به گزارش مشرق، مرکز مطالعات صهیونیستی "میتویم" در گزارشی به بررسی سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در سال 2018 پرداخته است. این مرکز کنفرانس خود در خصوص بررسی سیاست خارجی اسرائیل در سال 2018 را در اواخر سال گذشته میلادی برگزار کرد و مدتی بعد « ایلی بودیه » مسئول بخش مطالعات این مرکز نتایج و ارزیابی های کنفرانس مذکور را در گزارشی تحت عنوان "اسرائیل و خاورمیانه در سال 2018 " منتشر کرد.
وی در این گزارش تصریح می‌کند: هنگامی که ما از سیاست خارجی اسرائیل در خاورمیانه صحبت می‌کنیم، باید بین دو موضوع سیاست مطلوب و سیاست موجود تفاوت قائل شویم. این گزارش تأکید می‌کند که تفاوت و شکاف گسترده‌ای بین این دو شاخص وجود دارد.
براساس این گزارش تمام کسانی که مطالب مربوط به مناسبات محرمانه اسرائیل با برخی دولت‌ها و اقلیت‌های منطقه‌ای را بررسی می‌کنند ، تنها به یک نتیجه رسیده‌اند و این همان نتیجه‌ای است که مرکز میتویم نیز در بررسی مناسبات اسرائیل با شش کشور منطقه در سال 2017 به آن دست پیدا کرده بود و مبتنی بر این رویکرد بود که ایجاد مناسبات میان اسرائیل و کشورهای منطقه مرهون راه حل یا پیشبرد تحولات به سمت راه حلی برای منازعه اسرائیلی – فلسطینی است.
این گزارش صهیونیستی دولتهای حاشیه خلیج فارس را در رابطه با مناسبات با رژیم اسرائیل به چهار بخش تقسیم می کنند.
اول: دولت‌هایی که مناسبات دیپلماتیک رسمی و علنی با اسرائیل دارند.
دوم: دولت‌هایی که مناسبات محرمانه با اسرائیل برپا کرده اند.
سوم: دولت‌هایی که در مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی وارد نمی‌شوند.
چهارم: دولت‌ها و سازمان‌هایی که دشمن اسرائیل هستند.
بخش اول:
دولتهای خاورمیانه که مناسبات علنی با رژیم صهیونیستی دارند، عبارتند از: اردن و مصر و ترکیه و تشکیلات خودگردان فلسطین. سودان جنوبی، آذربایجان، قزاقستان، گرجستان ، ترکمنستان، تاجیکستان، ارمنستان، قرقیزستان، یونان و قبرس از دیگر کشورهای اسلامی هستند که مناسبات رسمی با اسرائیل برپا کرده اند. البته سطح مناسبات رسمی بین این دولت ها و رژیم صهیونیستی با هم تفاوت دارد. رژیم صهیونیستی در ترکیه سفیر دارد، اما مناسبات دو جانبه به سطحی که در دهه 90 قرن گذشته شاهد آن بودیم، نمی‌رسد.
این گزارش تحولات مهم در عرصه خاورمیانه از منظر مناسبات با رژیم صهیونیستی را شامل موارد زیر ارزیابی می‌کند:
- بروز همسایگی جدید فراتر از عرصه جغرافیایی. سیاست رژیم صهیونیستی در قبال کشورهای همسایه در پایان دهه 50 قرن گذشته میلادی توجه کردن به رژیم سابق ایران و ترکیه در جبهه شمالی، اتیوپی و بخش جنوبی سودان در قسمت جنوب مرزهای فلسطین اشغالی بود. اما در حال حاضر شامل برخی کشورهای دیگر از جمله آذربایجان و قزاقستان و برخی دولتهای به وجود آمده در نتیجه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شده است.
- بروز پدیده منافع مشترک در زمینه نفتی. 40 درصد از نیازمندی های نفتی رژیم صهیونیستی از سوی کشورهای منطقه تامین می شود. همچنین مبادلاتی در خصوص تسلیحات بین دو طرف به وجود آمده که شامل صادرات مهمات و هواپیماهای بین الملل سرنشین و تکنولوژی نظامی به کشورهای دیگر است. به عنوان مثال آذربایجان یک دولت در نزدیکی مرزهای ایران است که از دیرباز با رژیم صهیونیستی در ارتباط بوده است. ترکیه نیز بخشی از این جبهه است. البته این کشور موضع متفاوتی نسبت به گذشته اتخاذ کرده است، اما در عین حال به شریک تجاری برجسته‌ای برای اسرائیل تبدیل شده است. همچنان شکاف‌هایی در مناسبات میان ترکیه و رژیم صهیونیستی وجود دارد. ایران در گذشته شریک و متحد استراتژیک رژیم صهیونیستی به شمار می رفت، اما الان از دشمنان این رژیم است.
در خصوص کردها نیز باید گفت که اسرائیل در روند شورش کردها در حاکمیت بغداد طی سالهای 1963 تا 1975 حمایت کرده است. رژیم صهیونیستی هم اکنون نیز منافع مشترکی با کردها دارد و کردها نه تنها به دنبال حمایت های تسلیحاتی این رژیم هستند، بلکه تلاش دارند از فشارهای اسرائیل بر آمریکایی‌ها جهت حمایت از کردها و تغییر مواضع آنها نسبت به کردها استفاده کنند.
در مرزهای جنوبی سرزمین های اشغالی، دولت سودان جنوبی قرار دارد که از سال 2015 تاکنون مستقل شده است. تعداد ساکنان این کشور 13 میلیون نفر است که شامل مسیحیان و بت پرست ها و مسلمانان هستند. رژیم صهیونیستی و جنوب سودان مناسبات تاریخی مشترکی با یکدیگر دارند و اسرائیل همواره کمک‌هایی را به جنبش شورشیان جنوب سودان ارائه می داد تا آنها را ضد حاکمیت سودان در خارطوم تحریک کند.
قبرس و یونان نیز از کشورهایی هستند که مناسبات دیپلماتیک خوبی با اسرائیل دارند. این دو کشور عضو اتحادیه اروپا هستند و از میان کشورهای خاورمیانه نیستند، اما اهمیت آنها در مثلث اسرائیل- یونان - قبرس ملاحظه می‌شود که طی سالهای گذشته توسعه پیدا کرده و نوعی از توازن سیاسی و نظامی و اقتصادی و گردشگری به این طرف ایجاد کرده که همگی آنها مناسبات شکننده با ترکیه دارند.
از دیگر کشورهای همسایه رژیم صهیونیستی می‌توان به مصر و اردن و تشکیلات خودگردان فلسطین اشاره کرد. این گزارش تاکید می کند که تماس های اطلاعاتی و نظامی بین اسرائیل و اردن و مصر بسیار خوب دنبال می‌شود. از لحاظ اقتصادی نیز ارزش صادرات رژیم صهیونیستی در سال 2016 حدود 50 میلیون دلار رسید. البته سطح تبادل تجاری اسرائیل و اردن بیشتر از این رقم است، چرا که دولت اردن گذرگاه عبور کالاهای است که از طریق بندر حیفا و اسدود به کشورهای حاشیه خلیج فارس می رسد. واردات رژیم صهیونیستی از اردن 308 میلیون دلار است. علاوه بر این ها ارزش صادرات رژیم صهیونیستی به کشورهای حاشیه خلیج فارس بالغ بر 500 میلیون دلار است.
ارزش تبادل تجاری اسرائیل و مصر در سال 2016 حدود 138 میلیون دلار بود که 79 میلیون از آن برای واردات کالا و مابقی برای صادرات از سرزمین‌های اشغالی بود. تشکیلات خودگردان فلسطین اما بیشترین شراکت اقتصادی را با رژیم صهیونیستی در خاورمیانه داشته و ارزش تبادل تجاری دو طرف بالغ بر 4.375 میلیارد دلار است که بیش این مبلغ (3.5 میلیارد دلار) مربوط به واردات کالا از سرزمین های اشغالی است.
بخش دوم:
این بخش مربوط به کشورهای است که روابط محرمانه با رژیم صهیونیستی ایجاد کرده‌اند. این کشورها شامل عربستان و بحرین و امارات و عمان و مراکش هستند. مناسبات مراکش با رژیم صهیونیستی از قدیمی‌ترین این مناسبات بوده و از دهه 50 و 60 در گذشته هماهنگی‌ها و روابط اطلاعاتی میان دو طرف وجود داشته است. در سال 1963 نمایندگی سرویس جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) در مراکش تاسیس شد و این مناسبات حتی در سایه تحولات مهم در منطقه نیز به کار خود ادامه داد. در حال حاضر سالیانه بین 25 تا 40 هزار گردشگر صهیونیست به مراکش سفر می‌کنند.
این گزارش در ادامه به مناسبات رژیم صهیونیستی با کشورهای حاشیه خلیج فارس پرداخته و تاکید می کند که این روابط به صورت اساسی متفاوت از دیگر مناسبات است به صورت موسساتی دنبال نمی‌شود، اما مناسبات محرمانه و متنوعی در سطوح مختلف انجام می شود. شرکت های اقتصادی رژیم صهیونیستی با پوششی غیر اسرائیلی در کشورهای حاشیه خلیج فارس فعالیت می کنند و کالاهای اسرائیلی به ارزش 500 میلیون دلار را تحت اسامی شرکت‌های خارجی و غیر اسرائیلی به این کشورها می‌فروشند.
کنفرانس صهیونیستی مذکور در سایه خفت و ذلت برخی رژیم‌های عربی در قبال رژیم صهیونیستی نتیجه‌گیری کرده است که با وجود محرمانه بودن مناسبات میان کشورهای مذکور با رژیم صهیونیستی، اما امکان همکاری‌های اقتصادی بیشتر در شرایط کنونی بعید به نظر نمی رسد. فروش تسلیحات و جنگ افزارهای مختلف و سامانه های ایجاد دیوار الکترونیک و تکنولوژی رایانه و فضای سایبری و انرژی خورشیدی و آب شیرین کن ها و علوم کشاورزی و پزشکی بخشی از همکاری‌های احتمالی موجود است.
بخش سوم:
بخش سوم شامل کشورهایی است که در مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی دخالت نمی‌کنند و بیشتر غرق در مشکلات داخلی خود هستند. از جمله این کشورها می‌توان به تونس، عراق، الجزایر، لیبی، موریتانی، سودان، یمن، کویت و قطر اشاره کرد.
بخش چهارم:
گزارش مرکز مطالعاتی صهیونیستی در تشریح چهارمین بخش از کشورها در نحوه مناسبات با رژیم صهیونیستی به سازمان‌ها و کشورهای متخاصم با اسرائیل نظیر ایران و سوریه و حزب الله لبنان و جنبش حماس در نوار غزه اشاره می‌کند و مینویسد که اسرائیل و بنیامین نتانیاهو در همین راستا همواره خطرات ناشی از این محور را بررسی می‌کنند. در همین راستا یکی از عوامل نگرانی اسرائیل در سوریه برپایی پایگاه های نظامی ایران در این کشور است.
این گزارش مدعی است که هیچ خطری از بخش شرقی مرزهای رژیم صهیونیستی این رژیم را تهدید نمی‌کند، چرا که در این زمینه سوریه دچار تجزیه و شکاف شده و ارتش آن نمی تواند خطری برای اسرائیل ایجاد کند و ایران نیز از نظر جغرافیایی از مرزهای سرزمین های اشغالی دور است و حتی با وجود تاسیس پایگاه های خود در سوریه نمی‌تواند خطری برای اسرائیل باشد.
- نویسنده این گزارش در عین حال تاکید کرد که در شرایط بعد از داعش ، اسرائیل با مشکلی در زمینه نحوه تعامل با موجودیت ایران در سوریه مواجه است. این گزارش به لزوم توجه به خطوط قرمز رژیم صهیونیستی در سوریه اشاره کرده و مینویسد که همانطور که اسرائیل در گذشته خطوط قرمز خود را نسبت به لبنان ترسیم کرده بود، در سوریه نیز باید این خطوط قرمز مورد توجه قرار گیرد.
مرکز مطالعاتی مذکور با نگاهی که به تحولات منطقه داشت، در ادامه به بررسی سیاست های مطلوب برای رژیم صهیونیستی سال 2018 پرداخت و بر اساس ارزیابی‌هایی که کنفرانس سالانه این مرکز به آن دست پیدا کرده است، پیشنهادات خود را ارائه می دهد: کابینه اسرائیل باید تمام تلاش خود را برای حفظ ائتلاف غیر رسمی خود با کشورهای عربی و تقویت این ائتلاف به کار گیرد و با آنها در عرصه های مختلف همکاری داشته باشد. این موضوع به خودی خود یک دستاورد به شمار می‌رود و نشان دهنده نرمش در ائتلاف ها و موازنه های منطقه ای به شمار می‌رود.
از آنجا که رژیم صهیونیستی در دهه 50 و 60 قرن گذشته میلادی متحد ایران و ترکیه ضد دولت جمال عبدالناصر در مصر به شمار می‌رفت، الان نیز با مصر و اردن و کشورهای حاشیه خلیج فارس ضد ایران و سوریه و تا حدی ترکیه و قطر متحد می‌شود. باید این نکته را درک کنیم که انتظار نمی‌رود تغییرات اساسی در سال آینده در مناسبات اسرائیل با ترکیه ایجاد شود، تا زمانی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و حزب وی در حاکمیت این کشور قرار داشته باشند، امکان تنش در مناسبات موجود بین دو طرف همچنان وجود دارد.
مرکز صهیونیستی میتویم در گزارش خود تاکید می کند که در صورتی که راه حلی برای منازعه اسرائیلی-فلسطینی ارائه نشود، یا پیشبردی به سوی راه حل ایجاد نشود، نمی‌توان از امکان پیشبرد مناسبات با کشورهای مذکورخبر داد. لذا این مرکز مطالعاتی معتقد است که رژیم صهیونیستی باید در حال حاضر بر موضوع فلسطین متمرکز شده تا بتواند نقش خود در منطقه خاورمیانه را تقویت کند.
گزارش صهیونیستی مذکور در ادامه به دیدار ترکی الفیصل شاهزاده سعودی که مدت ها مسئول سرویس اطلاعاتی عربستان سعودی بود، با آفراهیم هالوی رئیس سابق موساد در نیویورک اشاره کرده و نوشت که این دیدار به خودی خود نشانه تغییرات موجود در این کشورها است، چرا که ترکی الفیصل نمی توانست بدون تایید حاکمیت عربستان در این نشست حضور پیدا کند.
تحلیل و نتیجه گیری
نگاهی به موضوع سوریه نشان می دهد تمام تلاش اسرائیل در این عرصه باید بر این نکته متمرکز شود که جلوی موجودیت نظامی ایران در اراضی سوریه گرفته شود تا امکان افزایش قدرت سوریه نیز سلب شود. این گزارش به کابینه رژیم صهیونیستی پیشنهاد کرد خطوط قرمز خود را برای محدود ساختن موجودیت نظامی ایران در سوریه و انحصار بخشیدن به آن در مناطق دوردست نسبت به جولان ادامه پیدا کند تا در این زمینه بتواند از کمک‌های روسیه نیز بهره بگیرد.
بنابراین گزارش صهیونیستی، اسرائیل معتقد است که در شرایط کنونی قادر به تقویت شکاف سیاسی عربی در مورد مناسبات با اسرائیل در منطقه است.
این مرکز صهیونیستی مدعی است که رژیم صهیونیستی در شرایط استراتژیک بهتری از لحاظ منطقه‌ای قرار گرفته است، چرا که همچنان تعدادی از کشورهای عربی، سوریه و ایران را هدف قرار گرفته‌اند. با این وجود موانعی موضوعی در این مسیر وجود دارد و مانع از برقراری مناسبات محرمانه با اسرائیل می شود و اجازه انتقال به مرحله مناسبات علنی و دیپلماتیک با تل‌آویو را نمی‌دهند. این مانع همان موضوع فلسطین و بدون راه حل باقی ماندن این پرونده است.
به نوشته این گزارش سردمداران اسرائیل اعتقاد دارند که سوریه قلب جبهه شمالی برای اسرائیل بوده و آخرین جبهه استراتژیک برای تهدید این رژیم بعد از کنار رفتن عراق و اردن از روند مقابله با رژیم صهیونیستی است. اسرائیل این نکته را به خوبی می‌داند که ادامه همبستگی میان جریان‌های موجود در این جبهه باعث افزایش بیش از پیش خطرات آن می‌شود و قدرت نظامی دشمنان اسرائیل را افزایش می دهد. ایران در آینده با حمایت عراق می تواند عمق استراتژیک و متحد برای خود در این جبهه ایجاد کند و این موضوع باعث افزایش خطرات فراروی رژیم صهیونیستی می‌شود.
با توجه به تغییرات موجود، « ایلی بودیه » مسئول بخش مطالعات مرکز صهیونیستی بیتویم و مسئول نگارش گزارشی از ارزیابی ها و نتایج کنفرانس این مرکز مطالعاتی در رابطه با رویکردهای رژیم صهیونیستی در سال 2018 در پایان گزارش خود تاکید می کند که برنامه کاری اسرائیل و سوریه و متحدان این کشور در سال 2018 شامل موارد زیر خواهد بود:
1- تقویت مناسبات محرمانه با رهبران کرد عراق و ادامه استراتژی ایجاد همسایه غیر عربی متخاصم با کشورهای عربی مجاور، جهت مشغول کردن این کشورها و تجزیه آنها. این در حالی است که شمال شرق سوریه نیز با مرزهای عراق که می تواند در اختیار اقلیم کردستان قرار گیرد ، مجاورت دارد. تصمیم دولت ترامپ مبنی بر تشکیل ارتشی در مناطق مرزی شامل کردهای سوریه نیز بر اساس همین رویکرد است.
2- نفوذ به کشورهای حاشیه خلیج فارس با صادرات اسرائیلی شامل تجهیزات نظامی و اطلاعاتی و بسترسازی برای پشتیبانی و بهره برداری از حاکمان این کشورها در عرصه سیاسی و استفاده از منابع مالی آنها.
3- حساب کردن روی نقش روز افزون عربستان در منطقه و به کار گیری آن ضد ایران و سوریه و کاستن از اهمیت و اولویت مناسبات اسرائیل با ترکیه در شرایط کنونی.
4- به کارگیری دولت سودان جنوبی به شکل فعال در آینده اختلافات مرزی مصر و سودان و اختلافات آبی مصر و سودان و اتیوپی. سودان جنوبی می‌تواند در این اختلاف افکنی نقش نماینده مورد اطمینان اسرائیل را ایفا کند. این بدان معنا است که استراتژی ایجاد رژیم‌های غیر عربی در همسایگی کشورهای عربی با رویکرد دشمنی با این کشورها را در اولویت اصلی برنامه کاری رژیم صهیونیستی طی سال 2018 و سالهای آینده خواهد بود.
