سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.

*******

** ۲۷ ماه از برجام گذشت، ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر شدند!

روزنامه شرق در گزارشی اقتصادی نوشت:

«تفاوت فقط در خانه‌های ویلایی، برج‌های بلندبالا، ماشین‌های لوکس خارجی، مسافرت‌های اروپایی و اقامت در هتل‌های گران‌قیمت پنج‌ستاره و ریخت‌وپاش‌های آنچنانی نیست، بلکه در نوع خوراک، تحصیل، درمان و تفریح نیز نمایان است. اگر تا چند سال پیش بین پردرآمدها و کم‌درآمدها این همه اختلاف طبقاتی نبود، اما امروز وضعیت به‌کلی متفاوت‌تر شده است؛ تا جایی که ثروتمندان ثروتمندتر و فقرا فقیرتر شده‌اند. حتی خیلی‌ها دیگر رفاه گذشته را ندارند و شکاف طبقاتی بیش‌ازپیش عمیق شده است. این را نه از ظاهر افراد که از خانه‌هایی که در جنوبی‌ترین نقطه تهران قرار دارد و آن را با قرض تهیه کرده و سوار بر ماشین‌های اسقاطی و فرسوده‌شان که با وام خریداری کرده‌اند و سال‌ها باید قسط آن را بدهند، به‌راحتی می‌توان مشاهده کرد».

در ادامه این گزارش، «لطفعلی بخشی» عضو هیئت علمی دانشگاه علامه، در گفت‌وگو با این روزنامه گفت: «مشکل بزرگ ما این است که تعداد بی‌کاران ما زیاد است و این نشان می‌دهد که آنها شغلی ندارند. وقتی اشتغال در کشور پایین باشد بخش وسیعی از جامعه درآمد ماهانه ندارند به عبارتی درآمدشان منفی است... اقتصاد کشور در رکود است».

گفتنی است در طول مذاکرات هسته‌ای، مقامات دولت یازدهم تمامی امور کشور را به برجام گره زدند. به چند نمونه از این اظهارات توجه کنید: «تمام تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای، مالی، حمل‌ونقل، پتروشیمی، فلزات سنگین و تحریم‌های اقتصادی به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق» (روحانی) «تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند (روحانی)»، «اینکه می‌گویند تحریم‌ها روی آب آشامیدنی مردم هم تأثیر گذاشته کاملاً درست است. (اسحاق جهانگیری)»، «برجام یک، مانند آفتاب تابان بود و اگر کسی چشمانش را می‌بندد و می‌گوید شب است، باید چشمانش را باز کند تا آفتاب را ببیند)»، «سال ۹۴ با توافق هسته‌ای بذر اقتصاد ایران به ثمر می‌نشیند (علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم)»، «با لغو تحریم‌ها یک‌ساله به شرایط پیش از تحریم‌ها بازمی‌گردیم. (مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور)»، «امسال اقتصاد ایران بعد از توافق هسته‌ای شکوفا خواهد شد. (سیف، رئیس‌بانک مرکزی)»، «منتظر هجوم سرمایه‌های خارجی بعد از توافق هسته‌ای باشید. (اکبر ترکان، مشاور رئیس جمهور)»، «اکنون کشور از بیکاری رنج می‌برد، جوانان مشکل عدم استطاعت مالی برای ازدواج دارند و دولت وظیفه دارد این مشکلات را برطرف کند و امیدوارم با لغو تحریم‌ها این مشکلات برطرف شده و کارهای عمرانی نیز با سرعت بیشتری انجام شود. (علی یونسی، دستیار رئیس‌جمهور)»، «باید تحریم‌ها برداشته شود تا پروژه‌های عمرانی را تکمیل کنیم. (نوبخت، معاون رئیس‌جمهور)»...و  اینها تنها بخشی از وعده‌های دولتمردان درباره نتایج برجام بود.

مقامات ارشد دولت آقای روحانی در حالی که مدیران قبل از خود را ملامت می‌کردند و تاکید داشتند که «۱۰ تا ۳۰ درصد مشکلات اقتصادی مربوط به تحریم‌هاست و ۷۰ تا ۹۰ درصد بقیه، مربوط به سوء مدیریت و معطلی ظرفیت‌هاست»، ۴ سال ظرفیت‌های عظیم داخلی را به واسطه «توافق به هر قیمت» و سپس «حفظ برجام به هر قیمت» معطل گذاشتند.

در حال حاضر با توجه به عیان شدن چندین باره خسارت محض برجام و به عینیت رسیدن هشدارها و انتقادهای دلسوزان نسبت به دستاورد تقریباً هیچ، لازم است تا دولت آقای روحانی با تکیه بر اقتدار درونی و ظرفیت‌های عظیم داخلی، ریل گذاری خود را در جهت پیشرفت روزافزون کشور تغییر دهد.

** پس «صبح بدون تحریم» و «تحریم‌ها به تاریخ پیوست» چه شد؟!

روزنامه بهار در یادداشتی با عنوان «با ترامپ چه باید کرد؟» نوشت:

«مسئولان دستگاه دیپلماسی کشورمان در تلاش هستند که با کمک سایر طرف‌های توافق هسته‌ای به خصوص اتحادیه اروپا توافق هسته‌ای را حفظ کرده و اجازه ندهند که اقدامات ایذایی دونالد ترامپ مانعی را بر سر راه ایران در بهره مندشدن از منافع برجام ایجاد کند. این مهم آن هنگام محقق خواهد شد که شاهد قرابت بیش از پیش ایران با کشورهای اروپایی باشیم. این نزدیکی می‌تواند از طریق افزایش روابط اقتصادی، امنیتی و سیاسی رخ دهد. یکی دیگر از مسیرهایی که سبب استحکام برجام خواهد شد توجه به مذاکره با اتحادیه اروپا در حوزه‌های دیگر از جمله مسائل منطقه‌ای و حقوق بشر است...دستگاه سیاست خارجی کشورمان می‌تواند با الگویی همچون برجام در پی کاهش تنش و اختلافات میان ایران و غرب در مسائل باقی مانده باشد. موضوعی که تاثیری مستقیم برای افزایش احتمال ماندگاری برجام و شکست سیاست ترامپ در از میان بردن توافق هسته‌ای خواهد داشت».

پیشنهاد نسنجیده مبنی بر مذاکره با اروپا درخصوص مسائل منطقه‌ای در حالی است که کشورهای اروپایی ۱+۵ کارنامه قابل قبولی از خود در برجام به جا نگذاشته‌اند.

مقامات اروپایی همواره مدعی بودند که آمریکا به تعهدات خود پایبند بوده و برجام را نقض نکرده است.

علاوه بر این در روزهای اخیر مقامات اروپایی با لحنی طلبکارانه درخصوص توانایی موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران موضع گیری کرده‌اند.

روزنامه‌های زنجیره‌ای در سال ۹۴ با تیترهای درشت نوشتند «تحریم‌ها به تاریخ پیوست»، «صبح بدون تحریم» و «تحریم‌ها رفت» و...

اصرار روزنامه‌های اصلاح طلب درخصوص مذاکره با غرب درباره مسائل موشکی و منطقه‌ای در حالی است که هدف اصلی آمریکا و کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ از امضای برجام، نه لغو تحریم‌های ضدایرانی، بلکه پروژه «نرمال‌سازی» و خالی شدن دست ایران از توانایی‌های استراتژیک است.

** آقای نوبخت! کار را از این خراب‌تر نکنید و استعفا دهید!

روزنامه قانون در گزارشی با عنوان «آقای نوبخت کار را از این خراب‌تر نکنید!» نوشت: «روز گذشته محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روحانی در نشست‌خبری با بخشی از رسانه‌های کشور، انتقاد کرده است که چرا بعضی‌ها سعی می‌کنند به دشمنان بیرون کشور گرا بدهند که خزانه ما خالی است؟ در شرایط تحریم ما رشد منفی اقتصادی را مثبت کردیم، باور کنید ما این قدرت را داریم که ایستادگی کنیم. این ادبیات چقدر شبیه به اظهارات افراطیون است! مشخص نیست برخی از سیاست‌مداران حاضر در این دولت با چه امتیاز و ویژگی در کابینه مشغول فعالیت هستند ولی بی‌شک حضورشان به نفع دولت نیست. گویی مشغله‌های بیش از حد و بی‌فایده آقای سخنگو عاملی برای فراموشی او شده‌است زیرا نوبخت به عنوان سخنگوی دولت باید به خاطر می‌آورد که رییس‌جمهور در همان روزهای ابتدایی روی‌کار آمدن با همین ادعا قصد تخریب رقیب را داشت و در آن زمان دلواپسان و منتقدان دولت، به روحانی اعتراض‌های فراوانی کردند. حال که دگر دولت خود به میان گود آمده و فشارهای مختلف را از نزدیک درک کرده است این ادعاها را در رابطه با منتقدان کردن جای تأمل فراوانی دارد. امیدواریم آقای نوبخت کار را از این که هست خراب‌تر نکرده و میدان را به کسانی واگذار کند که توانایی سخنگویی دولتی را که این همه مشکل دارد، داشته باشد».

گفتنی است اظهارات سخنگوی دولت درباره گرا دادن برخی درباره نبود منابع مالی برای کشور در حالی است که این موضوع یعنی ادعای نبود منابع مالی در ایران، نخستین‌بار در بالاترین سطح دولت یعنی توسط آقای روحانی، آن هم در آستانه مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ در دولت یازدهم مطرح شد.

با روی کار آمدن دولت یازدهم و مرور ادبیات دولتمردان و رسانه‌های حامی دولت، ادراکی فراگیر و به غایت خطرناک در میان رصدگران دیپلماتیک و اطلاعاتی آمریکا و غرب پدید آمد.

اظهاراتی همچون «آمریکا کدخداست»، «خزانه خالی است»، «آمریکا ظرف ۵ دقیقه می‌تواند تمام توان نظامی و دفاعی ما را نابود کند»، «ما نمی‌توانیم مقابل قدرت‌ها بایستیم، آن هم شعارهایی که بعضاً توخالی است، ما باید همراه شویم»، «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» و «باید توافق انجام شود تا بتوان مشکل رکود و اشتغال و تولید و آلودگی هوا و آب خوردن را حل کرد». اظهار عجز و ضعف- که بخش عمده آن ناشی از نفوذ زدگی و خطای محاسباتی بود- نه تنها ترحم دشمن را به همراه نیاورد، بلکه مانند رساندن بوی خون به مشام گرگ‌های درنده بود.

بر همین اساس رادیو فرانسه-مهر ۹۲- در گزارشی نوشت: «ارزیابی غرب از دولت روحانی، تعامل با فروشنده بدهکار و مشتاقی است که خود را ناگزیر از فروش حقوق_ملی می‌بیند. بر پایه این جمع‌بندی اگر خریدار صبور باشد، شرایط فروشنده را دشوارتر می‌کند و در همان حال قیمت فروش را کمتر خواهد کرد»!

** دستاورد تراشی با وارونه نمایی اقتصاد

روزنامه ایران-ارگان رسانه‌ای دولت- در مطلبی نوشت: «۸۶ میلیارد دلار، عددی است که مجموع مهم‌ترین قراردادها و فاینانس‌هایی را نشان می‌دهد که به لطف برجام بسته شده‌اند؛ قراردادهایی که از نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی و ریلی تا توسعه میدان‌های گازی و نفتی حوزه‌های مختلفی را شامل می‌شوند».

در حال حاضر نزدیک به دو سال از اجرای برجام می‌گذرد، دو سالی که تقریباً «هیچ» توفیقی برای اقتصاد ایران نداشت؛ چه اینکه از سویی مشکلات ورود پول به کشور همچنان پابرجا ماند و از سوی دیگر بانک‌های بزرگ جهانی کماکان به قطع همکاری خود با ایران ادامه دادند.

با وجود شواهد و قرائن بسیاری درباره ناکامی برجام در رفع تحریم‌ها که حتی شامل گفته‌های مقامات دولتی هم می‌باشد، جریانی تلاش دارد تا عدم تغییر محسوس در شرایط اقتصادی کشور را در پسابرجام پوشانده و چهره برجام را بزک کند.

روزنامه ایران تاکید دارد که ۸۶ میلیارد دلار قرارداد در پسابرجام بسته شده است. اما این قبیل آمارها صرفاً در حد نوشته شدن بر روی کاغذ قابل باور هستند. این روزنامه در روزهای گذشته نیز در گزارشی به قرارداد ۳۵۴ میلیون دلاری سایپا و رنو اشاره کرد. در این خصوص باید گفت «کارلوس گوسن» مدیر ارشد اجرایی رنو در پی وقایع سیاسی اخیر (مبنی بر خروج آمریکا از برجام) گفته بود: «اگر تجارت با ایران غیرممکن شود با همکاری یکدیگر برنامه‌ای طراحی می‌کنیم که تجارتمان در آنجا را تعلیق کنیم». به عبارت دیگر، در صورت اعمال تحریم‌ها و بروز مشکلات مربوط به آن، قرارداد با رنو هم تحت‌الشعاع قرار گرفته و احتمالاً منتفی خواهد شد. سابقه شرکت‌هایی مانند توتال که حدود ۷ میلیارد دلار قرارداد بسته هم نشان می‌دهد در زمان تحریم نمی‌توان امیدی به ادامه فعالیت آنها در ایران داشته باشیم، همانطور که در گذشته هم در زمان تحریم، ایران را ترک کردند.