به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، هواپیماهای بدون سرنشین، حداقل در کشور ما فناوری جدید به حساب نیامده و از زمان جنگ تحمیلی به صورت بومی توسط متخصصان دفاعی و دانشگاهی توسعه پیدا کرده است. در ابتدای راه ایرانیان با بحث شناسایی وارد این حوزه شدند اما این ابزار موثر، کارایی بیشتری نیز دارند.

از زمان جنگ تحمیلی طرح هایی برای مسلح کردن پهپادهای ایرانی وجود داشته است که در آن زمان، بر پایه مسلح کردن پهپادها به راکت های آر پی جی 7 بوده است اما امروزه و با پیشرفت تکنولوژی ها در کشور، پهپادهایی با مداومت پروازی بیشتر و مسلح به موشک ها و بمب های هدایت شونده وارد کار شده اند که می توانند به عنوان یک سلاح تاثیرگذار در نبرد وارد شوند.

طی سالهای اخیر، می توان پهپادهایی چون کرار، فطرس و شاهد 129 را به عنوان نسل جدید پرنده های بدون سرنشین ساخت کشورمان نام برد که به طور تخصصی، توان و ساختار ورود به صحنه نبرد را در اختیار دارند که شاهد 129 از تولیدات مدرن نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در ماههای اخیر، درخشش ویژه تری داشته است و می توان نشانه های این دستاورد مهم فرزندان انقلاب را در ماههای اخیر، ملموس تر مشاهده کرد.

اگرچه تاکنون این پهپاد با تحولات متنوعی، به روزرسانی شده است اما در جریان راهپیمایی روز 22 بهمن امسال در تهران از مدل جدیدی از هواپیمای بدون سرنشین شناسایی و رزمی شاهد 129 ساخت نیروی هوافضای سپاه پاسداران رونمایی شد که این نمونه به نمایش درآمده، دارای تغییرات مهمی نسبت به نمونه قبلی است.

شاهد 129؛ بهترین پهپاد عملیاتی ایران

پهپاد شاهد 129 ساخت نیروی هوافضای سپاه را می توان بدون شک بهترین پهپاد عملیاتی حال حاضر کشور دانست. پهپادی با قابلیت همزمان شناسایی و در عین حال تهاجمی که در حال حاضر در مناطقی مثل جنوب شرقی کشور و همچنین در جریان مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه نام و آوازه ای را برای خود به هم زده است.


این هواپیمای بدون سرنشین اولا دارای مداومت پروازی 24 ساعته بدون نیاز به سوختگیری است و می تواند از یک جاده ساده بدون هیچ قابلیت خاص به پرواز درآمده و در عین حال از یک مرکز کنترل به اندازه کابین یک تریلر، کنترل شود. بر اساس یک آمار، هزینه پروازی این پهپاد برای هر ساعت در حدود 100 هزار تومان است که در مقایسه با نمونه های سرنشین دار بسیار پایین تر به شمار می آید.

ارتفاع پروازی این پهپاد در حدود 7600 متر از سطح زمین بوده و آن را از برد اکثر سامانه های ضد هوایی دوش پرتاب که ممکن است برخی از گروه های تروریستی در اختیار داشته باشند، نیز خارج می کند. برد پروازی شاهد 129 نیز بین 1700 الی 2000 کیلومتر اعلام شده است.

بر اساس خبرهای گذشته، سیستم اپتیکی این پهپاد توان شناسایی 200 کیلومتری اطراف را داشته و در شب، روز و کلیه شرایط آب و هوایی می تواند تصویر واضحی را در اختیار فرماندهان قرار دهد. در عین توان حمل موشک و بمب های هدایت شونده نیز برای این پهپاد وجود داشته و می تواند به صورت همزمان هم عملیات شناسایی و هم تهاجم به اهداف مورد نظر را انجام دهد.

از سر متحول شده تا محفظه جدید در شاهد نو رسیده

اولین تفاوت مشخص نسبت به نمونه های قبلی در پهپاد جدید، در بخش جلوی این پرنده دیده می شود که محفظه ای بزرگ در سر آن نصب شده است. این نوع طراحی در پهپادهای ایرانی سابقه داشته است و پیش از این نیز در پهپاد برد بلند "فطرس" ساخت وزارت دفاع نیز شاهد طراحی مشابه ای بودیم.


باید گفت که اطلاعات مشخصی درباره نسل جدید شاهد 129 منتشر نشده است اما آنچه که می توان به صورت گمانه زنی مطرح کرد این مسئله است که به احتمال زیاد محفظه جدید نصب شده بر روی بخش جلویی پهپاد شاهد 129 نوعی آنتن دریافت امواج ماهواره ای است.


به فرض استفاده از سامانه ماهواره ای امکانات بسیار زیادی برای این پهپاد ایرانی ایجاد خواهد شد. بحث افزایش برد پروازی، کنترل بهتر، مقاومت بالاتر در برابر اخلال، امکان ارسال داده با امنیت بیشتر در حجم بالاتر و زمان کم تر برای این عمل از جمله مزایای استفاده از بحث استفاده از  ارتباط ماهواره ای در پهپاد ها به حساب می آید که با تجارب فطرس، امکان تحقق آن در پهپاد جدید موضوع دور از ذهنی نخواهد بود.

در صورت استفاده از این سامانه دو پهپاد فطرس و شاهد 129 می توانند به عنوان یک تیم در کنار هم وارد عمل شده و بسیاری از امور را بهتر انجام دهند. پهپادی مثل فطرس به دلیل ارتفاع پروازی و مداومت بالاتر می تواند در منطقه حضور پیدا کرده و در بحث خصوصا هدف یابی برای پهپاد شاهد نیز وارد عمل شود. مسئله رله ارتباطی از دیگر نکاتی است که با استفاده از این توان ماهواره ای بسیار بهتر می توان از آن بهره برد.

رادار یا جنگال؟ کدامیک به شاهد 129 آمد؟

مسئله بعدی، ایجاد یک محفظه جدید در زیر بدنه پهپاد شاهد 129 است. این موضوع نیز مسبوق به سابقه بوده و پیش از این در پهپاد ایرانی "حماسه" ما شاهد نصب یک محفظه خاص در زیر بدنه پهپاد بودیم. حال در شاهد 129 نیز شاهد اضافه شدن یک فضای جدید هستیم که می تواند حامل گزینه های مختلفی باشد. سامانه جنگ الکترونیک یکی از بحث هایی است که می تواند دستگاه های مربوط به آن را در این محفظه قرار داد.


نکته بعدی امکان نصب یک نوع سامانه راداری نقشه برداری است که ممکن است در این محفظه نصب شده باشد. چندین مدل از پهپادهای روز دنیا در حال حاضر به این چنین رادارهای مجهز بوده و در امر اجرای عملیات شناسایی و نقشه برداری از سطوح مورد نظر از آن بهره می برند.

استفاده از سامانه هایی چون رادار یا جنگال در شاهد 129 جدید، می تواند نوید این موضوع باشد که پهپاد مدرن سپاه، قابلیت های جدیدی یافته است که توان مقابله با انواع تهدیدات و حمله به طیف وسیعی از اهداف را برایش مقدور می کند.

البته احتمال ضعیف تر در این موضوع، می تواند نصب "مخزن سوخت تطبیقی" در این ناحیه از بدنه باشد تا هدف مربوط به برای افزایش برد اینگونه پهپادها، با این مخزن محقق شود.

نگاهی به سامانه اپتیک و سلاح شاهد 129

در نمونه جدید شاهد 129 که در جریان راهپیمایی 22 بهمن ماه به نمایش درآمد، شاهد بروز یک تغییر در سامانه اپتیکی این پهپاد نیز بوده ایم. در بالای این سامانه اپتیکی، دو محفظه ایجاد شده است که به احتمال فراوان یکی از آنها «مسافت سنج لیزری» و دیگری سامانه «نشانه گذاری لیزری» است.

از این سامانه های جدید نصب شده روی پهپاد ایرانی می توان برای یافتن هدف و قفل کردن بر روی اهداف توسط جنگ افزارهای هدایت لیزری که یا توسط خود پهپاد یا توسط سایر پلتفورم ها پرتاب می شود، استفاده کرد که تحولی مهم در ایفای نقش توسط پهپادها در سازمان رزم نیروهای مسلح کشورمان محسوب می شود.


در بخش سلاح آنچه که در زیر بال این پهپاد در این مراسم دیده می شود به نظر، بمب های سبک هدایت شونده الکترواپتیکی هستند. نوع سامانه نصب شده در بخش جلو و طراحی کلی که به نوعی نشان دهنده عدم وجود موتور است فرضیه بمب هوشمند را تقویت می کند.

البته نگاهی به تصاویر قدیمی تر پهپاد شاهد 129 و مهمات نصب شده بر روی آن نشان می دهد که باله های مرکزی در بمب جدید تغییر کرده و یک گیرنده کوچک نیز به انتهای بمب اضافه شده است.


باله های نصب شده بر روی این بمب این امکان را می دهد تا پرتاب آن از ارتفاع بالا باعث شود که بتواند مسافت چند کیلومتری را اصطلاحا به سمت هدف "گلاید" کرده و سپس به آن برخورد کند اما در عین حال به دلیل نداشتن موتور، امکان رصد این بمب ها از طریق حرارت موتور یا امواج متصاعد شونده از آن، وجود ندارد.

پرواز 3 هزار کیلومتری شاهد، شدنی است؟

آبان ماه امسال بود که سردار سلامی جانشین فرمانده کل سپاه، سخنان مهمی را درباره قدرت پهپادهای ایرانی مطرح کرد که بازتاب فراوانی نیز در رسانه های تخصص و عمومی دنیا داشت. وی با اشاره به توانمندی های پهپادی سپاه، اعلام کرد که "امروز وقتی پهپادهای ما می‌تواند تا 3 هزار کیلومتر شعاع عملیاتی داشته باشد و عملیات تهاجمی انجام دهد، برای ما شگفت‌انگیز نیست. "

با توجه به سرمایه گذاری موثر و مناسب سپاه پاسداران روی پهپاد شاهد و تحولات صورت گرفته روی این پرنده مدرن، شاهد 129 می تواند بهترین و منطقی ترین گزینه معرفی شده برای محقق کردن برد 3000 کیلومتری برای پهپادهای ایرانی باشد که این تحول و رکورد چشمگیر، علاوه بر موارد فوق و استفاده از موتور پیشرفته تر و کم مصرف تر -که توان طراحی، ساخت و عملیاتی کردن آن قبلا توسط متخصصان دفاعی کشورمان ثابت شده- و نیز افزودن مخزن سوخت اضافی، کاملا قابل تحقق است.

با این اوصاف، برد پهپادهای ایرانی - همان طور که سردار سلامی نیز تصریح کرده- از برد موشک های قدرتمند بالستیک ایرانی فراتر می رود چراکه پهپادها نیازمند ترددهای متعدد در مناطق هستند اما موشک ها، هر کدام به یک هدف اصابت خواهند کرد و در نهایت، هدف هر دوی آنها در فاصله نهایتا 2 هزار کیلومتری کشورمان قرار دارد.

در نهایت ذکر این نکته مهم است که آنچه در این مطلب به آن پرداخت شد صرفا بر اساس تصاویر و تحلیل های علمی بوده و تا به این لحظه هیچ مقام مسئولی درباره این مدل جدید از شاهد 129 اظهار نظری نداشته است اما آنچه که مسلم است شاهد 129 به عنوان بهترین پهپاد عملیاتی حاضر جمهوری اسلامی ایران در حال انجام وظیفه در مرزهای کشور و مناطق دور از کشور بوده و مسلما با انجام موارد فوق، توانایی بسیار گسترده تری در انجام عملیات های رزمی خواهد داشت.