حسینیه مشرق - راه امام حسین(ع)، راه آرمانی همه آزادگان جهان است. در طول تاریخ هر فرد، گروه و جریانی که برای حفظ عزت، خالصانه به رویارویی با استکبار و استبداد پرداخته، هم جهت با امام حسین (ع) حرکت کرده است و این است رمز محبوبیت اباعبدالله در میان همه مردم، فارغ از دین، ذهب، فرقه و آیین.
در این گزارش تلاش شده نمونه هایی از عزاداری ها و عرض ارادت های پیروان سایر مذاهب اسلامی و همچنین پیروان سایر ادیان بیان شود البته مصادیق ابراز ارادت ها بسیار زیاد است ولی سعی شده نمونه ای از هر کدام از مذاهب در یک سیر تاریخی آورده شود.
عزاداری اهل سنت بر مصیبت های کربلا
برای برادران اهل سنت، اعمال پیامبر برای مسلمانان و الگوی حسنه بودن آن حضرت در ابعاد گوناگون زندگی حجیت دارد و سیره پیامبر بزرگوار اسلام را لازم الاتباع می دانند لذا بر اساس روایاتی که از منابع اهل سنت مبنی بر عزاداری پیامبر اسلام (ص) برای امام حسین (ع) ذکر شده، آنها این اقدام را امری صحیح و جزء سنت می دانند.
رضوی اردکانی نویسنده کشورمان و نویسنده کتاب مختارنامه به ارادت اهل سنت به امام حسین و اهل بیت اشاره می کند و می نویسد: من مدت‌ها در کشورهای عربی بوده‌ام لذا نباید فرقه‌ای نظیر وهابیت که دشمنی دیرینه‌ای با اهل بیت(ع) دارند را مسلمان حساب کرد زیرا آنان همه چیز را انکار می‌کنند و تنها خودشان را قبول دارند و این در حالی است که در سایر کشورها نظیر مصر، چنان ارادتی به امام حسین(ع) وجود دارد که شاید کمتر از ارادت شیعیان اثنی عشری به آن حضرت نباشد. قاطبه عالمان و مردم سني‌مذهب لعن يزيد را امري روا مي‌دانند. برخي از علما در اين موضوع از اتفاق نظر عالمان خبر داده‌اند. ابن‌عماد فقيه حنبلي در كتاب «شذرات الذهب» مي‌نويسد: «در مورد لعن يزيد، امام احمد بن حنبل دو قول دارد كه در يكي تلويح و در ديگري تصريح به لعن او مي‌كند و نيز امام مالك و امام ابوحنيفه نيز هر كدام، هم تلويحاً و هم تصريحاً يزيد را لعنت كرده‌اند و به راستي چرا اينگونه نباشد و حال آنكه يزيد فردي قمارباز و دائم‌الخمر بود.» با عنايت به اين نكته مي‌توان صريحاً به اين نتيجه رسيد كه لعن يزيد، دايم‌الخمر بودن و ستمگري‌اش نزد عالمان اهل سنت امري محرز است و محتاج دليل و احتجاج نيست. از سوی دیگر در ميان رهبران مذاهب اسلامي امام شافعي بيش از ديگران ارادت قلبي خود را نسبت به خاندان اهل بيت به ويژه امام علی (ع) و امام حسين (ع) ابراز داشته است. شافعيان به تبعيت از امام شافعي نسبت به اهل بيت به ويژه امام حسين (ع) ارادت ويژه دارند. علاقه امام شافعي به اهل بیت موجب نزديكي هر چه بيشتر پيروان اين مذهب با شيعيان علي (ع) شده است. امام شافعي همچنان كه درباره علي (ع) اشعار نغز و پرمغزي سروده درباره واقعه عاشورا نيز اشعاري زيبا و جانسوزی دارد.
به گواهی علمای اهل سنت، عزاداری برای اباعبدالله سابقه ای به اندازه عمر تاریخ اسلام دارد و به حیات پیامبر و سیره آن بزرگوار برمی گردد. منابع تاریخی اهل سنت نیز به وضوح بیان کرده اند که آن حضرت محمد (ص) نخستین فردی بود که از شهادت نوه اش امام حسین (ع) خبر داد و برای مظلومیت وی اشک ریخت.
سیر تاریخی اقامه عزا بر امام حسین (ع)
قبل از پرداختن به سیر تاریخی باید بیان شود که همان گونه که عاشورا یک انقلاب سیاسی در برابر دستگاه بنی امیه بود، یاد و نام عاشورا و زنده نگه داشتن شهادت امام حسین (ع) در پهنه اجتماع نیز به عنوان پدیده ای سیاسی بیش از همه مورد حساسیت و وحشت زمامداران مستبد و فاسد زمانه قرار میگیرد و به آن به عنوان یک تهدید و چالشی ریشه دار می نگرند و تلاش می کنند که این عشق را در سینه های مردم خاموش کنند.
منابع اهل سنت افزون بر روایت سوگواری های متعدد پیامبر برای امام حسین (ع)، از یکی از امانت های پیامبر نزد همسر بزرگوارش، ام سلمه پرده برداشته اند. ترمذی، یکی از علمای معروف اهل سنت، نقل می کند که سلمی گفت: خدمت ام سلمه رسیدم و او گریه می کرد. از ام سلمه پرسیدم: چرا گریه می کنی؟ او در پاسخم گفت: رسول خدا را دیدم (در خواب) سر و صورت و محاسن آن حضرت پر از خاک بود. عرض کردم: ای رسول خدا شما را چه شده است؟ حضرت فرمود: همین حالا شاهد کشته شدن حسینم بودم.
علامه تفتازاني در كتاب «شرح العقائد» مي‌نويسد: «علما متفق گشته‌اند بر جايز بودن لعنت كسي كه حسين را كشته يا به آن دستور داده يا آن را جايز شمرده و به آن راضي بوده باشد... و حقيقت اين است كه رضايت يزيد به قتل حسين (رض) و شاد شدن او بدان خبر و اهانت كردنش به اهل بيت پيامبر‌‌صلي الله عليه و آله از اخباري هستند كه در معنا متواتر است، هر چند تفصيل آن از آحاد اخبار باشد و ما در مورد او بلكه در كفر وي درنگ نمي‌كنيم كه لعنت خداوند بر او و بر ياران و اعوانش باد.»
از ابراهيم نخعي فقيه عراق نقل شده كه گفته است: اگر من از قاتلان حسين بودم و خداوند مرا مي‌بخشيد و روانه بهشت مي‌ساخت، هيچ گاه وارد بهشت نمي‌شدم، زيرا كه از روي پيامبر شرم مي‌كردم.
عزاداری خاندان یزید!
یزید که پس از ارتکاب جنابت کربلا همچنان بر تداوم خط جاهلی اصرار می ورزید و با بازماندگان عاشورا با کمال پستی برخورد می کرد، سرانجام در اثر فعالیت های تبلیغی حضرت زینب و امام زین العابدین علیهما السلام و تنفر روزافزون مردم، مجبور شد تا به اطرافیان قدری آزادی دهد که بتوانند احساسات خود را ابراز دارند. این عمق فاجعه کربلا به قدری تکان دهنده بود که در تاریخ نقل شده است که حرمسرای یزید نیز به سوگواری می پرداختند. نقل شده است: «هنگامی که اهل بیت وارد منزل یزید شدند، هیچ زن و دختری از خاندان یزید باقی نماند مگر آنکه نزد اهل بیت آمدند و به سوگواری پرداختند.» پس از آن نیز در دوران بنی امیه شاهد ادامه عزاداری ها در میان مسلمانان برای امام حسین (ع) بودیم.
عزاداری در دوران بنی عباس
در قرن سوم فشار و اختناق عباسیان بر ضد دوستداران اهل بیت بسیار شدید شده بود تا جایی که متوکل عباسی در سال 236 مرقد مطهر حسینی را به طور کامل تخریب و با خاک یکسان کرد و بر زمین آن آب بست و زایران و عزاداران آن حضرت را به انواع شکنجه، اذیت و آزار می نمود ولی این مسأله موجب پاک شدن غم عزای حسینی از دلهای مردم نشد و موجب شد که مورخان و نویسندگان اهل سنت داستان مصیبت امام حسین علیه السلام و یاران او را در قالب تاریخ و قصه بازگویی نمایند یعنی در واقع، حادثه کربلا از سینه ها به کتاب منتقل گردید و جاودانه گردید.
عزاداری در عصر آل بویه
در قرن چهارم، قدرت خلفای عباسی که سال ها قبل عملاً به ترکان جنگجو و متعصب منتقل شده بود، به تدریج به آل بویه شیعه مذهب انتقال یافت و در واقع، پس از فتح بغداد در سال 334 ق توسط نیروهای آل بویه، قدرت سیاسی و نظامی قسمت اعظم جهان اسلام به آنها تعلق گرفت و این خاندان به اقدامات گوناگون از جمله رفع موانع عزاداری سیدالشهدا پرداخت و پس از دوران اختناق عباسی، دوباره بساط عزاداری ها و ماتم سرایی ها برای اهل بیت به راه افتاد و این وضعیت تا قرنها بعد با افت و خیز متفاوت ادامه یافت.
ماوراءالنهر و آسیای میانه و عزاداری سیدالشهدا
در قرن دهم، ماوراءالنهر به دست شیبانیان افتاد. این سلسله ازبک نسبت به تشیع نگاه مثبتی نداشتند ولی عملاً مردم بی اعتنا به فضارهای بوجود آمده توسط شیبانیان، سنت عزاداری برای امام حسین (ع) را حفظ کردند. یکی از نشانه های این ارادت ترجمه کتب عزاداری برای اباعبدالله به زبان ازبکی به فاصله کوتاهی از تألیف کتابهاست. به عنوان مثال کتاب روضه الشهدا به فاصله کوتاهی از تألیف در آسیای میانه رایج شد و پیروان و عزاداران از این منبع تاریخی استفاده کردند.
عزاداری کردهای اهل تسنن
از اقوام محدودی که پس از روی کار آمدن صفویه در قرن دهم، بر مذهب خود باقی ماندند، قوم کرد بودند. کردها، به ویژه در کردستان، با آغاز ماه محرم به احترام امام حسین (ع)، مجالس عروسی را تعطیل می کنند و زنانشان از اول تا پایان محرم، سرمه به چشم نمی زنند و در شهر سنندج نیز مردم در شب عاشورا به مقبره امام زاده پیر عمر می روند و تا پاسی از شب با روشن کردن شمع به دعا و ذکر می پردازند.
عزداران حسینی در شمال آفریقا
در مصر و سایر نقاط شمال افریقا با سقوط دولت فاطمیان و دستور ایوبیان مبنی بر منع تعزیه داری عاشورا و یا حتی جشن گرفتن، عزاداری مردم در روز عاشورا فراموش نشد و مردم اهل سنت نیز همچون شیعیان، مقام راس الحسین، و سیده زینب را به عنوان مرکز تجمعشان برای یاد امام حسین و ذکر فضایل و مصایب اهل بیت انتخاب می کردند و از مناطق دور و نزدیک خود را به آنجا می رساندند. در قرن دهم از جمله آثاری که حکایت از تاثر روحی اهل سنت مصر، به ویژه عالمان بزرگ آن دارد، آثار سیوطی، به ویژه تاریخ الخلفا می باشد.
عزاداری اهل سنت خطه سیستان و بلوچستان
هر سال و در ایام محرم شاهد ابراز همدردی اهل سنت سیستان و بلوچستان در ماه محرم هستیم. اهل سنت سیستان و بلوچستان ضمن اینکه در مجالس و منابر دینی اقدام به روشنگری حرکت امام حسین(ع) و تاثیر آن بر فرهنگ انسان ساز اسلام می پردازند، خود را نیز شریک در مصائب خاندان رسول الله می دانند.
از جمله علمای اهل سنت که به بیان ویژگی های عاشورا می پردازد می توان به مولوی محبی اشاره کرد که در مراسم دهه اول محرم در خیمه گاه شهر زاهدان به سخنرانی می پردازد. مولوی موحد از دیگر علمای اهل سنت سیستان نیز در ایام محرم برنامه هایی در رادیو در خصوص نگاه اهل سنت به حادثه عاشورا دارد.
عزداران حسینی در سایر ادیان
قیام امام حسین در اقصي نقاط جهان و در میان همه ادیان الهی، الهام بخش و تأثیر گذار بر مصلحان دينی و اجتماعی است. اين تأثير گذاري عمدتاً در دو حوزه بوده است: 1) در حوزه آييني و در گفتمان توده مردم. در سايه چنين تأثير گذراي است كه پيروان ساير اديان همانند شيعيان روز عاشورا را گرامي داشته، مراسمي برگزار مي‌كنند. 2) در حوزه نظريه پردازی و الهام بخشي.
پروفسور ادوارد براون مي‌گويد: حتي غيرمسلمانان نيز نمي‌توانند پاكي روحي را كه اين جنگ اسلامي در تحت لواي آن انجام گرفت را انكار كنند. واشنگتن ايروينگ مورخ آمريكايي نيز به اين عظمت اعتراف كرده و مي‌گويد: در زير آفتاب سوزان سرزمين خشك و در روي ريگ‌هاي تفديده عراق روح حسين فنا ناپذير است؛ اي پهلوان و اي نمونه شجاعت و اي شهسوار من اي حسين!
مسيحيان به دليل شباهت‌هايي كه ميان نحوه شهادت امام حسين (ع) و حضرت عيسي مسیح پیدا کرده اند، به آن حضرت ارادت ويژه‌اي پيدا كرده‌اند. توده مردم مسيحي مخصوصاً مردم كشورهايي كه هم مرز مسلمانان بوده و بواسطه این همجواری با امام حسین (ع) و پیام عاشورا آشنا شده اند، به جنبه‌هاي آييني عاشورا توجه بيشتر كرده‌اند. اين گروه عمدتاً تحت تاثير اين نظريه هستند كه امام حسين (ع) براي مسلمانان همان كاري را کرد كه حضرت مسيح براي مسيحيان انجام داد. از اين جهت بر اساس نظريه فداكاري به برگزاري مراسم خاص عاشورا اهتمام مي‌ورزند.
بر همین اساس مسيحيان ارمني ايران نیز در مراسم عاشورا به طور فعال شركت مي‌كنند. مشاركت ايشان در مراسم عاشورا به اشكال مختلفي و کمک در برپایی تکیه ها به طول مستقل و یا با مشارکت مسلمانان، نذر و نذور و خیرات در ایام محرم و برپایی دسته های عزاداری و سینه زنی است.
