاً ۱۱۰ صفحه است. از این ۱۱۰ صفحه که مجموعه برجام را تشکیل می‌دهد،   ۱۸ صفحه برجام است و تمام نکات دقیق، ظریف، زمان‌بندی‌های اجرایی در ۹۲ صفحه باقی مانده و به عبارتی همان ضمایم برجام است. ظریف چندی پیش در گفت‌وگویی ادعا کرده بود که تعلیق در برجام نیامده و او برجام را خوانده است. این یعنی وی فقط ۱۸ صفحه را خوانده و از ۹۲ صفحه دیگر که اساسی‌ترین مسائل برجام در آن بوده، بی‌خبر بوده است!

** با آمریکا مستقیم مذاکره کنیم، تحریم ها بالمره لغو می شود؟!

«محمدعلی سبحانی» سفیر سابق ایران در قطر در مصاحبه با روزنامه شرق گفت: «به دولت رئیسی، وزارت امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده این توصیه برادرانه را دارم که از دیپلماسی میانجیگرایانه قطر در جهت احیای هرچه سریع‌تر برجام و لغو تحریم‌ها برای رسیدن به منافع ملی استفاده کنند. باید از هر فرصتی استفاده کرد. اگر به من باشد که اساسا معتقدم نباید کار به میانجیگری قطر یا هیچ کشور دیگری کشیده شود. چرا ما نباید بتوانیم به صورت مستقیم و بدون هیچ‌گونه واسطه و میانجیگری با طرف اصلی مناقشه یعنی آمریکایی‌ها گفت‌وگو کنیم؟ ما در جایی که منافع ملی ایجاب می‌کند باید با هر طرفی بتوانیم مذاکره کنیم.»

وی افزود: «نباید این غلط مصطلح در عالم رسانه یا تحلیل کارشناسی را بپذیریم که چون برخی از کشورها روابط نسبتا خوبی با ایران دارند به روابط آنها با جمهوری اسلامی برچسب «روابط استراتژیک» بزنیم. در علم سیاست خارجی، روابط استراتژیک دارای چارچوب و اقتضائات خاص خود است و چون ایران روابط راهبردی با هیچ کشوری ندارد، بدیهی است که هیچ بازیگر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم منافع تهران را مقدم نمی‌داند.»

فعالین و رسانه های اصلاح طلب، 2 ادعای غلط را بارها تکرار کردند. یکی اینکه علت اینکه برجام احیا نمی شود، عدم مذاکره مستقیم ایران و آمریکا است؛ و دیگر اینکه، اگر برجام احیا شود، تحریم ها لغو شده و به تاریخ می پیوندد.

یک سوال؛ آیا گره برجام در عدم مذاکره مستقیم ایران و آمریکاست؟! اگر ایران و آمریکا مستقیم با یکدیگر مذاکره کنند، برجام در راستای منافع ایران به سرعت احیا می شود؟! پاسخ منفی است، چرا که تجربه دولت روحانی خلاف این ادعاها را ثابت می کند.

در دولت روحانی، برای اولین بار پس از انقلاب، وزرای خارجه ایران و آمریکا با یکدیگر دیدار کردند، آن هم نه یکبار و دو بار و ده بار، بلکه به صورت مکرر و مستمر؛ پیاده روی 15 دقیقه ای ظریف و جان کری نمونه ای از این دیدارهاست.

در دولت روحانی در اقدامی بی سابقه، حتی روسای جمهور دو کشور نیز با یکدیگر تلفنی گفتگو کردند. اما آیا این روند به لغو تحریم ها منجر شد؟! به این اظهارنظر مقام آمریکایی توجه کنید: «وندی ‌شرمن» مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در کتابی که با عنوان «من ترسو نیستم» منتشر شده، ناگفته‌هایی از روند مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را به تصویر کشیده و در آنجا روایت می‌کند که چطور باگریه ظاهری و اشک تاکتیکی (احساسی) توانسته مذاکره‌کنندگان ایرانی را منفعل و نظرشان را عوض کند. او حتی در جایی می‌گوید که عراقچی در کریسمس برای من کارت پوستال می‌فرستاد و نمی‌دانست که من یهودی‌ام! وندی شرمن در بخشی از این کتاب صریحاً می‌گوید «در مذاکرات با ایران مظلوم‌نمایی می‌کردم» وی در تشریح حربه اشک می‌گوید: «بعد از سکوتی طولانی، عراقچی از موضوعی که مطرح کرده بود، صرف‌نظر کرد. اشک‌های من گواه این بودند که دیگر چیزی برای ارائه دادن وجود ندارد و ما به توافقی به زبان تصمیم سازمان ملل رسیده‌ایم. آن پایان اشک‌آلود آخرین چرخش اساسی مکعب روبیک شد.»

در دولت روحانی، با وجود مذاکره مستقیم ایران و آمریکا، 800 تحریم به لیست تحریم های ضدایرانی افزوده شد. این تنها یکی از نتایج دیپلماسی انفعالی بود.

و اما برخلاف ادعای اصلاح طلبان، اینطور نیست که با احیای برجام تحریم ها به طور کامل لغو شود. اگر قرار بود با احیای برجام تحریم ها لغو شود، باید همانطور که روحانی وعده داده بود، در دی ماه 94 تمامی تحریم های ضدایرانی از جمله تحریم های مالی، بانکی و نفتی بالمره(یکدفعه) لغو می شد و نه تعلیق!

حداقل در 10 سال اخیر و به تجربه عملکرد دولت های اوباما، ترامپ و بایدن می توان به جرأت گفت که هدف آمریکا از برجام، نه لغو تحریم ها بلکه دستیابی به ابزاری برای فشل کردن صنعت هسته ای ایران و تعمیم آن به حوزه های دیگر از جمله موشکی و قدرت منطقه ای است.

و اما درباره ادعای این فعال اصلاح طلب درباره فقدان روابط استراتژیک و راهبردی میان ایران و سایر کشورها می توان به جدیدترین نمونه اشاره کرد. رزمایش دریایی ایران، روسیه، چین و 10 کشور دیگر که در ماههای آینده در آبهای دریای کارائیب برگزار می شود، آنقدر پراهمیت است که پایگاه آمریکایی واشنگتن فری بیکن درباره آن نوشت:« این نخستین بار در تاریخ است که قرار است واحدهایی از نیروی دریایی ایران، در چند ده کیلومتری آب‌های آمریکا در نیمکره غربی و در یک رزمایش نظامی شرکت کند.» این رزمایش از هم اکنون خشم رسانه های معاند را در پی داشته است. 

** روزنامه اعتماد:آیت الله طالقانی گفت «حجاب اجباری در کار نخواهد بود»

«محمدجواد حق شناس» فعال اصلاح طلب که پیش از این عضو شورای شهر پنجم(شورای شهر اصلاح طلبان) بود؛ همان شورای شهری که «محمدعلی نجفی» را به عنوان شهردار تهران انتخاب کرد، در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت:«بررسی محتوایی کلام بزرگان انقلاب از امام(ره) گرفته تا یاران ایشان و چهره‌های برجسته انقلاب چون شهید بهشتی، آقای طالقانی و... بیانگر آن است که هیچ‌کدام به روش‌های سلبی و خشن برای مجبور ساختن مردم به استفاده از حجاب اعتقادی نداشتند و معتقد به استفاده از روش‌های آگاهی‌بخش و فرهنگ‌سازی در این زمینه بودند. زمانی که اخبار برخوردهای خشن در خصوص حجاب به آیت‌الله طالقانی رسید، ایشان با صراحت اعلام کردند، ”حجاب اجباری در کار نخواهد بود."»

وی در ادامه نوشت:«در سال‌های پس از انقلاب برخی افراد و جریانات افراطی تلاش کردند از طریق روش‌های خشونت‌آمیز مردم را به استفاده از حجاب مجبور سازند. بر این اساس بود که جماعتی از راهبرد «یا روسری یا توسری» استفاده می‌کردند تا به زعم خود، فرهنگ عفاف را در جامعه گسترش دهند... امروز حتی بسیاری از افراد دارای حجاب نیز به صف مخالفان حجاب اجباری پیوسته‌اند.»

این فعال اصلاح طلب مدعی شده است که آیت الله طالقانی پیش از این گفته بود «حجاب اجباری در کار نخواهد بود.» این ادعا براساس تیتر روزنامه اطلاعات به تاریخ 20 اسفند 1357 مطرح شده است.

اما آیا آقای طالقانی این جمله را مطرح کرده بود؟! با بررسی گزارش روزنامه اطلاعات در آن تاریخ و مطالعه متن کامل گزارش، به این نتیجه می رسیم که متاسفانه این روزنامه در آن مقطع دست به تحریف اظهارات آقای طالقانی زده است.

آیت‌الله طالقانی در یک گفت و گوی رادیو تلویزیونی این مطلب را که حجاب بهانه‌ای است تا زنان را از ادارات برانند، مردود اعلام کرده و گفته بود: «حجاب اسلامی یعنی حجاب وقار، حجاب شخصیت، ساخته من و فقیه و این‌ها هم نیست، نص صریح قرآن است. آیه حجاب برای شخصیت دادن به زنان است، شخصیت انسانی و ملی اش در کشور ما… اسلام، قرآن و مراجع دینی می‌خواهند زنان ما شخصیت‌شان حفظ بشود. اصل مساله این است که هیچ اجباری هم در کار نیست و مساله چادر هم نیست.»

وی در ادامه گفته بود: «مسلماً نظر امام هم به مصلحت زنان ما و خواهران و دختران ماست و هم مطابق با موازین و اصول دین مبین اسلام است. هم ایشان و هم ما در این حرکت انقلابی همیشه نسبت به این سهم بزرگی که زنان ما در جریان انقلاب داشته‌اند، قدردانی کرده‌ایم و واقعاً هم سهم بزرگی دارند و در این حرکت تاریخی مثل اوایل مشروطیت در تاریخ ما ضبط و ثبت باید بشود.»

این سخنان به خوبی نشان می‌دهد که اولاً آیت الله طالقانی نیز در مورد حجاب همانند امام فکر می‌کرده‌اند و دوم اینکه ایشان قائل بوده‌اند حجاب نص صریح قرآن و ضروری دین است و ساخته فقها نیست و از سوی دیگر به عنوان نکته سوم حجاب را منحصر در چادر نمی‌دانستند و قائل بودند به سر کردن چادر برای زنان به عنوان تنها شکل حجاب اجباری نیست.

لازم به ذکر است که گزاره حجاب اجباری اشتباه است. حجاب یک امر مسلّم دینی است. ما حجاب اجباری نداریم، بلکه قانون حجاب داریم. وقتی گزاره های دینی در روندی دموکراتیک، مبنای قانون شد، الزام حقوقی پیدا می کند.