وی افزود: بعد از اینکه ما از سیما همکاری لازم را ندیدیم. طرح را توسط فرید فرخنده‌کیش به حوزه هنری پیشنهاد دادیم. حوزه کار را پذیرفت و از ما خواست فیلمنامه را کامل کنیم. ما نیز بعد از انجام این کار، ساخت آن را آغاز کردیم، البته حوزه هنری هر آنچه در توان داشت برای فیلم خرج کرد، اما معتقدم بودجه این کار به هیچ وجه جوابگوی آن چیزی نبود که فیلمنامه طلب می‌کرد. به هر حال با تمام کمبودهای موجود ما تمام تلاش خود را انجام دادیم تا بهترین عملکرد را داشته و مردم هر آنچه در فرهنگ عاشورا مد نظرشان است در کار ببینند.

یاری ادامه داد: جالب است بدانید که تحقیق و نگارش این کار نزدیک به ۵ سال به طول انجامید، چون کاری که می‌خواهد در حوزه عاشورا تولید شود، همانند موضوعات دیگر نیست و پیرامون آن حساسیت فوق‌العاده وجود دارد. با این توضیح به اتفاق مسعود اعرابی و یک تیم جوان پژوهش کار را انجام دادیم، البته اعرابی بیشتر در حوزه آیین‌ها تحقیقات لازم را انجام می‌داد و تیم مورد نظر نیز کارهای پژوهشی در حوزه پوسترها و تصاویر را برعهده داشت. در این زمینه کارهای هنرمندان بزرگی چون حسن گولرآغاسی، فراهانی و استاد فرشچیان مورد ارزیابی قرار گرفت. خود من نیز در بخش تاریخی با مشاور بزرگانی چون حجت‌الاسلام والمسلمین ری‌شهری، رسول جعفریان و جمعی از نویسندگان حوزه کتب تاریخی کارهای لازم را انجام دادم.

وی در پاسخ به این سوال که در جریان تحقیق به چه موضوعاتی برخورد کرده است که در فرهنگ عاشورا جایی ندارد، اما امروز باب شده‌ است، گفت: متاسفانه در جریان تحقیقات به برخی از خرافه‌ها برخوردیم که به هیچ وجه در فرهنگ عاشورا جایی ندارند، اما امروز به یک اشتباه مصطلح تبدیل شده است. دلیل روی دادن چنین اتفاقی نیز از آنجا نشئت می‌گیرد که در گذشته خوانش و نوشتار کم بود، برای همین بسیاری از اتفاقات سینه به سینه نقل می‌شد، بنابراین آنچه عجیب نیست اینکه در این شرایط برخی غلو‌ها به وجود آمد. با توجه به این توضیح در شرایط امروز، سینما و تصویر می‌تواند کاری انجام دهد که این گرد و غبار خرافات از آیین‌های ما پاک شود و ما با فرهنگ غنی و زیبای عاشورا بدون هیچ لکه‌ای رو به رو باشیم.

وی در پاسخ به این سوال که در «کربلا، جغرافیای یک تاریخ» از چه تکنیکی استفاده کرده است؟ چنین توضیح داد: هنوز خودم نتوانسته‌ام نامی برای آن کاری که انجام داده‌ام انتخاب کنم، چون تا به حال نمونه آن را جایی دیگر مشاهده نکرده‌ام. این ویژگی نیز امری خودخواسته بود، چون تمام تلاش خود را انجام دادم تا در لحن، تازه‌ترین شکل بیان را در کارم لحاظ کنم؛ اتفاقی که معمولاً در کارهایی با محوریت عاشورا رخ نمی‌دهد و آثار شکلی توریستی دارد، همچنین تلاش بسیار کردم که در کارم از روایت صرف تاریخی پرهیز داشته باشم. مخلص کلام اینکه می‌خواستم در کارم مردم را نشان دهم؛ خواسته‌ای که فکر می‌کنم تا حدود بسیاری به آن رسیدم.

یاری به توضیح فوق اضافه کرد: دلیلم برای اینکه می‌گویم در رسیدن به خواسته‌ام (دیدن مردم در فیلم) موفق شدم این است که مردم در تمامی بخش‌های فیلم خود را می‌بینند، از راه‌پیمایی محرم گرفته تا پرده‌خوانی‌هایی که درباره عاشورا انجام می‌شود. این شکل از کار نیز با این هدف انجام شد تا دریایی به وجود آید و زمانی که لبیک یا حسین (ع) گفته می‌شود، تنها گوینده آن یک نفر نباشد تا به راحتی بتوان آن را سرکوب کرد، بلکه توده و موجی عظیم باشد که هیچ فردی یارای مقاومت در مقابل آن را نداشته باشد. نکته‌ای که در این بحث وجود دارد این است که منظور از لبیک گفتن به امام حسین(ع) به معنای کمک به یک نفر نیست، بلکه یاری رساندن به دین خداست که معمولاً از نظرها مغفول می‌ماند.

یاری درباره شکل روایی فیلم همچنین توضیح داد: اگر به فیلم دقت کنید متوجه خواهید شد که کار به شدت شکلی تاریخی دارد، زیرا در صدر اسلام و در ۲۰۰ سال اول به شدت به عاشورا نگاهی تاریخی می‌شود، اما با شکل‌گیری حکومت آل بویه است که مردم کم کم عاشورا را همانند یک ققنوس در آغوش می‌گیرند. در فیلم هم، چنین اتفاقی را شاهد هستیم، چون هر اندازه که جلوتر می‌رویم شکل عاشقی فیلم نسبت به امام حسین (ع) شکلی شاعرانه‌تر به خود می‌گیرد.

این فیلمساز در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: هدف دیگر من این بود که فیلم هر دو گروهی که عاشق امام حسین (ع) هستند را با هم ببیند، چون معتقدم عاشقان امام حسین (ع) یا به صورت دلی به امام حسین (ع) عشق می‌ورزند و در اصطلاح شور حسینی دارند، هم کسانی که سعی می‌کنند با نگاه استدلالی عشق به امام حسین (ع) را تبلیغ کنند. برای رسیدن به این خواسته نیز تنها تلاش نکردم، بلکه هر آنچه که در وجودم بود، انجام دادم تا کاری که تولید می‌شود لیاقت اسم عاشورا داشته باشد.

کارگردان فیلم «کربلا، جغرافیای یک تاریخ» درباره برخوردی که با این فیلم در جشنواره‌ها شد این گونه توضیح داد: این فیلم برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، اما برخلاف جوی که این فیلم در میان بینندگان ایجاد کرده بود، مد نظر هیئت داوران قرار نگرفت. اتفاقی که نه تنها برای من، بلکه برای بسیاری تعجب‌آور بود. در این رابطه نکته‌ای را بیان می‌کنم؛ در همان ایام جشنواره به یکی از اعضای هیئت داوران زنگ زدم و پیرامون برخوردی که با فیلم شد، سوال کردم. وی به من گفت که تحقیق و پژوهش فیلم ضعیف است. برای گفته خود هم این مثال را آورد که چرا در فیلم حضرت زینب(س) گلاب به روی مردم می‌پاشد؟

یاری افزود: وقتی این نقد را شنیدم، متوجه شدم با چه سطح از سواد افراد طرف گفت‌وگو هستم، زیرا در جهان شاعری، حافظ رخ یار را در کره ماه می‌بیند، پس باید از این مسئله نیز ایراد گرفت. «کربلا، جغرافیای یک تاریخ» لحنی شعرگونه دارد که می‌خواهد عاشقی به امام حسین (ع) و اهل بیت را تصویر کند، آن گاه داور ما به دنبال این است که در عاشورا آب نبود، پس چرا گلاب در فیلم بر سر یاران حسین (ع) پاشیده می‌شود؟ نکته دیگر اینکه آنچه که در فیلم دیده می‌شود به هیچ وجه برداشت شخصی من نیست، بلکه دقیقاً از سندهای تاریخی و مقاتل استفاده شده است، حتی در تک تک دیالوگ‌های فیلم از مقاتل معتبر و تایید شده سود بردم. نکته آزاردهنده‌تر به جشنواره «چهلچراغ» مربوط می‌شود که اخیراً برگزار شد، اما یکی از داوران آن با وجود اینکه فیلم در بخش بهترین فیلم کاندید شده بود، پس از اعلام نام فیلم برگزیده پشت تریبون قرار گرفته و می‌گوید فیلمی دیگر که شایسته تقدیر باشد، وجود نداشت.

این کارگردان یادآور شد: خوشبختانه این فیلم توانست در جوار امام حسین (ع) در جشنواره‌هایی که نام کربلا به روی آن است به عنوان فیلم برگزیده انتخاب شود. در آنجا فیلمسازان بزرگی چون مجتبی راعی و طباطبایی درباره فیلم بیان کردند که «کربلا، جغرافیای یک تاریخ» باید به عنوان یک الگو در میان کارهای عاشورایی مطرح شود؛ اثری که در آن، هم عاشقی به امام حسین (ع) وجود دارد هم این‌که می‌توان دانش و استدلال تاریخی را در آن مشاهده کرد.

وی در بخش پایانی سخنان خود تصریح کرد: درباره برخوردی که از سوی مردم نسبت به این فیلم می‌شود، یک نکته کاملاً عیان است، آن هم اینکه وقتی فیلم شروع می‌شود کسی بعد از آن سالن را ترک نمی‌کند و همه حواس‌ها به فیلم معطوف می‌شود. این اتفاق بسیار خوب است. برای همین از همین رسانه از مردم سراسر ایران که دیوانه‌‌وار عاشق امام حسین (ع) هستند تقاضا می‌کنم برای تماشای فیلم به سالن‌های سینما بیایند، چون مطمئن هستم اگر این کار را انجام دهند به هیچ وجه از انجام آن پشیمان نمی‌شوند. مطلب پایانی که می‌خواهم به مردم بگویم این است که این فیلم حرف‌هایی را در خود دارد که برای بار اول است که شنیده می‌شود، همچنین این فیلم تصویری به مردم می‌دهد که به آنچه در اذهان مردم وجود داردبسیار نزدیک است.