گروه جهاد و مقاومت مشرق - نشست راویان جنگ با موضوع انتخاب هیأت امنا در تاریخ هشتم دیماه سال‌جاری، به‌منظور قانونمند کردن تشکل راویان جنگ برگزار شد. در این نشست فرصتی فراهم شد تا در پاسخ به پرسشی درباره کاستی‌های روایت موجود از جنگ، به‌عنوان یک روایت رسمی و غالب، به نکاتی اشاره کنم. به نظرم روایت کنونی از جنگ که در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، متکی بر اسناد و مشاهدات راویان دوره جنگ روایت می‌شود، به دو اعتبار نیاز به بازبینی دارد:
1-‌ راویان مرکز در زمان جنگ به‌دلیل رویکرد و روش سیاسی- تاریخی به وقایع جنگ، بخش مهمی از واقعیات جنگ را به شکل عمیق مشاهده و ثبت نکرده و در نتیجه در گزارش‌ها و آثار منتشر شده نیز بازتاب نیافته است. به‌عنوان مثال در آثار موجود، فرماندهی در جنگ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات جنگ، برجسته و قابل مشاهده نیست. چنانکه فرماندهان جنگ آثار منتشر شده را به مثابه آیینه عملکرد خود و یگان تحت امر ارزیابی نمی‌کنند.
2-‌ نسل جدید روایت موجود را برنمی‌تابد زیرا جنگ را از منظر وقوع و تهدید موجودیت و هویت جامعه ایران در سال‌های آغازین مورد ارزیابی قرار نمی‌دهد، بلکه مسأله این نسل، پیامدهای جنگ طولانی و فرسایشی است که به نتیجه مورد نظر مبنی بر سقوط صدام منتهی نشده و علت طولانی شدن آن مبهم است. به همین دلیل، نزد نسل جدید و احتمالاً آینده، رویکرد انتقادی و پرسش‌زا در نگرش به رخدادهای جنگ غلبه دارد.

بر پایه ملاحظات یاد شده و با فرض صحت ارزیابی درباره ضرورت تغییر در روایت‌های موجود، پرسش این است که چه باید کرد؟ به‌نظرم نقطه مشترک برای نسل گذشته و آینده، گذشته نیست که درباره آن مناقشه و پرسش می‌شود، بلکه آینده مشترک و احتمال تکرار جنگ است. بنابراین باید با نظر به نیاز آینده، تجربه جنگ گذشته را مورد بررسی نقادانه قرار داد و در چارچوب روایت جدید از جنگ، از درس‌های آن بهره‌برداری کرد.

*محمد درودیان / پژوهشگر تاریخ جنگ