به گزارش مشرق، کسانی که به فیلم‌های پرهیجان یا تجارت‌های پرریسک علاقه دارند، احتمالا سیاست خارجی ترکیه برای‌شان جذاب است، حتی اگر مخالف آن باشند. تغییر راهبردها و تاکتیک‌های اعمالی در سیاست منطقه‌ای دولت اردوغان، حالا به یک رویه تبدیل شده است. شاید به همین دلیل است که حتی با احتساب بنیان‌های سیاست خارجی این کشور، باز هم پیش‌بینی رفتارهای آتی آن در حوزه منطقه‌ای، پیچیده‌تر و دشوارتر از رفتارهای ایران، عربستان و مصر شده است.
اردوغانی که زمانی سیاست صفر کردن تنش با همسایگان و کشورهای پیرامونی خود
را در دستور کار داشت و به توفیقاتی نیز دست‌یافته بود، حالا سطوحی از تنش
را با عراق، سوریه، مصر، ایران، ارمنستان و روسیه دارد تجربه می‌کند. و
آن‌چه این داستان را مهیج می‌سازد، تغییر پی‌درپی تاکتیک‌ها و بیان جملاتی
است که جذاب‌ترین بخش ماجرا هستند!
آن‌چه در ادامه می‌آید، برخی از تغییرات رفتاری و هم‌چنین اظهارنظرهای شاذ مقامات ترکیه است؛
- ترکیه از دولت اخوانی مصر حمایت می‌کرد. با سقوط مرسی، اردوغان دولت
السیسی را به رسمیت نشناخت اما اخیرا وزیر خارجه ترکیه گفته که در پی
عادی‌سازی روابط با مصر هستیم!
- ترکیه یکی از مهم‌ترین حامیان داعش بود. بخشی از رابطه میان این دو، حتی
رنگ‌وبوی اقتصادی داشت! اما با این وجود، اکنون نشانه‌ای در دست نیست که
ترکیه هم‌چنان از داعش حمایت می‌کند. حتی داعش در برخی مناطق جرابلس، مورد
حمله ارتش ترکیه و گروه‌های تروریستی همسو با آنکارا قرار گرفت.
- اردوغان از همان ابتدای بحران سوریه، بر ضرورت اسقاط اسد تاکید می‌کرد.
اما اکنون، در قاطعیت این موضع، تغییراتی رخ داده. مقامات آنکارا چندین بار
گفته‌‌اند که اسد می‌تواند در دولت انتقالی حضور داشته باشد.
- بعد از ماجرای حمله رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره در سال 2010، اردوغان
در موضعی شدید‌اللحن، روابط دیپلماتیک خود با تل‌آویو را قطع کرد. اما چندی
قبل، این روابط عادی‌سازی شد، بدو‌ن اینکه اصلی‌ترین شرط ترکیه یعنی
پایان محاصره غزه محقق شود. دولت ترکیه سعی کرد این عادی‌سازی را نوعی
پیروزی جلوه دهد.
- روابط آنکارا و مسکو، پس از هدف‌گیری جنگنده روسی توسط ارتش ترکیه، تنش
کم‌سابقه‌ای را تجربه کرد. پوتین مواضع سختی علیه ترکیه اتخاذ کرد و البته
اردوغان هم واکنش‌های قطعانه‌ای داشت. اما بعد از مدتی، آنکارا به این
نتیجه رسید که باید از مواضعش کوتاه بیاید. لذا اردوغان از پوتین عذرخواهی
کرد و روابط بهبود یافت.
- در ماجرای کودتای نافرجام در ترکیه، اردوغان نسبت به رفتار آمریکا و
عربستان انتقادات جدی‌ای داشت. این امر باعث شد تا برخی تحلیل‌گران بگویند
که سیاست‌های ترکیه در همراهی با این دو کشور، احتمالا تغییراتی خواهد کرد.
اما نه تنها این‌گونه نشد که ترکیه با همراهی آمریکا، به صورت رسمی و علنی
به خاک سوریه تجاوز کرد. نشانه‌ای مبنی بر تغییر الگوی رفتاری آنکارا در
قبال ریاض نیز دیده نمی‌شود.
- با نظرات اصولی و قاطعانه ایران در محکومیت کودتای نافرجام ترکیه، برخی
از تحلیل‌گران عمیقا بر این باور بودند که سطح تنش‌های میان تهران و آنکارا
کاهش و هماهنگی‌ها میان این دو بیشتر خواهد شد. ترکیه هم چراغ سبزهایی در
این خصوص روشن کرده بود. حتی برخی از مقامات دیپلماتیک ایران هم اظهار
داشتند که کار از چراغ سبز گذشته و مواضع جدید ترکیه تغییرات مهمی داشته.
اما عملیات ارتش ترکیه در جرابلس در شمال استان حلب و تلاش برای ورود نظامی
به مناطق دیگر از جمله شهر باب و حتی حضور رسمی در آزادسازی رقه،
نشان‌دهنده امر دیگری است. ترکیه، طرح دیگری را در دستور کار قرار دارد.
- ارتش ترکیه چندی قبل در پایگاهی در بعشیقه در 30 کیلومتری شهر موصل، حضور
یافت. اردوغان در حالی بارها گفت که این لشکرکشی با درخواست رسمی
نخست‌وزیر عراق بوده که دولت عراق، به صورت رسمی و مکررا این ادعا را تکذیب
و خواستار خروج ارتش ترکیه شده است. حتی عراق، برای بیان شدت اعتراض خود،
از ترکیه به شورای امنیت هم شکایت کرد. اما اردوغان هم‌چنان معتقد است که
العبادی از او خواسته تا ارتش ترکیه وارد بعشیقه شوند!
- وزیر خارجه ترکیه اخیرا با ادعای اینکه تصمیم پارلمان عراق نماینده نظرات
تمام مردم این کشور نیست، تاکید کرد ترکیه مجبور است برای امنیت خود در
ورای مرزهایش عملیات نظامی انجام دهد. این جملات دقیقا بیان‌گر این است که
ترکیه پارلمان عراق را به رسمیت نمی‌شناسد. واقعیت این است که بیان چنین
جملاتِ مداخله‌گرایانه‌ای، کار ساده‌ای محسوب نمی‌شود و کمتر مقامی به خود
اجازه می‌دهد تا این‌قدر صریح، در قبال یکی از دموکراتیک‌ترین پارلمان‌های
منطقه، اظهارنظر کند. البته این تنها جمله شاذ مقامات ترکیه طی هفته‌های
اخیر نیست. آن‌ها این روزها آشکار جملاتی طائفی بر زبان می‌آورند که حتی
مقامات عربستان سعودی هم به خود اجازه نمی‌دهند تا این اندازه، ورود اعلانی
به مسائل طائفی داشته باشند. ضرورت حمایت از اهل سنت موصل، ضرورت مقابله
با سیاست‌های شیعی ایران، ضرورت ورود به معرکه موصل به دلیل جایگاه تاریخی
آن برای ترکیه و مواردی از این دست، محور اظهارات علنی مقامات ترکیه است که
آشکارا مداخله‌جویانه است. به نظر می‌رسد اگر مقامات آمریکایی بخواهند
چنین جملاتی را بر زبان جاری کنند، احتمالا ضمن حفظ مشی و محتوای
مداخله‌گرایانه، سعی خواهند کرد با ادبیاتی کمتر تنش‌زا، اهداف خود را
مطرح کنند، اما مقامات آنکارا …
این‌ها تنها بخشی از رفتارهای مهیج! ترکیه در سیاست خارجی است. قطعا با بررسی دقیق‌تر، این موارد بیشتر خواهد شد.
البته لازم به ذکر است که تعجب‌برانگیز بودن برخی از این موارد، به دلیل شناخت کم و یا بعضا نادرست از سیاست‌های ترکیه است. اما با احتساب این امر، کمتر کشوری را می‌توان یافت که این میزان از تغییر رفتارهای پی‌درپی در یک فاصله زمانی چندساله را به نمایش گذاشته باشد.
