به گزارش مشرق به نقل از فارس، سیاوش سرمدی مستندساز فعالی است که بیشتر مردم آن را با مستند مشهور «ادواردو آنیلی» می‌شناسند.

 با او درباره مستندسازی بحران و جنگ نرم در این عرصه گفت‌وگو شد که بخش نخست آن در زیر می‌آید.


مشکل جنگ نرم پول و یا بودجه نیست

سیاوش سرمدی در ابتدای این گفت‌وگو درباره معنی جنگ نرم و الزامات آن گفت: تعریف جنگ نرم این است که بخشی از پدافند غیرعامل و در سیستم جنگ چهارم قرار گرفته است.

وی افزود: جنگ ایران و عراق که جنگ نیروی انسانی و توپخانه و پیشرفت زمینی است و خط مقدم دارد را نسل سوم جنگ می‌دانند و الان جنگ‌ها وارد نسل چهارم شده و نسل چهارم جنگ، زمان طولانی ندارد و برق‌آسا است و خط مقدم ندارد و همزمان ممکن است آبادان را بزنند، مشهد را هم بزنند و دشمن می‌تواند تا عمق بیاید.

سرمدی ادامه داد: در این نوع جنگ‌ها کوتاه مدت است و بیشتر روی فشار جبهه داخلی حساب می‌کنند و تلاش می‌کند نارضایتی در میان مردم ایجاد شود و اینگونه نیست که شهرها را به صورت کور بمباران کنند بلکه نقاط حساس شهر را می‌زنند که زندگی فلج بشود که در این باب پدافند غیرعامل مطرح شده است.

وی با بیان اینکه یکی مشخصه‌های جنگ نسل چهارم، جنگ نرم است، تاکید کرد: جنگ نرم یعنی اینکه افکار عمومی را برای ایجاد نارضایتی و تردید در میان مردم آن کشور هدف آماده کنند و افکار عمومی برای این آماده بشود که اگر حمله نظامی گسترده صورت گرفت، پشتوانه داشته باشند.

سرمدی افزود: شما بررسی کنید برخورد ما «بی‌بی‌سی» و بازوهای جنگ چه شکلی بوده است؟ مشکل ما در جنگ نرم پول و یا بودجه نیست بلکه دو شکل مشکل داریم اول آنهایی که پول دارند؛ دوم آنهایی که کار می‌کنند.


جمع‌کردن ماهواره‌ها بخشی از جنگ نرم است اما بخش اصلی کار اقناعی است


این مستندساز تصریح کرد: اتفاقی که افتاده این است که مخاطب شما نیاز به دانستن دارد اما به جای رفع این نیاز گفتیم عوامل بی‌بی‌سی را دستگیر کنیم، ماهواره‌ها را هم جمع کنیم که این البته یک بخشی از کار است اما همه کار نیست و همه کار این است که شما نیاز مخاطب را پاسخ بدهید و رسانه‌های خبری رسمی‌مان را اصلاح کنید.

وی با بیان اینکه نسل جدید با نسل دهه 60 فرق می‌کند، افزود: آوینی به حاتمی‌کیا می‌گوید که سعی کن همیشه فرزند زمان خودت باشی لذا کسی که می‌خواهد کار کند باید فرزند زمان خودش باشد.

سرمدی ادامه داد: نسل جدید نسل باهوشی است و کار احساسی اصلا جواب نمی‌دهد بلکه باید کار اقناعی باشد یعنی اینکه من باید این مستند را ببینم و قانع بشوم که حرفی که می‌زنند درست است؛ مثلا می‌خواهیم بگوییم انرژی هسته‌ای ارزش این را دارد که ما هزینه سنگینی بدهیم و تحریم را تحمل کنیم و در معرض تهدید نظامی قرار بگیریم و دلار بشود 1800 تومان و ... یا در مورد سوریه ما باید قانع شویم که علت حمایت ایران از سوریه چیست؟

 
فیلمساز با بی‌طرف نشان دادن خود مخاطب را به آنجایی که می خواهد می‌برد


این کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه در سیستم جدید فیلمسازی حتی داستانی موضع‌گیری سازنده فیلم باعث فرار مخاطب می‌شود، گفت: مثلا در فیلم «جدایی نادر از سیمین» که مخاطب داشته ویژگی بزرگ آن این است که فیلمساز نسبت به هیچکدام از این شخصیت‌ها موضع ندارد و شما نمی‌فهمید که مثلا اصغر فرهادی طرف «نادر» است یا طرف «سیمین» یا در «درباره الی...» معلوم نیست اصغر فرهادی چه کسی را محکوم کرده است.

وی افزود: مثلا در صحنه شروع «جدایی ...» که نادر و سیمین دارند با قاضی حرف می‌زند، یک لنز 50 مدیوم است که هیچ کاتی ندارد و هیچکدام از این دو شخصیت از لحاظ بصری بر دیگری غلبه ندارد هر دو در یک کادر مستقل خنثی هستند و این نشان می‌دهد که فیلمساز نمی‌خواهد موضع‌گیری کند لذا مخاطب جدید وقتی شما موضع‌گیری می‌کنید چه در جهان، چه در ایران از شما فرار می‌کند.

سرمدی با بیان اینکه شما با همین بی‌طرف نشان دادن خودتان به آنجایی که باید بیننده را می‌رسانید، افزود: شما به عنوان فیلمساز نمی‌توانید موضع نداشته باشید و قطعا تشکیلاتی که به شما پول داده که فیلم بسازید کار خودش را می خواهد.

وی ادامه داد: در کاری که بی‌بی‌سی می‌کند شما که نمی‌توانید بگویید بی‌بی‌سی نیت ندارد چراکه قطعا بازوی جنگ نرم است اما شما وقتی آن را می‌بینید نشانه واضحی بر موضع‌گیری آن سیستم به صورت کامل نمی‌بینید.

 پرس‌تی‌وی تنها مجموعه استاندارد جنگ نرم صداوسیماست

این مستندساز در ادامه این گفت‌وگو درباره نگاه صداوسیما به جنگ نرم و مستندسازی بحران، گفت: به نظر من مستند‌سازی در صدا و سیما کلا تعطیل شده است.

وی افزود: تنها پرس‌تی‌وی در مجموعه صدا و سیما و حتی در مجموعه برون مرزی یک مجموعه موفق است چراکه شما در پرس‌تی‌وی حتی برنامه‌ای که درباره حزب‌الله ساخته شده حتما یک مخالف دارد که این می‌تواند از یهودیان ساکن آمریکا باشد یا می‌تواند از مخالفان حزب‌الله در داخل لبنان باشد اما سیستم چینش بگونه‌ای است که از لحاظ منطق و آدم‌هایی که انتخاب می‌شوند طرف حزب‌الله قوی‌تر است و نتیجه برنامه به نفع حزب‌الله است.

سرمدی با بیان اینکه این امر در بقیه شبکه‌های صداو سیما غیرقابل تصور است، تاکید کرد: پرس‌تی‌وی تنها شبکه با استانداردهای جهانی است و مخاطبش را دارد و از لحاظ کیفیت ادبی دارای این استاندارد است.

این کارشناس فرهنگی ادامه داد: اگر روزی دیدید که در تلویزیون یک مخالف و یک موافق صحبت می‌کنند و آن موافق منطقش بر آن مخالف غلبه می‌کند و این شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد آن وقت می‌توانید به این رسانه اعتماد کنید اما تا وقتی این سیستم نیست صداوسیما در جبهه جنگ نرم بازنده است.

 بخاطر نگاه مسئولین نمی توان کار عمیق درباره مسایل مهم ساخت

سیاوش سرمدی در ادامه این گفت‌وگو با اشاره به نخستین مشکل مستندسازی بحران درباره افرادی که پول دارند، گفت: الان خیلی‌ها بودجه جنگ نرم دستشان است مثلا زمانی که بیداری اسلامی داغ بود حتی از اداره آب و فاضلاب هم به من زنگ زدند که طرح بده و ما تعداد زیادی اکیپ از ایران فرستادیم تونس.

وی افزود: الان نیز موج تولید ملی است و می‌گویند آقا طرح بیاورید برای تولید ملی اما اگر شما بخواهید کمی عمیق‌تر بشوید امکان زیادی ندارید.

سرمدی ادامه داد: من الان می‌خواهم درباره «نفحات نفت» امیرخانی مستند بسازم که نقد سیاست‌گذاری‌های دولت است و کاری اصولی و ریشه‌ای است که نفت در سیستم ما چه بلایی سرما آورده است و موجب شده تولید ملی چه اتفاقی برایش بیافتد اما همین مجموعه ارشاد و مرکز گسترش آن رد خواهد کرد.

این مستندساز در تشریح علل عدم موافقت دستگاه‌های متعدد فرهنگی با مستندهای عمیق گفت: علت این است که آنها هم نگاه لازم را ندارند و هم جسارت ندارند و مدیران می‌گویند چرا برای خودمان دردسر درست کنیم و پس فردا بگویند چرا این را ساختی.

 
نگاه به مخاطب در عرصه جنگ نرم باید اصلاح شود

وی افزود: ما برای اینکه در جنگ نرم بر بازوی دشمن غلبه کنیم نیازمند نگاه روشن هستیم یعنی اینکه رسانه و مخاطب را بشناسیم و فکر نکنیم که مخاطب سیستم ما همان آدم‌هایی است که اطراف ما هستند بلکه مخاطب ما یک مخاطب 70 میلیونی است که عمدتا با مطالعه هستند.

سرمدی ادامه داد: علت اینکه می‌گویم با مطالعه این است که شما دارید در یک کشوری زندگی می‌‌کنید که وقتی می‌روید خیابان انقلاب 500 تا کتابفروشی هست حالا 300 تاش کتاب کنکور می‌فروشد اما بالاخره 200 تای آن کتاب غیردرسی است اما در بیروت که مرکز فرهنگی جهان عرب است و از قدیم بیروت محل انتشار کتاب در جهان عرب بوده و حتی عرب‌ها یک ضرب‌المثل دارند که «مصری‌ها می‌نویسند، لبنانی‌ها منتشر می‌کنند و عراقی‌ها می‌خوانند»، در کل شهر بیروت 2 تا کتاب فروشی هست لذا ایران با کشورهای همسایه قابل مقایسه نیست و این را من می‌گویم که چند سال در این کشورها زندگی کرده‌ام و این وضع مطالعات ایران که می‌گویند بد است، به شکل وحشتناکی از کشورهای عربی بهتر است حالا وقتی که با این مخاطب طرف هستی نمی‌توانی فکر کنی که هر چیزی که من می‌گویم مخاطب گوش می‌کند.

 برنامه رسانه ملی برای انتخابات در سطح مهدکودک است


این مستندساز با اشاره به تلاش‌های رسانه ملی و رسمی برای حضور پرشور مردم در انتخابات گفت: مردم پرشور شرکت می‌کنند اما رسانه رسمی ما سهمی در این سیستم ندارد یعنی اگر شرکت کردند بیشتر به حرف رهبری گوش کردند.

وی افزود: در مقابل این حضور، رسانه رسمی ما چه می‌کند؟ 30 سال است که راه می‌افتند در خیابان یک بلندگو مثل بستنی می‌گیرند جلوی مردم که نظر شما چیست؟ و نظر مخالف را هم پخش نمی‌کنند؛ شاهکاری که می‌کنند این است که چهار تا سرود پخش می‌کنند با تصاویر افتضاح و لوگوی شبکه‌ها را هم «حماسه حضور» می‌کنند انگار که برای مهد کودک دارند برنامه پخش کنند.

سرمدی ادامه داد: فرض کنید من نمی‌خواهم در انتخابات شرکت کنم لذا رسانه باید من را قانع کند که لازم است که شرکت کنم در حالیکه رسانه رسمی ما کلا این سیستم را قطع کرده است و اصل و اساس آن کسی است که تصمیم می‌گیرد و بودجه دارد لذا سوال این است که چرا کسی که ماهواره دارد هنگام برنامه «90» می‌زند این برنامه را می‌بیند و بی‌بی‌سی را نمی‌بیند.

 صدای مخالف باید در صداوسیما شنیده شود

وی با بیان اینکه برخورد مسئولان با مسئله جنگ نرم برخوردی سطحی است، گفت: همه از کار عمیق می‌ترسند مانند آن مثلی است که فلانی بچه‌اش را رستم صدا می‌کرد پس از مدتی خودش هم ترسید.

سرمدی افزود: الان یک سری قوانین نانوشته گذاشته‌ایم که بعضی چیزها نه؛ یک سری خط قرمزی‌های اشتباه هستند که این خط قرمزهای اشتباه به من فیلمساز هم سرایت می‌کند و وقتی من طرح را می‌نویسم پیش خودم می‌گویم خب این را نگویم اگر بگویم نمی‌گذارند فیلم ساخته شود و عملا من خودسانسوری می‌کنم.

وی با اشاره به شگردهای جنگ نرم افزود: شبکه «من و تو» یک مستند ساخته درباره بختیار، این نخست وزیر ابله را به اسطوره تبدیل کرده است و یا فیلمی که بی‌بی‌سی درباره رهبری ساخت واضح است که برای ضربه زدن ساخته شده است اما در همین فیلم می‌گوید که رهبری مدیر بسیار قابلی است؛ شگردش این است که ده تا نکته منفی می‌گوید، 2 نکته مثبت می‌گوید که اگر این 2 نکته را نگوید آن 10 نکته برای شما باورپذیر نمی‌شود.

 
تمام سابقه فرهنگی برخی پخش نوار آهنگران در جبهه است

سرمدی با بیان اینکه کار رسانه کار پیچیده‌ای است، تاکید کرد: وقتی پخش نوار آهنگران در جبهه سابقه فرهنگی حساب می شود نشان دهنده این است که ما کار را خیلی ساده گرفته ایم.

وی افزود: این در حالی است که طرف مقابل سرمایه‌گذاری می‌کند و به نظر من همانقدر که داریم روی موشک سرمایه‌گذاری می‌‌کنیم روی این مسئله هم باید سرمایه گذاری کنیم؛ البته بودجه هست اما آن کسی که بودجه دارد جسارت و علمش را ندارد.

 
خواستم درباره المبحوح فیلم بسازم/علیرغم تاکید شمقدری مخالفت کردند


سیاوش سرمدی با اشاره به کار مستندی که قصد داشت زمانی برای المبحوح ساخته شده، گفت: آن مستند در معاونت فرهنگی مرکز سینمای مستند و تجربی مورد مخالفت قرار گرفت توجیه آنها این بود که بی‌بی‌سی کاری درباره مبحوح ساخته است در حالیکه این توجیه خیلی توجیه اشتباهی است چرا که بی‌بی‌سی وقتی مستندی درباره فرمانده ترور شده حماس می‌سازد خیلی با مستندی که ایران سازد متفاوت است.

وی افزود: رسوایی اسرائیل در آن پرونده خیلی متفاوت است اما آن مرکز محکم ایستاد که این کار تولید نشود در حالی که دستور مستقیم شمقدری روی اینکار بود و حتی دستور او نیز موجب ساخته شدن این مستند نشد.

می خواستم در پاسخ به «ایرانیوم» فیلم بسازم/ علیرغم تاکید شمقدری مخالفت کردند

این مستندساز با اشاره به نمونه دیگری در اینباره گفت: هنگامی که فیلم «ایرانیوم» پخش شد می‌خواستیم پاسخ آن را بسازیم و یک تحقیق گسترده کردیم که با آن ساختار و به زبان انگلیسی باشد و آن مورد را هم با اینکه آقای شمقدری بارها روی آن تاکید اما این مرکز نساخت.

وی افزود: در سیستم ایران یک مدیر بالاتر که دستور می‌دهد مدیر پایین اگر نخواهد آن کار را انجام ندهد راحت می‌تواند از زیرش در ‌رود مثلا اگر در صداوسیما طرحی داشته باشید اگر بروید پیش ضرغامی اشتباه کرده‌اید اما اگر بروید پیش مدیر گروه مشکل شما حل می‌شود در حالی که ممکن است ضرغامی دستور بدهد اما مدیر گروه اعتقاد نداشته باشد و از زیر کار در رود.

سرمدی با اشاره به ضرورت تصمیم‌گیری کلان در سطح امنیت ملی درباره فضای رسانه‌ای گفت: این مسئله به این احتیاج ندارد که بگوییم که خب یک شبکه درست کنیم که مخاطب بی‌بی‌سی را جذب کند و این هم 10 میلیارد تومان بروید شروع کنید، بلکه این پول نیازمند ساپورت است همان ساپورتی که پورمحمدی از فردوسی‌پور می‌کند.