به گزارش مشرق، عبور از جاده مخصوص کرج مروری بر چندین دهه خاطره از انقلاب صنعتی ایران است با این تفاوت که برند های صنعت ایرانی دیگر نام و نشان گذشته را ندارند.

برندهایی همچون ارج، آزمایش، نساجی مازندران، پارس الکتریک، هپکو، کفش ملی، چیت ری، عالی نسب، علاءالدین، مخمل کاشان،گروه یزد باف، چیت سازی ، کارتن سازی پارس ، کفش بلا، کربن ایران، ساسان ، لاستیکی سهند ، ایران تایر و ده ها شرکت دیگر همگی در روزگاری نه چندان دور هویت صنعت ایرانی را یدک می کشیدند، اما امروز از رونق افتاده‌اند و اسم برخی از آنها فقط در آلبوم خاطرات مرور می‌شود.

این در حالی است که ادبیات مالی دنیا با تغییر گفتمان خود، دولتها امروزه ضمن پرهیز از بنگاه‌داری همه تلاش خود را بر حفظ صنایع مولد و توسعه آنها نهاده است.

در این باره می توان به کارخانه تولید نوشت افزار فابرکاستل (Faber Castell)  اشاره کرد که در سال 1761 (255 سال قبل) یعنی درست در زمانی که آدام اسمیت پدر علم اقتصاد در 36 سالگی به سر می برد، توسط کاسپر فابر در نورنبرگ آلمان تأسیس و تاکنون توسط خانواده فابر این کارخانه با قدمت اداره می‌شود.

اما چگونه می شود که فابر، قدیمی‌ترین کارخانه تولید لوازم تحریر دنیا با ساخت سالانه نزدیک به 2 میلیارد مداد، همچنان تا امروز ادامه حیات می دهد، اما برند ها و کارخانجات ایرانی باید چشم انداز خود را با شانس و اقبال ترسیم کنند، اکثر کارخانه‌ها جوان مرگ می‌شوند.

دلیل اصلی ورشکستگی این شرکتها، عدم وجود دانش مدیریت بنگاهها، بی توجهی به مفهوم تحقیق و توسعه، واردات بی رویه و قاچاق کالا به کشور، سود بالای بانکی، قوانین دست و پاگیر کار، قانون تامین اجتماعی، نرخ های مالیاتی، عدم توجه به بازار، عدم بازاریابی و فن ارائه کالا به بازار، فرهنگ مصرف گرایی و تغییر ذائقه مردم به کالای وارداتی، بالا بودن هزینه تولید و عدم مدیریت در یک کلام است.

کسی دنبال کار پر زحمت نیست

در این ارتباط محمد علی وطنی مدیر عامل یک شرکت در بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس مشکل امروز بنگاه‌های اقتصادی و کارخانجاتی که در روزگاری برای خود اسم و رسمی داشته‌اند، را ناشی از راحت طلبی برخی مدیران شرکت‌ها می‌داند و می‌گوید: مشکلات امروز ناشی از هویدا شدن مجموعه ای از کارهایی است که عده ای را بدون زحمت پولدار کرده است. بنابراین تکاپو برای انجام کارهای پر زحمت و دشواری های اداره کارخانجات انگیزه ای برای مدیران ندارد.

وی افزود: مدیران شرکت ها باید قبل از هر چیز احساس تعلق در واحد اقتصادی تحت مدیریت خود داشته باشند و بر اساس علاقه و دلبستگی در سازمان فعالیت کنند.

زمانی اقتصاد روی پاشنه صنعت می چرخید

وطنی با بیان اینکه اشخاصی که مدیران شرکت ها را انتخاب می کنند، در قبال سازمان ها و شرکت های زیان آور مسئول هستند ، عنوان کرد: انتخاب مدیران باید ضابطه مند باشد، نه بر اساس رفاقت و دوستی. مدیر باید قدرت اجرا داشته باشد.

به گفته وی در روزگاری نه چندان دور برند کفش بلا در ایران به حدی با مدیریت ضابطه مند اداره می شد که در عید سال 1368 شمسی به اندازه همه مردم ایران کفش ارزان قیمت و با کیفیت وجود داشت.

مدیران در برابر سودآوری عملیاتی پاداش بگیرند

مدیر عامل سابق بانک ملت با بیان اینکه انتخاب مدیران شرکت ها و کارخانجات باید بر اساس حساب و کتاب و بر مبنای تخصص و توانمندی آنها صورت گیرد، عنوان کرد: باید پاداش مدیران و اعضای هیات مدیره شرکت ها بر اساس سودآوری واحد های صنعتی تعیین شود و مدیران خود را در تولید شریک بدانند نه اینکه با زد و بند به دنبال نشستن در هیات مدیره ها و یا مدیریت های مسموم با هدف های شخصی یا گروهی باشند.

یک نکته ناب از مرحوم عالی نسب

وی با اشاره به جمله‌ای از مرحوم میر مصطفی عالی نسب گفت: ایشان مدیر متدین و متخصصی بود که همیشه عنوان می کرد، اگر با خارجی ها دست می دهی همیشه انگشتهایت را بشمار . وی به شدت به تولید داخلی معتقد بود و نبود چنین مدیرانی در حال حاضر احساس می شود.

از سوی دیگر حمید رضا رسول اُف، مدیر عامل سابق کارخانه آزمایش و کارتن سازی پارس پک در گفت‌وگو با خبرنگار فارس دلیل به ورشکستگی کشاندن برند های ایرانی را مشکلات سوء مدیریتی در حوزه های اقتصادی و نیز سنگینی بار هزینه های مالی و وجوه التزام آنها می‌داند و می گوید: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سازمان صنایع ملی ایران در جهت اجرای قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران، پس از مصادره اموال 51 سرمایه دار بزرگ کشور و به استناد آیین‌نامه اجرایی آن مصوب هیأت وزیران مورخ 1358٫5٫20 تاسیس و شورای انقلاب اسلامی ایران اساسنامه سازمان صنایع ملی ایران را بنا به پیشنهاد وزارت صنایع و معادن، در جلسه مورخ 58٫9٫17 تصویب کرد.

کمر «آزمایش» با خصوصی سازی شکست

وی افزود: با انحلال این سازمان صنایع ملی در سال 1381 و تبدیل شدن به شرکت ها و زیرمجموعه‌های کوچک تر به بهانه بخش خصوصی متاسفانه مدیریت شرکت ها به نهادهای عمومی و شبه دولتی و یا بانک ها سپرده شد که تخصصی در بنگاه داری نداشتند.

رسول آُف جایه جایی مدیریت متخصص در بنگاه های اقتصادی و از سوی دیگر بدهی کلان به شبکه بانکی را اصلی ترین دلیل به ورشکستگی کشانده شدن کارخانجات و شرکت های صاحب برند ایرانی معرفی کرد و افزود: مشکلات مالی و صنعتی کارخانه آزمایش به طور دقیق پس از دولتی شدن و سپس واگذاری آن به بخش خصوصی غیر متخصص آغاز شد که با رفتار های غلط ، کمر این کارخانه بزرگ را شکستند.

دولت از اقتصاد و تولید دست بردارد

علی جمالی، رییس اتحادیه تولیدکنندگان صنایع برودتی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما کنار کشیدن دولت از صنعت و اقتصاد را راهکار تداوم فعالیت صنایع داخلی می داند و می گوید: دولت باید از تولید و اقتصاد دست بردارد. اگر کارخانه ارج از فعالیت باز ایستاده باید سوال کرد، چرا کارخانه های دیگر از جمله امرسان و هیمالیا می توانند کار کنند، ولی ارج نمی تواند. چرا شرکت ایران پویا یا همان جنرال استیل سابق با برجا گذاشتن یکصد میلیارد تومان بدهی ورشکسته می شود؟

فرمان اقتصاد ایران در دست دلال ها

وی افزود: تا وقتی بانک ها همچنان رفتار کنونی خود را در قبال صنعت دارند و تنها به دنبال سود سرمایه خود باشند، نمی توان چشم انداز روشنی برای صنایع ایرانی متصور بود. وقتی هیچ حمایتی در زمینه ثبت سفارش و تولید وجود ندارد، چگونه مواد اولیه باید برای صنعتگر ایرانی تامین شود.

جمالی عنوان کرد: در شرایطی که هر ساله بر مشکلات تولید کنندگان داخلی افزوده می شود، اما در دنیا همواره تولید از مالیات و سایر عوارض تحمیلی معاف است. این در حالی است که تولید کننده داخلی نیز با قاچاق کالا و واردات با تعرفه صفر کالای خارجی نیز روبرو است.

کارخانه هایی که تبدیل به پارکینگ خودروسازان شدند

وی با تاکید بر لزوم معافیت مالیاتی صنایع کوچک داخلی ، عنوان کرد: اقتصاد ایران هم اکنون در دست دلال ها و واسطه گران است.

در حال حاضر هر شخصی بدون آنکه بر تخصص خود تاکید کند به دنبال واردات رفته و عنان کار را از دست متخصصان خارج کرده است. شرکت هایی همچون کمپرسور سازی شیراز هم اکنون با بدهی سنگین و زندانی شدن مدیر خود مواجه شده و یا یخچال سازی زاگرس که در روزگاری حرف اول را در خاورمیانه می زد، اکنون تبدیل به پارکینگ خودروهای لوکس وارداتی ایران خودرو شده است.

جمالی واردات کالاهای بی کیفیت را از دیگر دلایل ورشکستگی کارخانجات داخلی عنوان کرد و افزود: می‌توان در مجموع گفت سوء مدیریت، بدهی‌های سنگین بانکی و عدم خصوصی سازی واقعی باعث شده تا صنعت ایران در میان دستان مدیران غیر متخصص نابود شود. متاسفانه نام برند ها در گمرک قبل از نام کشور ها قرار گرفته و کارخانه دارها به دلیل کاهش منابع پولی خود تلاش می کنند، تا با نوسان قیمت ارز شرکت خود را بچرخانند.

به گفته وی عدم قدرت اجرایی برای اتحادیه ها و نبود مجوز قانونی برای ارایه خدمات پس از فروش نیز باعث شده تا شرکت هایی همچون ارج به تعطیلی کشانده شود.

دولت بازرگان خوبی نیست

محمد رضا محسنی مدیر عامل سابق شرکت لوازم خانگی پارس ؛ آخرین مدیری است که در گفت و گو با خبرنگار فارس تعطیل شدن کارخانجات را ناشی از اشتباه در منطق بنگاه داری عنوان می کند و معتقد است: بیش از 90 درصد اقتصاد ایران دولتی است و حال آنکه تجربه دنیا نشان داده که دولت بطور مسلم بازرگان خوبی نیست.

وی افزود: برخی اشتباه ها در فضای پس از انقلاب 57 که در زمینه مصادره و تصرف واحدهای خصوصی بوجود آمد تا به امروز همچنان گریبان گیر صنعت کشور است.

بطور مثال گروه پارس که شرکت هایی از جمله پارس الکتریک و یا لوازم خانگی پارس از جمله آنها است دولت به چه دلیل مدیریت خصوصی آنرا در دست گرفت. متاسفانه این مدیریت ها همواره موقت،غیر کارشناسی و با تغییر زیاد در هیات مدیره ها همراه بوده است.

دلیل عقب افتادگی بنگاههای اقتصادی پس از انقلاب

به گفته محسنی نهادهایی همچون شستا و یا سایر نهاد های عمومی و انقلابی که بنگاه‌های اقتصادی را اداره می‌کرده‌اند به دلیل وجود شرایط مختلف از دانش و آگاهی کافی برای مدیریت شرکت ها در اغلب موارد برخوردار نبوده‌اند. بر این اساس شرکت ها بدون آنکه بروز رسانی شوند با عقب افتادگی مواجه بوده اند.

وی با بیان اینکه واحد های صنعتی و کارخانجات داخلی همچون ارج و دیگر برند های صنعت ایرانی هم اکنون با مدیریت های کم توان، عدم حمایت کافی و عقب افتادگی فرآیند تولید مواجه هستند، گفت: دخالت‌های بی دلیل و زیاد در نحوه تصمیم‌گیری از جمله در مجامع و سوء مدیریت‌ها باعث شده، تا اغلب بنگاه‌های کوچک به مرز ورشکستگی کشانده شوند.

در حوزه لوازم خانگی هم اکنون اشخاصی وارد شده‌اند که نه تنها مونتاژ کار صرف بوده‌اند، بلکه گاهی اوقات به دامپینگ در بازار داخلی نیز دست زده اند.

نهضت اقتصادی تنها راهکار

محسنی با ارایه راهکاری در این زمینه گفت: در حوزه اقتصادی باید نهضتی به منظور بازنگری بستر اقتصادی کشور از قانون تجارت تا نحوه اداره بنگاه‌ها راه‌اندازی شود. دولت باید دست از بنگاه داری بردارد و بخش خصوصی واقعی و متخصص فرمان مدیریت شرکت‌ها را در دست گیرد.

بدون توجه به بهره‌وری در تمام ارکان تولید و اداره بنگاهها نمی توان انتظار داشت که اقتصاد مقاومتی ظهور و بروز داشته باشد.

از طرفی وقتی تعارف زیاد باشد به تبع آن دخالت های بسیار افراد غیر مسئول مانع از ایجاد بهره وری درست خواهد شد. چنانچه بنگاهی نیاز به تعدیل نیروی مازاد و یا توقف روند تولید با هدف بهره وری سایر خطوط تولیدی دارد، نباید از این کار جلوگیری کرد.

چرا باید یک بانک مالک کارخانه ارج باشد؟

این مقام مسئول با بیان اینکه نهضت اقتصادی باید از مجلس  گرفته تا بانک ها ، همه نهادهای حاکمیت را در بر گیرد، عنوان کرد: بانک ها هم اکنون به تولید یاری نمی دهند و در نقطه‌ای قرار گرفته‌اند که تنها به فکر شود سرمایه خود و یا به سمت بنگاه‌داری روی آورده‌اند، چرا باید کارخانه ارج که یک مجموعه تولیدی صنعتی است زیر مجموعه بانک ملی باشد ؟

بانک های عملکرد درخشانی در بنگاه داری ندارند و در فرایند خصوصی سازی نقش عمده ای ایفا نکرده اند.

محسنی عنوان کرد: مصلحت اندیشی برای همه چیز و اصرار بر دولتی بودن و یا تداوم مالکیت ها در اختیار نهاد خاص بطور حتم ورشکستگی کارخانجات را در پی خواهد داشت. باید در مدیریت ها اهلیت مدیران را بررسی کرد .

وی گفت: با وجود تاکید رهبر انقلاب اسلامی بر اجرای درست اصل 44 قانون اساسی اما متاسفانه این موضوع توسط هیچ یک از مجموعه های کلان اقتصادی کشور بررسی نشده است. باید از متولیان واگذاری ها پرسید سال گذشته چند واحد از اموال بانک ها و یا وزارتخانه های دولتی به بخش خصوصی واگذار شده است؟