رضا ملک‌زاده، رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ابتدا با اشاره به این‌که نتایج نخستین گزارش ثبت سرطان معده مبتنی بر جمعیت، بخشی از نخستین، جامع‌ترین و معتبرترین گزارش رسمی ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت 30 استان ایران (76 میلیون و 639 هزار نفر) است که در سال 93 به‌اجرا درآمد، از ثبت 112 هزار مورد «سرطان بروزیافته سالانه» در کشور خبر داد و نرخ بروز استانداردشده سنی سرطان را 158 مورد در هر 100 هزار نفر برشمرد.

به‌گفته وی، سهم مردان از کل موارد ثبت‌شده سرطان، 60 هزار و 432 هزار (53.9 درصد) و سهم زنان 51 هزار و 628 مورد (46.1 درصد) بوده است.

بیشتر بخوانید:

دو علت عمده ابتلا به سرطان‌ سر و گردن

ملک‌زاده همچنین با اشاره به ثبت 10 هزار و 498 مورد «سرطان معده بروزیافته سالانه» گفت: 7 هزار و 150 مورد سرطان معده در مردان و 3 هزار و 348 مورد در زنان رخ داده است و به‌عبارتی، نرخ بروز استانداردشده سنی سرطان معده، 21.24 در هر 100 هزار مرد و 9.44 در هر 100 هزار زن ایرانی است.

مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، مجموع سرطان‌های دستگاه گوارش را عامل حدود 27  درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان در ایران دانست و سهم سرطان معده از مجموع کل مرگهای ناشی از سرطان را 16 ‌درصد اعلام کرد.

پرخطرترین منطقه کشور در شیوع سرطان معده

وی در ادامه، شمال غرب را پرخطرترین منطقه کشور در میزان بروز سرطان معده معرفی کرد و مناطق شمال، غرب، شرق، جنوب و مرکز ایران را در رتبه‌های بعدی‌، از بیشترین تا کمترین میزان بروز سرطان معده قرار داد.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: به‌طور کلی، از نظر منطقه جغرافیایی بروز سرطان معده در دنیا نیز، همیشه مناطق شمالی، پرخطرتر محسوب می‌شوند و نرخ بروز سرطان معده، به‌طرف جنوب کمتر می‌شود.

رتبه‌بندی استانهای ایران در ابتلا به سرطان معده

استانهای دارای شیوع بسیار بالا

ملک‌زاده اردبیل‌، زنجان‌، خراسان شمالی‌، آذربایجان شرقی‌، آذربایجان غربی و خراسان رضوی را 6 استان دارای رتبه «شیوع بسیار بالا» ‌با بروز برابر یا بیش از 30 مورد سرطان معده در هر 100 هزار نفر دانست.

استانهای با شیوع بالا

به‌گفته وی، استانهای کردستان، ایلام، مازندران، گلستان‌، کهگیلویه و بویراحمد، سمنان و لرستان، 7 استان در مرتبه «شیوع بالا» با بروز بین 20 ‌تا 30 ‌مورد سرطان معده ‌در هر 100 هزار نفر هستند.

استانهای با شیوع متوسط

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، قزوین، تهران، همدان، گیلان، مرکزی، خراسان جنوبی و البرز را نیز 7 استانی نام برد که در مرتبه «شیوع متوسط» با بروز بین15 تا 20 مورد سرطان معده در هر 100 هزار نفر قرار دارند.

استانهای با شیوع پایین

ملک‌زاده، همچنین رتبه 10 استان چهارمحال و بختیاری، کرمان، کرمانشاه، خوزستان، فارس، اصفهان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، یزد و هرمزگان را جزو استانهای دارای «شیوع پایین» با میزان بروز کمتر از 15 مورد سرطان معده در هر 100 هزار نفر اعلام کرد.

سن بروز و شیوع سرطان معده در ایران

نویسنده همکار در مطالعه جهانی بار بیماری سرطان، به آمار مهم دیگری نیز در این زمینه اشاره کرد و اضافه کرد: آن سن بیشترین بروز سرطان معده در مردان و زنان ایرانی است که بر اساس نخستین گزارش ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت ایران به‌ترتیب شامل «80 – 84»، «75  – 79»، «70 تا 74»، «65 – 69» و «60 – 64» سال است.

سن سرطان معده در ایران 10 سال جوان‌تر از دنیا

ملک‌زاده با بیان این‌که سن سرطان معده در ایران 10 سال جوانتر از دنیاست، گفت: بروز سرطان معده در ایران، عمدتاً از 50 سال به بالا آغاز می‌شود و زیر سن 40 سال به‌ندرت رخ می‌دهد و سن شیوع و افزایش شیب بیماری، از 60 سال به بالاست.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، بروز سرطان معده در کشورهای حاشیه خلیج فارس، امارات متحده عربی و قطر را 3 تا 4 مورد در هر 100 هزار مورد اعلام کرد و افزود: نرخ سرطان معده در دنیا رو به کاهش است اما در کشورهای در حال توسعه یا ثابت مانده یا در حال افزایش است.

بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی از مهمترین عوامل کاهش سرطان معده

ملک‌زاده، بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی را یکی از مهمترین عوامل کاهش نرخ سرطان و از جمله سرطان معده در کشورها دانست و به عوامل خطر سرطان معده اشاره کرد و گفت: سابقه خانوادگی، مصرف سیگار، قلیان، تریاک، نمک به‌مقدار زیاد، گوشت قرمز به‌ویژه گوشت کباب‌شده، مصرف زیاد خامه پرچرب و نیز نوشیدنی‌های داغ و از جمله چای داغ که مصرف آن در مناطق شمالی کشور بسیار رایج است از جمله عوامل خطر سرطان معده هستند.

نقش میکروب هلیکوباکتر پیلوری در بروز سرطان معده

فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد درباره تأثیر ابتلا به میکروب هلیکوباکتر پیلوری در بروز سرطان معده  گفت: ابتلا به این میکروب، برای بروز سرطان معده به‌تنهایی کافی نیست و باید عوامل خطر دیگری نیز وجود داشته باشند اما می‌توان گفت 90 درصد افراد مبتلا به سرطان معده آلوده به میکروب هلیکوباکتر پیلوری هستند.

سرطان معده، مرگبارترین سرطان کشور

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران یادآور شد که سرطان معده مرگبارترین سرطان در ایران و بیشترین نقطه بروز آن در ناحیه کاردیای معده است. این سرطان به‌سختی درمان می‌شود و 80 درصد مبتلایان حداکثر ظرف دو سال پس از ابتلا فوت می‌کنند؛ بنابراین پیشگیری از سرطان معده نقش بسیار مهمی در کاهش مرگهای ناشی از این بیماری دارد.

وی  گفت: هنوز واکسن مؤثری برای هلیکوباکتر پیلوری در جهان تولید نشده است و با تولید این واکسن، پیشگیری از سرطان معده امکان‌پذیر می‌شود.

تأثیر مصرف قرص آسپرین در پیشگیری از سرطان معده

ملک‌زاده، تأثیر مصرف روزانه یک عدد قرص آسپرین 80 میلی‌گرم با تجویز پزشک را برای مردان بالای 40 سال و زنان بالای 50 سال در پیشگیری از سرطان معده بسیار مؤثر دانست و افزود: تحقیقات مهم جهانی نشان داده است که مصرف این قرص نه‌تنها در پیشگیری از سرطان معده بلکه در پیشگیری از سایر سرطانها نیز بسیار مؤثر است و در آمریکا به‌عنوان کشوری که بروز سرطان معده در آن بسیار کاهش یافته، مصرف مستمر این قرص به‌خصوص برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ توصیه شده است.

فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد همچنین با تأکید بر تأثیر مصرف روزانه یک عدد قرص آسپرین 80 میلی‌گرم در پیشگیری از سرطان مری، معده و روده بزرگ و شیوع این سرطانها در ایران توصیه کرد افرادی که مصرف روزانه قرص آسپرین‌ 80 میلی‌گرم را تحمل می‌کنند، آن را از سن 50سالگی، به‌صورت مستمر و حداقل برای مدت 10 سال استفاده کنند.

نخستین «گزارش ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت ایران» با  تلاش سه‌جانبه معاونت‌های «تحقیقات و فناوری»، «درمان» و «بهداشت» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور به‌عنوان مجری برنامه ثبت سرطان، اجرا، تهیه‌ شده، و به‌دلیل دقت و کیفیت بسیار بالا از سوی معتبرترین مرجع جهانی «‌ثبت سرطان در پنج قاره» جهت انتشار در آینده، مورد پذیرش و تأیید قرار گرفته است.

تهیه این گزارش و تأیید آن توسطمعتبرترین مرجع جهانیثبت سرطان درحالی یک گام بلند برای ایران توصیف می‌شود که ثبت سرطان در کشور، تا پیش از این، همچون سایر کشورهای در حال توسعه، همواره با محدودیت‌ها، دشواری‌ها و نقایص فراوانی مواجه بوده است تا آن‌جا که تاریخچه نظام ثبت سرطان‌ها در جهان نشان داده است که حدود 70 درصد کل موارد سرطان در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد اما بیشتر سیستم‌های ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت، در کشورهای توسعه‌یافته قرار دارند و از سویی دیگر، متأسفانه اغلب سیستم‌های ثبت سرطان موجود در کشورهای در حال توسعه، با کیفیت بسیار پایینی اطلاعات لازم را جهت بررسی موارد سرطان جمع‌آوری می‌کنند.