سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.

*******

** ایران به دفعات روح برجام را نقض کرده است! باید فرمول برجام در موضوع حقوق بشر و مسائل منطقه‌ای هم اجرا می‌کردیم ولی خودمان فرصت سوزی کردیم!

روزنامه بهار در گزارشی تأمل برانگیز با عنوان «فرصت طلایی از دست رفته» نوشت:

«خلاصه آن چه ترامپ در تمام مدتی که در کاخ سفید حضور دارد درباره برجام می‌گوید این است که چرا جمهوری اسلامی ایران در رفتارهای منطقه‌ای خود تغییری ایجاد نکرده است. مسئولان ایرانی نیز در پاسخ این نکته را مطرح می‌کنند که رفتار منطقه‌ای ایران ارتباطی به برجام نداشته است و درباره آن بین دو طرف توافقی صورت نگرفته. نتیجه این دو نگاه که بارها از سوی طرفین مطرح شده است، این است که هر دو طرف یکدیگر را به نقض روح برجام متهم می‌کنند. اگر قرار باشد صریح باشیم باید بگوییم که واقعیت جز این نیست و هم ایالات متحده و هم ایران روح برجام که به معنای همکاری و گفتگوهای مشترک و بر مبنای حسن نیت است را به دفعات نقض کرده‌اند».

این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت:

«باراک اوباما و جان کری به عنوان رئیس جمهور و مقام ارشد دستگاه سیاست خارجی ایالات متحده در آن روزها بارها دست خود را برای آغاز همکاری با ایران در موضوعات منطقه‌ای از جمله بحران سوریه به سوی مقامات ایرانی دراز کردند اما پاسخ همیشگی وزیر امور خارجه کشورمان این بود که دستگاه سیاست خارجی ایران تنها اجازه مذاکره در حوزه مسائل هسته‌ای را دارد.

در مسئله حقوق بشر نیز وضعیت به همین شکل بود و در زمانیکه مسئولان اتحادیه اروپا آماده مذاکره با ایران برای حل و فصل این پرونده با الگویی مبتنی بر سیاست «برد-برد» همچون برجام هسته‌ای بودند، شاهد آن بودیم که به دلیل عدم هماهنگی‌های داخلی، این مذاکرات به سرانجام مثبتی نرسید. از دست دادن فرصت طلایی بین تیر ۹۴ تا بهمن ۹۵ حالا سبب آن شده است که دونالد ترامپ با دست گذاشتن بر روی همان پرونده‌هایی که مسئولان دستگاه دیپلماسی دولت منتخب مردم امکان مانور بر روی آنها را نداشتند از اجرای برجام شانه خالی کرده و در فکر بازگرداندن تحریم‌ها به دلیل سایر تنش‌های بین آمریکا و ایران باشد».

این روزنامه در ادامه نوشت:

«تجربه بزرگ باقی مانده از برجام، نه غیرقابل اعتمادبودن آمریکا بود (که همه کشورها در سیاست خارجی غیرقابل اعتمادند) و نه صحیح بودن سیاست دوری از میز مذاکره؛ تجربه بزرگی که از برجام می‌توان کسب کرد این است که فرصت‌های طلایی را از دست ندهیم. فرصت‌های طلایی همچون فرصتی ۱۷ ماهه، از دست یافتن به برجام تا آمدن ترامپ».

درباره این مطلب تأمل برانگیز روزنامه اصلاح طلب باید گفت اولین تجربه شکست خورده را می‌توان با تسامح به حساب‌اشتباه و بی‌تجربگی گذاشت؛ اما وقتی ریل حرکت به سمت تکرار یک تجربه اشتباه است، دیگر نمی‌توان آن را فقط یک خطا دانست و تلقی خط نداشت.

ظاهراً جریانی مأموریت دارد تا با بزک ناشیانه چهره کریه آمریکا، برعهدشکنی و گستاخی‌های مکرر شیطان بزرگ سرپوش گذاشته و توپ را به زمین داخلی بیندازد.

برجام یک تجربه بسیار مهم و البته پرهزینه برای ملت ایران بود. تجربه‌ای که نشان داد چشم دوختن به نقطه‌های خیالی، تقریباً هیچ دستاوردی در پی نخواهد داشت. در روزهای گذشته، وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد که ] علیرغم سپری شدن ۲۷ ماه از امضای برجام و ۲۱ ماه از اجرای برجام[ هنوز قادر نیستیم که حتی یک حساب در بانک‌های انگلیس باز کنیم. در پسابرجام علیرغم تبلیغات گسترده نشریات زنجیره‌ای، به دلیل پابرجاماندن تحریم‌ها و هراس شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی، سرمایه گذاری خارجی کاهش پیدا کرد.

موضع حقیرانه این روزنامه اصلاح طلب درباره فرصت سوزی در دوره اوباما در حالی است که دولت اوباما به دفعات برجام را به صورت فاحش نقض کرده است. تمدید قانون تحریمی آیسا و غارت ۲ میلیارد دلاری اموال ایران تنها بخش کوچکی از این عهدشکنی است. اوباما در آخرین روزهای ریاست جمهوری در اقدامی مزورانه، قانون وضعیت اضطراری علیه ایران را تمدید کرد.

این روزنامه اصلاح طلب با توهین به شعور مخاطب، مدعی است که باید درباره مسائل منطقه‌ای با آمریکا مذاکره می‌کردیم. این در حالی است که بنابر شواهد متعدد آمریکا حامی درجه یک داعش و دیگر گروهک‌های تکفیری تروریستی در منطقه است.

بزگترین تجربه برجام، غیرقابل اعتماد بودن آمریکاست. حال می‌خواهد ترامپ باشد یا اوباما؛ تنها تفاوت ترامپ و اوباما در این است که ترامپ چهره بدون روتوش سیستم حاکمه آمریکا را نمایش داده است. افکار عمومی اظهارات هیلاری کلینتون و اوباما در حمایت از داعش را فراموش نکرده است.

گویا برخی مأموریت دارند تا به خیال خام خود برای خالی کردن دست ایران از مؤلفه‌های قدرت، نقش جاده صاف کن را ایفا کنند.

** اگر آمریکا به آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس تعرض کرد باید خیلی محتاطانه واکنش نشان دهیم تا تنش ایجاد نشود!

روزنامه شرق در دو مطلب جداگانه تاکید کرد که نباید جوگیر شویم و با احتیاط نسبت به آمریکا واکنش نشان دهیم تا تنش ایجاد نشود و لازم است تا مقامات کشوری و لشکری، منضبط‌تر و سنجیده‌تر واکنش نشان داده و از رویارویی‌های کلامی و دهن‌به‌دهن‌شدن با هر رویکرد جزئی در آن‌سوی عالم احتراز کنند.

این روزنامه اصلاح طلب در مطلبی با عنوان «باید خونسرد باشیم» در مصاحبه با «عباس ملکی» دانشیار دانشگاه شریف نوشت:

«به‌نظر می‌رسد که اکثر صاحب‌نظران سر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که ایران اولین دولتی خواهد بود که از برجام بیرون می‌رود؛ بنابراین عملیات ایذایی آقای ترامپ در عرصه دیپلماتیک و عرصه‌های دیگر در راستای همین پیش‌فرض است. ایران باید خیلی مراقب باشد که اگر امریکا در حوزه‌های دیگر هم کارهایی از این دست انجام داد، پاسخ‌های سنجیده‌ای بدهیم مثلا در خلیج فارس؛ اگر ناوگان آمریکایی به آب‌های سرزمینی ایران تعرض کند یا در عراق و افغانستان دست به کارهایی بزند یا با ارسال پهبادهای دیگری بخواهد ایران را تحریک کند، ضمن اینکه باید از آب‌ها و سرزمین ایران دفاع کرد، خیلی‌خیلی باید مواظب بود که چیزی فراتر از این نباشد.

باتوجه به وضعیت آمریکا در جهان، سیاست کلی ایران باید هم‌چنان بر این محور استوار باشد که تنش بیشتر نشود. باید خونسردی خودمان را حفظ کنیم، چراکه به‌نظر می‌رسد سال‌ها طول می‌کشد تا هرگونه لطمه به ایران‌ترمیم شود. ما کشوری هستیم که جریان توسعه‌مان یک بار به‌واسطه جنگ تحمیلی قطع شده است و بار دیگر چند سال پیش در جریان تحریم‌های گسترده».

روزنامه شرق همچنین در مطلب دیگری با عنوان «رئالیسم عمل‌گرایی آمریکا و اجتناب از جوگرایی» نوشت: نوشت:

«صحنه روابط بین‌الملل پر از انواع لغزندگی‌ها و سُرخوردن‌های متنوع برای شیفت‌های متنوع است... نکته آموزنده و عبرت‌آموزی که این تحولات برای ما و مقامات محترم کشور دارد، این است که چقدر ضرورت دارد بخش عمده‌ای از مقامات کشوری و لشکری هرروز  به موضوع ترامپ و آمریکا بپردازند، حکمت و عقل می‌گوید کشور را بهتر است از آثار جو روانی این مبحث دور کنیم و با خردگرایی و درک سنجیده‌ای از کانون‌های اصلی رخدادها، سکان و نبض اصلی بردار کشور و مملکت را با اطمینان‌خاطر و آرامش به سمت اهداف بزرگ توسعه مدیریت کنیم و از حرکت به سمت رویارویی‌های کلامی و دهن‌به‌دهن‌شدن با هر رویکرد جزئی در آن‌سوی عالم احتراز کنیم. پیشنهاد می‌شود مدیریت اظهارات درباره هر رخدادی در عرصه آمریکا را قدری منضبط‌تر و سنجیده‌تر کنیم».

نسخه پیچی ذلت و حقارت به امری رایج در روزنامه‌های اصلاح طلب تبدیل شده است. این در حالی است که لزوم اقتدار دفاعی امری انکار ناپذیر برای هر ملتی است. اقدام متقابل یک امر اجتناب ناپذیر در دنیاست. فلسفه اصلی اقدام متقابل، تاثیرگذاری بر رفتار طرف مقابل و وادار کردن آن به عقب‌نشینی و یا حداقل منصرف کردن طرف مقابل از زیاده‌خواهی‌های بیشتر است.

** کارشناس اقتصادی حامی دولت: نوع رفتار اروپا با ایران باجگیرانه است

«حسین راغفر» کارشناس اقتصادی حامی دولت در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت:

«اروپایی‌ها نشان دادند با یک تهدید امریکا به سهولت راضی می‌شوند تمام شرکت‌های خود را از ایران جمع کنند و بروند. این امر طبیعی نیز هست، امریکا همواره همه شرکت‌ها را در مقابل دوراهی انتخاب میان همکاری با خود یا ایران می‌گذارد. هر چند اقتصاد امریکا آینده روشنی ندارد، اما حداقل تا چند دهه آینده یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان خواهد بود و بازار مصرف سودآور و باثبات‌تر این کشور، می‌تواند برای هر فعال اقتصادی جذاب باشد. اروپایی‌ها نیز با آگاهی از این ماجرا به شکل باج‌گیرانه‌ای با ایران برخورد می‌کنند. مثلاً انتظار فرانسه این است که بازسازی اقتصاد خود را با انرژی ارزان ایران و امتیازهای مالی سنگین پیش ببرد».

در ادامه یادداشت آمده است: «تصور باطلی وجود دارد که گویا ایران می‌تواند شکاف‌های قدرت‌ها را افزایش دهد. چنین خیالی خام است و قابل درک نیست».

این روزنامه اصلاح طلب تصریح کرد:

«برای بازسازی اقتصاد کشور قبل از هر چیز کشور نیازمند حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی و ایرانی‌های خارج کشور است. تحقق این امر نیازمند یک بازسازی واقعی در داخل است. اقتصاد ایران نیازمند جراحی عمیق و ریشه‌کنی فساد و شفافیت اقتصادی است. اقتصاد ایران در شرایط فعلی باید به طور قطع به بازسازی قواعد اقتصادی در داخل دست بزند، به گونه‌ای که ظرفیت‌های اقتصاد ایران به شکل دیگری باز مهندسی شود و فرصت‌های حضور بخش خصوصی واقعی عملی شود و کشور بر منابع داخل تکیه کند. این امر امکان‌پذیر نمی‌شود مگر آنکه یک جراحی عمیق در ساختار اقتصادی کشور انجام شود. باید در مقابل قاچاق ایستادگی و آن را به هر قیمت متوقف کرد. فضای کسب و کار باید از حضور نهادهای قدرت پالوده شود و تمام ظرفیت‌های موجود برای حضور بخش خصوصی و فضای رقابتی آماده شود. به بیان دیگر نه با کمک اروپا یا امریکا، بلکه تنها با زانوهای خود می‌توان برخاستن را ممکن کرد».

در روزهای گذشته، روزنامه دیلی‌میل به نقل از رئیس‌جمهور آمریکا نوشت: «رئیس‌جمهور فرانسه زنگ زد و با من صحبت کرد. من به او گفتم: «ببین امانوئل! آن‌ها همین حالا پول زیادی به رنو داده‌اند. پولشان را بگیر و لذت ببر!».

کشورهای اروپایی عضو ۱+۵ تاکنون نه‌تنها به هیچ عنوان اعتراض ایران نسبت به نقض برجام از سوی آمریکا را نپذیرفته‌اند، بلکه صریحاً از تحریم‌های ضدایرانی هم حمایت کرده‌اند.

متاسفانه در سالهای اخیر دولت تمامی تخم مرغ‌های خود را در سبد برجام گذاشته و ظرفیت‌های عظیم داخلی و اقتدار درونی مورد کم توجهی قرار گرفته است.

** دورخیز عارف برای انتخابات ۱۴۰۰

روزنامه قانون در گزارشی با عنوان «سودای عارف برای ۱۴۰۰» نوشت:

«در چند روز اخیر، محمدرضا عارف به دیدار رییس دولت اصلاحات رفته تا نظر او را برای حضور در انتخابات ۱۴۰۰ جویا شود. او در این دیدار به رییس دولت اصلاحات گفته است که برای حضور در انتخابات آینده ریاست جمهوری مصمم است و در این انتخابات حاضر خواهد شد اما به دنبال حمایت خاتمی از خود برای بسیج احزاب و نیروهای اصلاح طلب در این انتخابات است. عارف در ادامه گفته است که تکلیف من را برای حضور در انتخابات آینده ریاست جمهوری مشخص کنید تا بتوانم از هم‌اکنون برای دور بعد ریاست جمهوری برنامه‌ریزی کنم. رییس دولت اصلاحات در این دیدار از عارف برای مشورت و تفکر بیشتر وقت خواسته است و نتیجه این موضوع به جلسه دیگری موکول شده است».

این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت:

«گویی عارف سودای پاستور را همچنان از دل بیرون نکرده است اما در طول چهار سال گذشته باعث اعتراض بسیاری از اصلاح‌طلبان شده است. محمدرضا عارف در حالی می‌خواهد به صحنه انتخابات آینده ریاست جمهوری ورود کند که عملکردش بعد از سال ۹۲ فریاد همفکرانش را در آورده است... عارف در حالی از پیروزی در انتخابات ۹۲ سخن می‌گوید که محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در رابطه با نتایج نظرسنجی‌ها در سال ۹۲ در مصاحبه با هفته‌نامه مثلث گفته است "بنابر اعلام کسانی چون محمدعلی نجفی، طبق نظرسنجی اصلاح‌طلبان در دو روز مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲، عارف فقط ۸ درصد رأی داشت و به همین خاطر او را مجبور کردند تا به نفع روحانی کنار برود"...سکوت محمدرضا عارف و عدم فعالیتش در مناسبات مجلس موضوعی بود که با انتقاد زیاد چهره‌های اصلاح طلب مواجه بود. در این بین اتفاقاتی از جمله خروج عده‌ای از فراکسیون امید، شکست در انتخابات هیات رییسه، واگذاری ریاست کمیسیون‌ها به فراکسیون‌های رقیب، عملکرد ضعیف در رأی اعتماد به وزرا سطح انتقادات را نسبت به عملکرد عارف به عنوان رییس فراکسیون امید بالاتر برد. از طرف دیگر، حواشی که حول فرزند او و غائله «ژن خوب» ایجاد شد جایگاه عارف را از ۹۲ نیز بیشتر کاهش داده است و به نظر او باید در قامت یک رهبرسیاسی به وظایف خود ادامه دهد زیرا که حضور وی در کسوت‌های اجرایی می‌تواند سبب ریزش چشم‌گیر آرای بدنه اجتماعی اصلاحات و در ادامه، ناامیدی جامعه مدنی شود».

گفتنی است عارف با حالت قهر از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ کنار کشید و حاضر نشد از روحانی اعلام حمایت کند. وی در نظرسنجی‌های اصلاح‌طلبان ۸ درصد رأی داشت. افراطیون مدعی اصلاحات در آن هنگام عارف را اصلاح‌طلب بدلی و قلابی معرفی می‌کردند

** ترامپ هراسی با هدف سرپوش گذاشتن بر خسارت محض برجام

روزنامه دولتی ایران در مطلبی با عنوان «تغییر نقش‌ها در معادله ۱ بعلاوه ۱+۵» نوشت:

«موضع گیری [ مقامات کشورها نسبت به اظهارات ترامپ[ نشان می‌دهد امروز جایگاه کشورها در توافق هسته‌ای تغییر چشمگیری کرده است؛ اگر در آغاز ماراتن مذاکرات ۱۳ ساله، ایران یک سوی میز بود و امریکا، آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین با عنوان ۱+۵ سوی دیگر؛ حال جایگاه‌ها تغییر کرده است. به گونه‌ای که با اندکی تساهل و تسامح می‌توان ادعا کرد یک سوی میز آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین به علاوه ایران نشسته و سوی دیگر میز امریکا».

از صحبت‌های مقامات ارشد دولت و جنجال رسانه‌ای روزنامه‌های زنجیره‌ای مشخص است که بعد از دلسردی از دلخوشی به آمریکا، اکنون فصل دلخوشی به اروپا رسیده و دولت بر خلاف گذشته، اکنون رویکرد ادامه راه با اروپا را در پیش گرفته است!

متاسفانه برخی از مقامات ارشد دولت در کنار روزنامه‌های اصلاح طلب در پی ترامپ ستیزی با هدف تبرئه سیستم حاکمه آمریکا و سرپوش گذاشتن بر خسارت محض برجام هستند.