سرویس جهان مشرق_ نا آرامی‌های داخلی سوریه که به تحریک و حمایت عوامل منطقه‌ای و قدرت‌های بین‌المللی از ژانویه سال ۲۰۱۱ آغاز شد پس از حدود ۱ سال آشوب و درگیری پراکنده از ابتدای سال ۲۰۱۲ تبدیل به جنگ تمام عیار داخلی شد.

ارتش سوریه پس از حدود ۸ سال درگیری و فراز و نشیب‌های فراوان در عرصه میدانی جنگ اکنون در آستانه پیروزی نهایی و پاکسازی استان ادلب به عنوان آخرین مخفیگاه تروریست‌های بین المللی است.

در طول سال‌های جنگ، تروریست‌ها از سوی کشورهای مختلف نظیر آمریکا، ترکیه، عربستان و قطر تحت حمایت مالی و تسلیحاتی بودند که میزان آن در دوره‌های مختلف جنگ کمیت و کیفیت متفاوتی داشته است. یکی از مهم‌ترین و موثرترین تسلیحاتی که تقریبا توسط تمامی حامیان گروه‌های تروریستی در اختیار آنها قرار داده شد موشک‌های ضد زره از انواع مختلف بود.

سابقه استفاده از این موشک‌ها به سال ۲۰۱۲ بازمیگردد. هنگامی که تروریست‌ها برخی انبارهای ارتش سوریه به خصوص در ریف دمشق و درعا را غارت کرده و به تعدادی موشک دسترسی پیدا کردند. در این سال مجموعا ۶ مورد قطعی استفاده از این موشک‌ها بر علیه ارتش سوریه به ثبت رسیده است.

گروه‌های مختلف معارض پس از مشاهده تاثیر و کارایی این سلاح به خصوص بر علیه قوای زرهی ارتش سوریه که دست برتر این نیرو در مواجهه با تروریست‌ها بود به حامیان خود درخواست تحویل پرشمار این موشک‌ها را دادند.

شروع استفاده پر تعداد از موشک‌های ضد زره علیه ارتش سوریه

تقریبا از آوریل سال ۲۰۱۳ عربستان و قطر شروع به تجهیز گسترده گروه‌های تحت حمایت خود به این سلاح کردند. موشک‌ها یا از دارایی‌های ارتش دو کشور و یا از طریق دلالان اسلحه از کشورهای شرق اروپا نظیر کرواسی و بلغارستان خریداری شد و از مرز ترکیه و اردن تحویل گروه‌های معارض می‌شد.

بخش عمده این موشک‌ها به زیرشاخه‌های ارتش آزاد نظیر فرقة ۱۳، جیش العزة و فرقةالوسطی در استان حماه یا گروه‌های عضو جبهه جنوبی در استان درعا و قنیطره تحویل داده می‌شد؛ زیرا اعضای این گروه‌ها عمدتا پرسنل آموزش دیده و با تجربه سابق ارتش سوریه بودند که زمانی قرار بود آن همه هزینه و آموزش خود را در راه نبرد با دشمن صهیونیستی به کار ببرند.

اما برای سرعت بخشیدن و افزودن کیفیت به روند استفاده از این موشک‌ها، آموزش اپراتورهای موشک ضد زره تروریست‌ها توسط اساتید امریکایی و ترک نیز همزمان انجام شد.

در ماه‌های نخست این موشک‌ها که گران‌قیمت و کمیاب بودند تنها علیه اهداف با ارزش نظیر تانک یا نفربرهای زرهی استفاده میشد اما یک تحول بزرگ در این زمینه باعث شد نحوه بهره‌گیری ترویست‌ها از این موشک‌ها به کلی تغییر کند.

ورود رسمی آمریکا به تجهیز دسته های ضد زره ترویست‌ها

در اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی پنتاگون رسما اعلام کرد که متحدین این کشور نظیر ترکیه، عربستان و قطر می‌توانند بدون محدودیت اقدام به ارسال موشک های BGM۷۱_Tow به گروه‌هایی از ارتش آزاد کنند که مورد تایید ایالات متحده امریکا باشند.

این موضوع باعث شد سیل موشک‌های ضدزره به سمت شورشی‌ها سرازیر شده و کاربران آنها دیگر ترسی از محدودیت استفاده از این موشک‌ها نداشته باشند. از این دوره به بعد تروریست‌ها هر هدفی از تانک یا نفربر گرفته تا تجمع سربازان ارتش سوریه و حتی در مواردی چادر محل استراحت سربازان را هدف قرار می‌دادند.

شروع انتشار گسترده فیلم‌های استفاده از این موشک‌ها علیه ارتش سوریه که بار تبلیغاتی فراوانی برای ترویست‌ها به همراه داشت نیز از همین زمان آغاز شد.

اصل ضبط فیلم از لحظه شلیک به علت دستور مستقیم آمریکا برای ثبت شماره سریال موشک و اطمینان از استفاده موشک‌ها و عدم قاچاق آنها توسط تروریست‌ها بود و تنها کافی بود در لحظه شلیک، فیلم کاربر و پرتابگر موشک ثبت شود؛ اما به تدریج معارضین شروع به انتشار لحظات هدف قرار دادن تجهیزات و نفرات ارتش سوریه و جنگ روانی بر علیه جبهه رقیب کردند.

نبردهای سال ۲۰۱۵، نقطه اوج داستان

با ورود رسمی نیروهای نظامی روسیه در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۵ به خاک سوریه و عملیات گسترده نیروهای محور مقاومت در کنار ارتش سوریه، تروریستها که دیگر توان تهاجمی خود را از دست داده بودند موضع دفاعی گرفته و بیشترین سود را از ذخیره موشک‌های خود بردند.

آنها به خوبی می‌دانستند که چه بر روی زمین در برابر گروه‌های مقاومت و چه در برابر حملات هوایی سنگین روس‌ها شانسی برای هجوم و اشغال شهرها به مانند سال‌های قبل نخواهند داشت. پس با تغییر راهبرد نظامی خود، تلاش کردند قبل از عقب نشینی و از دست دادن مواضع تحت تسلطشان بیشترین خسارات و تلفات را به رقیب وارد کنند. در اوج درگیری‌های ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۵، تروریست‌ها به نرخ شلیک ۱۰۰ الی ۱۵۰ موشک در ماه نیز رسیدند.

آیا تمامی موشک‌ها با موفقیت به اهداف خود اصابت می‌کردند؟

منطقی است که هر گروهی برای نشان دادن قدرت و توانایی خود تصاویر یا فیلم‌هایی را منتشر کند که اصل موفقیت استفاده از سلاح مورد نظر را زیر سوال نبرد. البته در برخی موارد نیز اصطلاحا کار از دست تیم‌های رسانه‌ای آنها در رفته و شلیک‌های ناموفق نیز به عنوان هدف قرار دادن تجهیزات ارتش سوریه و محور مقاومت به نمایش در می‌آمد. همچنین محتمل است برخی فیلم‌ها نیز حذف شده یا منتشر نشده باشند اما به شکل تقریبی میتوان گفت ۹۰درصد از موارد شلیک اصابت موفق به اهداف خود داشته‌اند.

این موضوع سطح آموزش و تجربه بالای اپراتورهای موشک ضد زره در ارتش آزاد را نشان میداد که هم قبل از شروع جنگ و در ارتش سوریه و هم بعد از آغاز درگیری و به لطف اساتید نظامی امریکایی کسب شده بود.

معروف ترین کاربران ضد زره تروریست ها در جنگ سوریه

این سلاح تقریبا توسط تمامی جناح‌های بزرگ درگیر شامل داعش، هیات تحریرالشام، نیروهای SDF و ارتش آزاد استفاده شد اما در این میان دو گروه تروریستی داعش و ارتش آزاد بیشترین موارد استفاده از موشک‌های ضد زره در جنگ را داشتند.

از آنجایی که تیم رسانه‌ای داعش بر خلاف عوامل انتحاری یا تک تیراندازهای خود، هیچگاه اطلاعاتی در مورد اپراتورهای موشک ضد زره ارائه نمیداد اطلاعات خاصی در مورد آنها در دسترس نیست. اما در میان اعضای ارتش آزاد نفرات مشهوری در زمینه شلیک این موشک‌ها شناخته شده‌اند.

مشهورترین و خبره‌ترین فرد در میان تروریست‌ها، خالد خلوف متولد شهر ادلب و عضو گروه فرقة ۱۳ ارتش آزاد بود. وی از جمله افرادی بود که با آغاز تحویل موشک‌های تاو در سال ۲۰۱۴ مستقیما توسط اساتید امریکایی آموزش دیده بود. خالد خلوف در کارنامه خود هدف قرار دادن تعداد زیادی تانک، نفربر و محل تجمع نیروهای ارتش سوریه را داراست و تقریبا در تمامی نبردهای شمال سوریه از جمله نبرد جنوب حلب در شهرک خان طومان شرکت داشته است.

آفتاب عمر این تروریست مزدور اما مدتی بعد غروب کرد. در درگیری‌هایی که در ماه نوامبر ۲۰۱۷ در عملیاتی که برای آزادسازی فرودگاه ابوظهور در شمال شرق استان حماه آغاز شده بود، خالد خلوف در خط مقدم نبرد مشغول شلیک موشک‌های تاو به مواضع ارتش سوریه بود و پس از یک شلیک موفق به محل تجمع نیروهای ارتش، به همراه دوست و همکار خود زین ابواحمد اقدام به گرفتن عکس یادگاری برای این موفقیت می‌کند غافل از اینکه دسته ضد زره ارتش سوریه محل حضور وی را کشف کرده و با شلیک یک تیر موشک کورنت موجب به هلاکت رسیدن وی و زخمی شدن همراهش می‌شود.

نفر دوم در این لیست سهیل محمود معروف به ابو تاو است. وی در منطقه عمومی شمال حلب و به شکل خاص اردوگاه حندرات فعالیت می‌کرد و ده‌ها مورد از شلیک‌های وی به سمت ادوات ارتش از جمله هواپیماهای پارک شده بر پایگاه‌های هوایی تحت محاصره ارتش ثبت شده است. از سرنوشت سهیل محمود اطلاعی در دست نیست.

سومین نفر سرهنگ احمد السعید معروف به ابوالبراء از نظامیان سابق و جدا شده ارتش سوریه بود که در زمان خدمت در ارتش دوره موشک فاگوت و توسط امریکایی‌ها دوره استفاده از موشک تاو را سپری کرده بود. وی در نبردهای استان حلب در سال ۲۰۱۶ به هلاکت رسید.

چهارمین و از معروف‌ترین کاربران موشک تاو، ابو عمر التاو از اعضای سابق ارتش سوریه و عضو گروه تروریستی جیش النصر بود که در استفاده از چندین نوع موشک ضد زره نظیر تاو و فاگوت مهارت داشت. ابو عمر نیز در جریان نبردهای سوریه کشته شده است اما از زمان و مکان دقیق آن اطلاعاتی موجود نمی باشد.

بررسی آماری استفاده از موشک های ضد زره و خسارات ناشی از آن

طبق بررسی‌های انجام گرفته و جمع آوری تمامی مدارک تصویری از ابتدای سال ۲۰۱۲ تا تاریخ ۱۸ آگوست ۲۰۱۹، مجموعا ۱۸۱۳ تیر موشک ضد زره توسط تروریست‌ها شلیک شده است که شامل گروه تروریستی داعش نمی‌شود. این آمار به تفکیک سال بدین شکل است:

۲۰۱۲: ۶
۲۰۱۳: ۱۲۲
۲۰۱۴: ۱۶۳
۲۰۱۵: ۵۰۳
۲۰۱۶: ۶۳۸
۲۰۱۷: ۲۱۴
۲۰۱۸: ۶۲
۲۰۱۹: ۱۲۳

از نظر نوع اهداف مورد اصابت قرار گرفته شامل:

۶۱۵ دستگاه تانک
۱۷۹ وانت یا کامیون مسلح
۱۲۰ نفربر BMP
۳۸ توپ هدایت راداری Shilka
۲۳۲ سنگر و موضع دفاعی ثابت
۲۶۷ دستگاه انواع توپ
۶۰ پرتابگر موشک ضد زره
۱۰۹ بولدوزر
۱۳۹ محل تجمع نیرو
۹ فروند هواپیمای پارم شده روی باند
۶۳ مورد نامشخص

نوع موشک های استفاده شده

مالیوتکا ۳۲ تیر
فاگوت ۲۱۷
کنکورس ۱۶۳
متیس ۵۲
کورنت ۱۴۵
تاو ۱۰۹۳
میلان ۱۴
HJ۸ , ۴۲
مدل نامشخص ۷۳