با این که در آن مصوبه ملاحظاتی برای استفاده از این منابع آبی که «منابع آبی کارست» نامیده میشود، در نظر گرفته شده است با این حال درباره آن نگرانیهای جدی وجود دارد که براساس آن بازنگری اساسی این مصوبه ضرورت پیدا میکند و به بحث جدیدی منجر میشود. در رأس این نگرانیها، تجربه تلخ چند سال گذشته در استفاده از آبهای سطحی و زیرزمینی کشور است که ضمن به هدر رفتن آن، در عرصههای کشاورزی، دشتها، تالابها، تغییر وضعیت زمین، نابودی روستاها و ... خسارات جبران ناپذیری به کشور وارد آورد. صرف این تجربه تلخ- که به نوعی جامع و شامل عوامل اصلی ناتوان بودن کشور از استفاده بهینه از آب است- برای جلوگیری از اجرای این مصوبه و از سرگیری بحث های گستردهتر و راهبردیتر کفایت میکند.
با اتکا به استفاده از این منابع در مناطق مرزی و یا استفاده از آن تنها برای شرب که در مصوبه مذکور به آن تصریح شده، نمیتوان وارد ورطه خطرناک دست اندازی به این منابع حیاتی شد، ضمن آنکه به لحاظ مدیریتی، برنامهریزی و تصمیمگیری، ورود به این موضوع به مثابه انتخاب راه آسان و گزینه حاضر و در دسترس است که به سبب اهمیت جدی و موجودیتی موضوع، نمیتوان آن را اقدام و انتخاب مناسب محسوب کرد. تجربه تلخی که به آن اشاره شد، این الزام را به همراه دارد که هنوز برای رفتن به سوی بهرهبرداری از این منابع بسیار زود است؛ افزون بر آن که نباید راهها و روشهای دیگر را نادیده گرفت؛ هر چند سختتر و پرهزینهتر به نظر آیند و یا واقعاً چنین باشند. برای نمونه استفاده از منابع آبی کشورهای همسایه که سد دوستی ایران و ترکمنستان مصداق آن است و در عرصه پیشنهادی استفاده از منابع آبی تاجیکستان که چند سال پیش درباره آن صحبتهایی شد و در نمونه دیگر استفاده از آب خلیج فارس، بسیار فراتر از آنچه که در حال حاضر برای چند استان در جریان است، قابل توجه میباشد.
بررسیهای انجام گرفته درباره منابع آبی کارستی در ایران بیانگر آن است که این منابع بسیار حیاتی، در زاگرس جنوبی، زاگرس شمالی، البرز و ایران مرکزی وجود دارد؛ حال چنانچه تشخیص و اجازه برداشت از این منابع در اختیار دولتها باشد عواملی مختلف بر تصمیم دولتها در صدور مجوز برای برداشت از این منابع اثر میگذارد و با تنزل جایگاه یک مقوله ملی و راهبردی به امری تأثیرپذیر از امور خرد و نامهربان با موضوعات ملی، نظارت کلان کشور بر این موضوع راهبردی مخدوش میشود و در مواردی آسیبهای ناشی از آن جبران ناپذیر خواهد بود. در میان این آسیبها، آسیبهایی وجود دارد که موجودیت و کیان کشور را تهدید میکند که استفاده از منابع آبی کارستی در وضعیت کنونی از این نوع است؛ از این رو به نظر میرسد، مناسب است اصل این موضوع به شورای عالی امنیت ملی واگذار شود تا آن شورا با توجه به جایگاه رفیع و جامع از حیث اعضاء و نیز وظیفه قانونی که برعهده دارد، به این مهم رسیدگی کند و درباره آن تصمیم بگیرد. ان شاءالله
رضا گرمابدری