سرویس جهان مشرق _ «یحیی السنوار» که نام او به عنوان رئیس جنبش حماس در نوار غزه، به ویژه بعد از نبرد «شمشیر قدس» در مه سال گذشته بر سر زبان‌ها افتاده، یکی از چالش‌ها و منبع نگرانی‌ اصلی اسرائیل در دوره اخیر به شمار می‌رود.

یحیی السنوار؛ از اسارت در زندان اشغالگران تا تبدیل شدن به سیاستمدار و فرمانده نظامی

یحیی السنوار از جمله اسرایی است که در خلال توافق تبادل اسرا موسوم به «وفاء‌الاحرار» یا «شالیت» آزاد شد؛ در این توافق «گیلعاد شالیت» نظامی اسرائیلی با ۱۰۲۷ اسیر فلسطینی مبادله شدند؛ وی پس از آزادی به مبارزه خود ادامه داد و به یکی از اعضای ارشد حماس و سپس به یکی از دشمنان درجه اول اسرائیل در نوار غزه تبدیل شد.

یحیی السنوار پس از آزادی، از برجسته ترین رهبران حماس در نوار غزه و یکی از اعضای دفتر سیاسی این جنبش در کنار دوستش در زمان زندان یعنی «روحی مشتهی» شد و این دو نفر نقشی بزرگ در داخل موسسات حماس بازی کردند تا اینکه  السنوار به عنوان نماینده گردان‌های عزالدین القسام، شاخه نظامی جنبش حماس در داخل دفتر سیاسی این جنبش انتخاب شد. او دیدگاه‌ها و مواضع این گردان‌ها را به رهبران سیاسی حماس منتقل می‌کرد و هماهنگ‌کننده میان آنها بود و یک شخصیت مهم سیاسی و نظامی محسوب می‌شود.

السنوار در محافل سیاسی و نظامی حماس (دفتر سیاسی و گردان‌های القسام) مورد پذیرش بسیار است و در هماهنگی میان این دو طرف طی جنگ ۲۰۱۴ نقش بسیار زیادی داشت؛ وی بازیگری مهم و موثر در مشخص کردن موضع حماس در هر پیشنهادی که برای آتش‌بس مطرح می‌شد، بوده است و همواره از درخواست‌ها و مواضع فرماندهان نظامی حمایت کرده است.

حماس در جولای ۲۰۱۵ السنوار را به عنوان مسئول پرونده اسرای اسرائیلی در دست حماس و هر مذاکره‌ای در این خصوص تعیین کرد و فرماندهان القسام به خاطر اعتمادی که به وی داشتند، او را برای این سمت انتخاب کردند؛ السنوار به محکم بودن و صلابت معروف است و در جنگ اخیر غزه این را به خوبی نشان داده است. السنوار یک شخصیت امنیتی است و جز در موارد نادر در عموم ظاهر نمی‌شود و یک شخصیت کاریزماتیک به شمار می‌رود.

السنوار چگونه استراتژی حماس را وارد مسیر مقاومت همه جانبه کرد؟

یحیی السنوار که ۲۴ سال از عمر خود را در زندان‌های رژیم صهیونیستی گذرانده، با ورود به عرصه نظامی و سیاسی حماس تحول بزرگی در استراتژی مقاومت فلسطین در درگیری با رژیم اشغالگر صهیونیستی به وجود آورد و موجب تثیت معادلاتی بی‌سابقه در این زمینه شد. درواقع با انتخاب یحیی السنوار به عنوان رئیس حماس در نوار غزه در فوریه ۲۰۱۷، استراتژی این جنبش در روند درگیری با دشمن اسرائیلی دچار تحولات مثبت و چشمگیری شد.

در یک دهه گذشته مردم فلسطین و گروه‌های مقاومت در مواردی از سیاست‌های حماس ناراضی بودند، به ویژه اینکه این جنبش با رفتارهای غلط در برخی پرونده‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله پرونده سوریه، از محور مقاومت فاصله گرفته و به این ترتیب حاشیه امنی را برای رژیم صهیونیستی به وجود آورده بود. با توجه به این که حماس بزرگترین جنبش مقاومتی فلسطین به شمار می‌رود و درواقع به نوعی نماینده مقاومت فلسطین است، سیاست‌هایی که در انزوا از محور مقاومت پیش گرفته بود، بیشتر از هرچیزی به نفع اشغالگران تمام می‌شد. اما ورود یحیی السنوار به عرصه سیاسی حماس، ورق را کاملا برگرداند.

السنوار با رویکرد مقاومتی صحیح و قاطع خود، جان تازه‌ای به روحیه مقاومت در ساختار کلی حماس بخشید. بنابراین از سال ۲۰۱۷ و هم‌زمان با انتخاب رسمی یحیی السنوار به عنوان رئیس حماس در نوار غزه، مقاومت مسلحانه حماس و همچنین سایر گروه‌های مقاومت فلسطین تبدیل به یک استراتژی بی‌جایگزین در معادلات جنگ با دشمن اشغالگر شده است.

وحشتی که السنوار در نبرد شمشیر قدس به جان صهیونیست‌ها انداخت

به همین دلیل است که نام یحیی السنوار در کنار کسانی همچون «محمد الضیف» فرمانده گردان‌های عزالدین القسام همواره منبع نگرانی و خشم برای صهیونیست‌ها بوده است. این مسئله به ویژه بعد از جنگ مه سال گذشته نمود بیشتری پیدا کرد و تاثیر راهبرد السنوار بر پیروزی فلسطینیان در این جنگ موجب شد تا رسانه‌ها و محافل صهیونیستی بر شخصیت وی متمرکز شده و ادعاهایی درباره ترور او مطرح کنند.

سال گذشته در جریان نبرد شمشیر قدس بود که رسانه‌های اسرائیلی با اعلام اینکه یحیی السنوار به عنوان یک شخصیت سیاسی-نظامی تبدیل به یک فرمانده غیرقابل پیش‌بینی شده، از تشکیل یک تیم ویژه برای تحلیل شخصیت السنوار خبر دادند. بر این اساس  با توجه به اهمیت شخصیت السنوار برای رژیم صهیونیستی، سرویس‌های جاسوسی اسرائیل و افسران ارشد ارتش و همچنین مسئولان عالی‌رتبه از سرویس امنیت داخلی اسرائیل(شاباک) و متخصصان ارشد علم روانشناسی و کارشناسان زبان بدن و تحلیلگران سخنرانی‌های مختلف در این تیم حضور داشتند.

تغییر گفتمان و تبلیغات سیاسی حماس در سایه راهبرد السنوار

اما علاوه بر استراتژی کلی حماس و تثبیت معادله مقاومت مسلحانه در این جنبش، گفتمان سیاسی حماس نیز تحت تاثیر رویکرد و راهبرد یحیی السنوار دچار تغییرات قابل توجهی شده است. در شرایطی که رژیم صهیونیستی از زمان آغاز اشغالگری خود در اراضی فلسطین برای جداسازی فلسطینیان از یکدیگر تلاش کرده و همین مسئله عامل اصلی تفرقه فلسطینیان از دهه‌های گذشته و شکست آنها مقابل اشغالگران بوده است، اما یحیی السنوار همواره با کاریزمای بالایی که دارد در سخنرانی‌های خود با هوشیاری تاکید می‌کند که خود را رهبر همه فلسطینیان و حتی اراضی اشغالی ۱۹۴۸ می‌داند؛ این رویکردی است که سایر رهبران و فرماندهان حماس پیش از این نداشتند.

السنوار حتی در یکی از سخنرانی‌های خود در جریان نبرد سال گذشته به ستایش اعراب ساکن اراضی ۱۹۴۸ که اصطلاحا شهروند اسرائیلی نامیده می‌شوند پرداخته و تاکید کرد آنها کسانی بودند که برای دفاع از قدس و مسجدالاقصی به میدان آمدند.

 یک منبع امنیتی صهیونیستی در این زمینه می‌گوید: یحیی السنوار نه به عنوان یک سیاستمدار، بلکه به عنوان فردی که در یک جنگ به دفاع تمام عیار از قدس پرداخت، مورد توجه و شگفتی بسیاری از افکار عمومی واقع شده است.

اما یکی از وجوه تفاوت نبرد شمشیر قدس با سایر جنگ‌های فلسطینیان و ارتش رژیم صهیونیستی در نوع تبلیغات رسانه‌ای و گفتمان سیاسی حماس بود؛ به طوری که همزمان با دستاوردهای نظامی، عملیات رسانه‌ای و سیاسی که گروه‌های مقاومت و به ویژه شخص یحیی السنوار پیش گرفته بود پیروزی فلسطینیان را برجسته کرد.

صهیونیست‌ها در این زمینه معتقدند با وجود اینکه حماس در جنگ ۱۲ روزه غزه متحمل خسارات فراوانی شد اما گفتمانی که یحیی السنوار در صحبت از نتایجه این جنگ پیش گرفته بود، فلسطینیان را به عنوان طرف پیروز معرفی کرد؛ گفتمانی که هنوز هم ادامه دارد.

هراس اسرائیل از جنگ روانی حماس و ظهور نصرالله دوم

اسرائیلی‌ها شخصیت کاریزماتیک یحیی السنوار را در این زمینه با سید «حسن نصرالله» دبیر کل حزب‌الله مقایسه می‌کنند که مهارت بالایی در مدیریت جنگ روانی علیه دشمن دارد. السنوار که بارها و همچنین در جریان جنگ ۱۲ روزه از جانب صهیونیست‌ها تهدید به ترور شده بود، در همان زمان به راحتی و بدون محافظ در خیابان‌های نوار غزه تردد می‌کرد و با فلسطینی‌ها عکس می‌گرفت. این مسئله خشم اسرائیلی‌ها را برانگیخته و رسانه‌های این رژیم اعلام کردند که تردد آزادانه السنوار در خیابان‌های غزه به مثابه یک سیلی دردناک به صورت اسرائیل است.

یحیی السنوار همچنین با سخنرانی‌های خود درباره نقش پررنگ فلسطینیان ساکن اراضی ۱۹۴۸ در پیروزی مقابل اشغالگران، روحیه آنها را برای تداوم مبارزه با دشمن صهیونیستی به طرز قابل توجهی تقویت کرده و نتایج آن امروز در موج بزرگ عملیات‌های استشهادی فلسطینیان در این مناطق کاملا آشکار است.

از دیگر وجوه شباهت یحیی السنوار با سیدحسن نصرالله در مواضع قاطعانه وی است. محافل و کارشناسان صهیونیست معتقدند همانطور که اسرائیلی‌ها سخنان سیدحسن نصرالله را بیشتر از سخنان مقامات اسرائیل باور دارند، السنوار نیز ثابت کرده که حرف او برابر با عمل است و هرگاه درباره موضوعی صحبت می‌کند به معنای آن است که برنامه‌ریزی برای اجرای گفته‌هایش را از قبل انجام داده است.

قاطعیت و صدق گفته‌های یحیی السنوار به اندازه‌ای است که تصمیمات حساس صهیونیست‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل بود که سال گذشته بعد از تهدیدات یحیی السنوار مبنی بر ازسرگیری حملات موشکی به مواضع اسرائیل، صهیونیست‌ها بلافاصله راهپیمایی موسوم به «پرچم» را لغو کردند.

صهیونیست‌ها بر این باورند که گفتمان یحیی السنوار به فلسطینیان شجاعت داده تا در هر نقطه از اراضی اشغالی دست به عملیات‌های انفرادی بزنند و ترسی از جنگ با اسرائیل نداشته باشند.

بر همین اساس زمانی که امسال یحیی السنوار در سخنرانی خود به مناسبت روز جهانی قدس از آماده‌سازی برای آغاز یک جنگ همه جانبه با هدف آزادی قدس و مسجدالاقصی خبر داد، اسرائیلی‌ها به تکاپو افتاده و با ابراز خشم خود از این تهدیدها تاکید کردند که یحیی السنوار باید ترور شود؛ زیرا می‌دانند هنگامی که السنوار اسرائیل را تهدید کند یعنی سناریوهای خطرناکی پیش روی اشغالگران است.

این خطر زمانی بیشتر می‌شود که تهدیدات راهبردی یحیی السنوار در همسویی با معادلات سید حسن نصرالله برای دفاع از قدس قرار دارد واسرائیلی‌ها می‌دانند که هر تحریک و تجاوز جدید علیه قدس و مسجدالاقصی به معنای ورود به جنگی منطقه‌ای است که می‌تواند مهر تاییدی بر پایان موجودیت اسرائیل باشد.