گروه فرهنگ و هنر مشرق- فرهنگ و هنر از مهم‌ترين مسائلي است كه در عصر ارتباطات يا جهاني شدن مورد توجه قرار گرفته و ديدگاه‌هايي متفاوت از تهديد جهاني شدن براي فرهنگ‌هاي ملي، بومي و محلي و هژموني فرهنگ‌هاي خاص در جهان تا امكان ايفاي نقش فعالانه فرهنگ‌هاي گوناگون را در برمي‌گيرد اما آنچه مي‌تواند فرهنگ‌هاي ملي و بومي را در عصر جهاني شدن پويا و بالنده نگه دارد نه تسليم در برابر فرهنگ‌هاي ديگر و نه ايستادگي و ديواركشي براي ممانعت از ورود جلوه‌ها و آثار ديگر فرهنگ‌هاست - كه البته در عصر ارتباطات محدوديت‌هاي زمان و مكان برداشته شده، ناممكن است- بلكه شناخت پيشينه و داشته‌هاي فرهنگي بومي و به كارگيري آن‌ها در آثار هنري با زبان معاصر و جهاني است.

فرهنگ و هنر ايراني-اسلامي به دليل داشته‌هاي متنوع در مناطق و دوره‌هاي گوناگون قابليت فراواني دارد كه اگر با خلاقيت و ايده‌هاي جديد هنرمند همراه و با نگاه و زبان معاصر بيان شود، جايگاه و نقش هنر ايراني- اسلامي در عصر جهاني شدن تقويت خواهد شد.

تجربه حضور جريان هنر مدرن يا نوگرا در ايران دهه‌ چهل نمونه‌اي است كه گروهي از هنرمندان عناصري از هنرهاي سنتي و فرهنگ بومي را در هنر مدرن قرار دادند و با حفظ عناصر فرهنگي و هنرهاي سنتي ايراني- اسلامي به فرهنگ جهاني هم توجه داشتند. نتيجه اين رويكرد و حركت همان مكتب سقاخانه است كه به هنر مدرن يا نوگرا عناصر و مولفه‌هاي ايراني داد.

امروز كه تحولات در جريان هنر معاصر سريع رخ مي‌دهد و مفهوم در هنر معاصر اهميت دارد، هنر ايران براي حضور موثر بين‌المللي به استفاده از پيشينه فرهنگي و تصويري با رويكرد معاصر نياز دارد و بي‌توجهي به هر‌يك از اين دو مقوله حضور جهاني براي هنر ايران را دچار مشكل خواهد كرد. حفظ و نگهداري از فرهنگ‌هاي بومي و سنتي به شيوه‌ها و سبك‌هاي گذشته يك ضرورت است اما بيان آنها براي انسان معاصر در جهان، رويكرد و نگاه معاصر و جهاني را نياز دارد كه در اين زمينه آثاري را از هنرمندان معاصر كشورمان در سال‌هاي اخير شاهد بوده‌ايم كه مشخصه‌هاي فرهنگ ملي و بومي و رويكرد معاصر را دارند و فرصت‌هايي نيز براي حضور اين آثار در بي‌ينال‌ها و رويدادهاي بين‌المللي فراهم شده است.

به گزارش صبا، با توجه به ظرفيت‌هاي فرهنگ ايراني-اسلامي، خلاقيت‌هاي هنرمندان، با شناخت بيشتر هنرمندان با پيشينه فرهنگي خود و همچنين تحولات هنر معاصر جهان و ايجاد زمينه‌هاي حمايتي مناسب، هنر ايران مي‌تواند با توليد آثاري ايراني با نگاه معاصر و جهاني، نقش فعالانه و پويايي در عصر جهاني شدن داشته باشد.

مجید ملانوروزی

مديركل هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد