گروه بین‌الملل مشرق - چرخه تولید تا فروش نفت «داعش» از «دیر الزور» در شرق سوریه تا «موصل» در عراق و از شمال عراق، منطقه «کردستان» تا مرزهای ترکیه را در برمی گیرد.

افراد و طرف های بسیاری در فروش نفت مسروقه داعش از میدان های نفتی سوریه و عراق دست دارند و گزارش زیر تلاش می کند تا جای ممکن پرده از چهره واقعی این افراد و طرف ها بردارد و نقش آنها در شبکه ها و مافیای قاچاق این ماده در کردستان و ترکیه تا رسیدن آن به سرزمین های اشغالی [اسرائیل] را برملا کند، ماده ای که شاهرگ زندگی «داعش» در مناطق تحت سیطره اش در سوریه و عراق را تشکیل می دهد، مناطقی که بنابر برخی گزارش ها جمعا مساحت 4 کشور عربی را شامل می شود و 5 میلیون جمعیت را در خود جای می دهد.

همچنین این گزارش تلاش می کند، شیوه خرید و فروش این نفت سرقت شده و کارمزد انتقال یک تانکر حامل نفت از مناطق تحت تصرف داعش که در محاصره قرار دارد، را تبیین و تشریح کند.

مرگ در انتظار افرادی که به میدان های نفتی نزدیک می شوند
«عکسبرداری ممنوع، در صورت تخلف خود را در معرض خطر قرار می دهید» .. این جمله ای است که در نزدیکی و اطراف تمام میدان های نفتی که داعش در شمال عراق و شرق سوریه بر آنها تسلط دارد، به چشم می خورد.

ساعات کار داعش در این میدان های نفتی روزانه بین 7 تا 9 ساعت و زیر نظر کارشناسان و مهندسان و همچنین توسط کارگران سابق این میدان های نفتی است که داعش هنگام اشغال و تصرف این میدان ها و تاسیسات مانع از فرار آنها شده و براساس تحقیقات انجام شده، اغلب آنها دارای تابعیت عراقی هستند.

افرادی که در این میدان ها با هر پست و سمتی فعالیت دارند، از سوی داعش تحت نظر بسیار دقیق و شدید قرار دارند و مورد توجه و عنایت این گروه هستند و مسئولیت آنها بر عهده «شیخ ابو محمد المغربی»، از سرکردگان بارز داعش است که در این اواخر از سوی «ابو بکر البغدادی» به عنوان مسئول پرونده صادرات نفت داعش به جای «شیخ ابو سیاف» که ششم می گذشته در عملیات نیروهای ویژه آمریکایی در دیر الزور از پای در آمد، منصوب شده است.

وضعیت استخراج نفت داعش، امروزه با سال های قبل تفاوت بسیاری دارد، چون این گروه توانسته است، به تجهیزات هیدرولیکی و برقی دست یابد که اغلب آنها تجهیزاتی هستند که در پالایشگاه ها و میدان های نفتی «علاس» و «العجیل» در نزدیکی «تکریت»، در شمال عراق مورد استفاده قرار می گرفتند.

بخشی از این تجهیزات و دستگاه ها نیز از آن شرکت های نفتی است که در میدان های نفتی عراق از جمله میدان نفتی کوچک و قرار گرفته در نزدیکی موصل که نهم ژوئن 2014 توسط داعش تصرف شد، استفاده می شدند.

مشاهدات و تحقیقات صورت گرفته در این خصوص تاکید می کند که داعش توجه بسیاری به این بخش چه در عراق و چه در سوریه دارد و این موضوع آشکارا از لباس متحد الشکلی که افراد شاغل در این بخش به تن دارند و همچنین تجهیزات ایمنی در نظر گرفته شده برای آنها و تامین نیازهای این افراد و خانواده هایشان آشکار است.

این توجه و رسیدگی در واقع ثابت می کند که داعش به اهمیت و جایگاه افراد شاغل در این بخش آگاه است و می داند، آنها راز ادامه بقا و اقتدار این گروه و حفظ اولین و مهمترین منبع تامین درآمد آن هستند.

مهمترین و اصلی ترین میدان های نفتی داعش
مهمترین و اصلی ترین میدان های نفتی داعش در سوریه دو میدان «کونیکو» و «التیم» است که غرب و شمال غربی شهر دیر الزور در شرق سوریه واقع شده است.

در حالی که مهمترین و اصلی ترین میدان های نفتی داعش در عراق دو میدان نفتی «النجمه» و «القیاره» است و به این چهار میدان اصلی، میدان های فرعی و کوچک دیگری مانند میدان «الورد» در شهر «البو کمال» سوریه، واقع در استان دیر الزور و میدان های نفتی کوچک قرار گرفته در غرب موصل و در نزدیکی شهرک «تل الرمان» که دارای مصارف داخلی و محلی است، افزوده می شود.

پس از استخراج نفت توسط کارشناسان ومهندسان این صنعت، نفت خام استخراج شده در حوضچه ها زیر زمینی بزرگی که مساحت هریک از آنها 40 در 10 متر است، ذخیره می شود.
به طور معمول دیواره و کف این حوضچه ها را لایه ای سیمان و مواد نفوذ ناپذیر فرا می گیرد تا از یک سو مانع تخریب حوضچه و از سوی دیگر سرایت و جذب نفت به نقاط اطراف حوضچه شود.

همچنین چهار نفر در چهار گوشه حوضچه مسئولیت مراقبت و نگهبانی از آن را برعهده دارند، در حالی که در کنار هریک از آنها پمپی نصب شده که نفت را از حوضچه ها به تانکرهایی منتقل می کند که می بایست این نفت را به نقاط مشخص شده و برای اغراض معین شده انتقال دهند.

غالبا این نفت با ناخالصی ها و زواید بسیاری همراه است که هنگام انتقال آن به حوضچه ها به آن آغشته می شود. پس از پر شدن تانکر، به راننده کامیون دستور حرکت و خروج از منطقه داده و به واسطه بی سیم از کامیون بعدی خواسته می شود، جایگزین آن شود.

تانکرهای حامل نفت به هیچ وجه اجازه تجمع و توقف در یک نقطه را ندارند و این اقدام امنیتی پیشگیرانه ای است که داعش آن را اتخاذ کرده تا در صورت مورد حمله واقع شدن تمام تانکر انتقال نفت خود را از دست ندهد.

این شیوه استخراج و انتقال نفت، شیوه غالب مورد استفاده داعش در میدان های نفتی است که بر آنها سیطره دارد، با این حال استخراج نفت از میدان های نفتی عراق برای داعش به دلایل مختلف از جمله نزدیک بودن این میدان ها به سطح زمین و عمیق نبودن چاه های آن آسان تر از میدان های نفتی سوریه است. علاوه بر اینکه نفت استخراج شده از چاه های نفتی عراق دارای ناخالصی های کمتری نسبت به نفت چاه های سوریه است.

با توجه به اطلاعات موجود، تخمین زده می شود که میانگین تولید روزانه نفت داعش از میدان های تحت تصرف این گروه چه در سوریه و چه در عراق، به 30 هزار بشکه برسد.

آغاز روند صادرات
یک مقام مسئول ارشد وزارت کشور عراق که به دلایل امنیتی خواستار عدم افشای هویت خود شد، اطلاعاتی درباره صدور نفت عراق توسط داعش می دهد، اطلاعاتی که توسط مسئولان امنیتی منطقه کردستان عراق و کارمندان شاغل در گذرگاه مرزی «ابراهیم الخلیل» بین عراق و ترکیه و یکی از مسئولان 3 شرکت نفتی که داعش در زمینه فروش نفت با آنها تعامل دارد، مورد تایید و تاکید قرار گرفت.

این منبع آگاه عراقی درباره چرخه نفت داعش از تولید تا فروش در سرزمین های اشغالی و به طور مشخص بندر «اشدود» می گوید: اولین مقصد کامیون ها و تانکرهای حامل نفت داعش شهر کردنشین «زاخو» است که 88 کیلومتر با نقطه حمل نفت در موصل فاصله دارد و با استان «شرناخ» ترکیه هم مرز است.

به طور متوسط هر یک کاروان 70 تا 100 کامیون و تانکر را در برمی گیرد و به محض راه افتادن شبکه های مافیایی قاچاق نفت از آنها استقبال می کنند، شبکه هایی که اعضای آن را واسطه ها، دلال ها و تجار کرد و سوری و عراقی و ترکیه ای تشکیل می دهند و خرید نفت این کامیون ها و تانکر اغلب به صورت مزایده است و هر طرفی که مبلغ بیشتری پرداخت کند، خریدار اول نفت این کامیون هاست.


این موضوع موجب شده تا رقابت تنگاتنگی بین مافیای خرید و فروش نفت در این مناطق شکل گیرد که در مواردی به رویارویی و مقابله این شبکه ها با یکدیگر نیز منجر و در مواردی به ترور روسای این شبکه ها توسط شبکه های رقیب منتهی شده است.

به گفته این منابع اگرچه داعش نفت مسروقه خود را به صورت مستقیم به اسرائیل نمی فروشد و این دلالان هستند که پس از خرید این نفت، آن را به سرزمین های اشغالی انتقال می دهند، اما تاکید می کنند که این به معنای امتناع داعش از فروش نفت به اسرائیل نیست، چون برای این گروه مهم نیست که خریدار این نفت چه طرفی است، بلکه آنچه اهمیت دارد، فروش آن به بهای بیشتر است، در عین حال برای تجار و خریداران اسرائیلی نیز تفاوت نمی کند که مالک و صاحب این نفت چه طرفی است، آنچه برای آنها اهمیت دارد، قیمت ارزان آن است.

پس از خرید نفت، 10 تا 25 درصد از بهای محموله پرداخت و مابقی پس از تحویل کامل محموله به فروشنده پرداخت می شود و به طور معمول شهر زاخو مهمترین نقطه خرید و فروش نفت داعش در عراق است.

کامیون ها و تانکرهای حامل نفت خریداری شده داعش پس از آن با برگه ها و مجوزهای رسمی جدید به مسیر خود که غالبا در خاک ترکیه است، ادامه می دهند.

البته پیش از فروش نفت خام مسروقه داعش  در زاخو، این نفت به پالایشگاه های ساده و اولیه ای تحویل داده می شود تا از طریق تقطیر و حرارت دادن آن را تصفیه کرده و بخشی از ناخالصی های آن را بگیرند، چون دولت ترکیه مانع ورود نفت خام مسروقه از دولت عراق به خاک ترکیه می شود، در حالی که نفت پالایش شده به عنوان یکی از محصولات نفتی و تولیدات پالایشگاه ها وارد خاک ترکیه می شود و پالایشگاه ها نیز الزاما وابسته به دولت عراق نیستند، بلکه پالایشگاه های خصوصی نیز وجود دارد که کار پالایش نفت خام را انجام می دهند و به این ترتیب آنکارا تلاش می کند، خود را از زیر بار خرید نفت غیر قانونی و مسروقه عراق خارج کند و اتهامی را متوجه خود نکند.

به دلیل کنترل مرزهای عراق و ترکیه توسط نگهبانان مرزی دو منطقه کوهستانی «کافی» و «آغا» به مهمترین نقاط انتقال نفت داعش از مرز عراق به مرز ترکیه تبدیل شده اند و شهرک ها و روستاهای مرزی ترکیه به ویژه شهرک «سلوبی» مقصد این کامیون ها و تانکرهاست و در اینجاست که بهای کامل محموله های نفتی به فروشندگان آنها توسط فردی به نام «دکتر فرید» یا «حاجی فرید» یا «عمو فرید» که دارای تابعیت یونانی و مردی 50 ساله نشان می دهد و بسیار با احتیاط عمل می کند، تسویه می شود.

به گفته منابع آگاه امنیتی عمو فرید را همیشه دو جوان تنومند با خودرو جیپ سیاه رنگ همراهی می کنند و به دلیل نبود تصویری از او یا عدم امکان تهیه تصویر براساس توصیفات صورت گرفته به نظر می رسد، دارای چنین سیمایی باشد.

البته موارد متعددی مشاهده شده که نفت غیر قانونی فروخته شده توسط دولت فدرال کردستان به ترکیه در این منطقه با نفت مسروقه داعش مخلوط شده و وارد بازارها می شود و یا به دست خریداران می رسد.

حلقه گم شده
در یک روز سرد زمستانی سال گذشته اهالی شهر موصل جسد مرد 40 ساله ای به نام «ناجی» را یافتند که به «ناجی عراق» معروف بود. در جیب وی پاسپورتی مشاهده شد که مهر فرودگاه های کشورهای مختلف از جمله یونان و ترکیه را خورده بود.

در پروسه تهیه گزارش قاچاق نفت توسط داعش دریافتیم که وی از جمله افراد معروف در یکی از شهرک های مرزی ترکیه بود که او را «ناجی طلا» می نامیدند و به نظر می رسد، وی جاسوسی دو جانبه بین داعش و یکی از کشورهای خریدار نفت این گروه بود که مسئولیت راهنمای کامیون ها و تانکرهای حامل نفت و هماهنگ کننده بین طرف های فروشنده و خریدار بود و به دلیل شناسایی و افشای هویتش به قتل رسیده بود.

در مسیر اسرائیل
پس از پایان معامله و فروش نفت که به طور میانگین 15 تا 18 دلار در نوسان است، دستمزد رانندگان پرداخت می شود، این درحالی است که برای عبور این محموله های نفتی، خریداران آنها رشوه های چشمگیری را در نقاط ایست و بازرسی به ماموران می دهند تا انتقال نفت با مشکلی مواجه نشود.

براساس اطلاعات به دست آمده، تخمین زده می شود که داعش از فروش نفت مسروقه عراق و سوریه ماهیانه 19 میلیون دلار درآمد داشته باشد و بالاترین میزان فروش این گروه به ماه فوریه گذشته باز می گردد که بالغ بر 35 میلیون دلار بود.

به هر روی با پایان یافتن عملیات فروش، پروسه انتقال نفت عراق به سرزمین های اشغالی توسط عمو فرید آغاز می شود که به نظر می رسد، وی مهمترین دلال نفت داعش در این منطقه و مهمترین هماهنگ کننده بین مافیای نفت و شرکت های نفتی باشد.

عمو فرید فعالیت های نفتی خود را در پوشش دفتر تجاری و بازرگانی انجام می دهد که مجوز تاسیس آن را دریافت کرده و با سه شرکت نفتی که خریداران عمده نفت داعش هستند، در تماس است و هماهنگی های لازم را با آنها به عمل می آورد و این گزارش از ذکر نام این شرکت ها معذور است، اما به بیان این نکته اکتفا می کند که یکی از آنها مورد حمایت یکی از مقامات مسئول ارشد غربی است.

به هر روی نفت خریداری شده به سه بندر «مرسین»، «دورت پل» و «جیهان» ترکیه منتقل می شود تا از آنها توسط نفتکش به اسرائیل منتقل شود و مقصد این نفتکش ها بندر «اشدود» است.

صدور مجدد نفت از اسرائیل
منابع آگاه در ادامه اظهارات خود تاکید می کنند: از آنجا که اسرائیل دارای پالایشگاه های پیشرفته نیست، بنابراین اقدام به پالایش اولیه نفت و استخراج یک یا دو محصول از آن می کند و سپس آن را به کشورهای حوزه دریای مدیترانه به قیمت 30 تا 35 دلار در هر شبکه صادر می کند.

به گفته یک منبع آگاه اروپایی نفت صادراتی اسرائیل ظرف یک تا دو روز به شرکت های ذیربط فروخته می شود و در این بین یکی از پالایشگاه های ایتالیا یکی از مشتریان ثابت این نفت است تا پس از پالایش مجدد، آن را به مصرف داخلی برساند.

این منبع اروپایی تاکید می کند که اسرائیل هم اکنون مهمترین فروشنده و صادر کننده نفت داعش در عرصه بین المللی است و از این حیث تل آویو خدمت بزرگی به داعش می کند، چون حتی اگر ترکیه نیز اقدام به فروش نفت داعش کند، همانند اسرائیل که قوانین و عرف های بین المللی را نادیده می گیرد و آنها را زیر پا می گذارد، توان فروش آن را با این سرعت و گستره نداشت.

مبادلات ارزی
تاکنون ثابت نشده که داعش درآمد حاصل از فروش نفت مسروقه را به یک شیوه و بر یک منوال دریافت می کند و تحقیقات صورت گرفته در این خصوص نشان داده که مبادلات ارزی به صورت و شکل جاری در شبکه های مافیایی بزرگ انجام می شود، به این معنا که پس از دریافت نقدی 10 تا 25 درصد بهای محموله در شهر زاخو مابقی مبلغ به حساب بانکی یک عراقی مجهول الهویه واریز و پس از برداشت، توسط صرافی های محلی و با نام و نشان مختلف به داعش در رقه و موصل تحویل داده می شود.

یکی از راه های دیگر مورد استفاده خرید خودرو با درآمد حاصل از فروش نفت و وارد کردن آنها به عراق و فروش این خودروها داخل این کشور به ویژه جنوب عراق است.

نکته قابل تامل
نکته قابل تامل آن است که در تمام جنگ ها شاهد شکل گیری طیفی از افراد هستیم که به نوعی از شرایط جنگ در راستای منافع و اهداف خود بهره برداری می کنند و یکی از راه های مهم پایان دادن به جنگ ها، متوقف کردن فعالیت این طیف از افراد است و بالطبع جنگ در سوریه و عراق از این شرایط مستثنی نیست و در تمام فعالیت ها و اقدامات این طیف از افراد آثار طرف های منطقه ای مانند عربستان سعودی و قطر و ترکیه و رژیم صهیونیستی مشاهده می شود.

بازار نفت مسروقه داعش یکی از بازتاب های جانبی بازار سیاه جنگ است که در کنار بازارهایی مانند تجارت اعضای بشر و قاچاق انانسان ها و غارت کارخانه های حلب رشد و نمو یافت و آنچه رشد و نمو این بازارها را درپی داشت، سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های انجام شده در پس آن بود تا این تجارت را به تجارتی هدفمند تبدیل کند.

آنچه در گزارش فوق الذکر مورد تاکید قرار گرفت، این بود که ظرف یک سال و نیم نفت مسروقه داعش روزانه و به صورت منظم با مشارکت دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی ترکیه و اسرائیل راهی بیش از 2 هزار کیلو متری را از دریا و زمین طی می کرد تا وارد بازارهای جهانی شود و نیازهای مالی داعش در جنگ هایش را تامین کند.

همچنین بی سبب نیست که «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه و «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی تا این اندازه بر محافظت از این خط انتقالی و تامین امنیت آن اهتمام داشتند و سرمایه گذاری پسران خود را در آن تشویق می کردند، چون روزانه نیم میلیارد دلار سود برای آنها به همراه داشت.

همچنین بی سبب نیست که اردوغان و نتانیاهو شخصا با «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه تماس می گیرند تا به قول خود مسیر پرواز جنگنده های روسی در سوریه و حملات آنها علیه مواضع داعش را هماهنگ کنند.