به گزارش مشرق، محمدرضا مداحیان
کارگردان نمایش «نسیان» که این روزها در مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی روی
صحنه است توضیح داد: از همان ابتدا که تصمیم گرفتیم
نمایش «نسیان» را روی صحنه ببریم دور هم نشینی‌هایی که با عوامل اجرایی
داشتیم دور هم نشینی‌های متفاوتی بود. این تفاوت هم از این منظر بود که
برای اولین بار تهیه کننده و متولی اجرا به طور مستقیم با گروه هنری و
کارگردان رو به رو شد در حالیکه پیش از این رسم بود مدیریت پروژه هایی در
این شکل و شمایل از طریق یک واسطه سفارش کار می داد. به همین جهت اجرای
«نسیان» از این حیث متفاوت شروع شد که متولی اجرا هر آنچه را می خواست
مستقیم مطرح می کرد و مستقیما هم هزینه می کرد. این هزینه هم هزینه ای بوده
که همواره وجود داشته و چیزی فراتر از آن هم نبوده است.
انتخاب بازیگران بدون لابی گری
وی ادامه داد: تفاوت دیگری که من را در کارگردانی این نمایش نسبت به پروژه های دیگر امیدوار می کرد، وجود یک گروه مجرب برای اجرای یک کار دینی خوب بود. اینکه تعدادی از بازیگران که هرکدام برای خود تعریفی دارند و حالا برای اولین بار با این تعداد به گروه کارگردانی اعتماد می کنند برای هر کارگردانی می تواند اتفاق خوبی باشد. البته اجرای نمایش «غبار» که مخاطبان بسیار خوبی را هم جذب کرد به این فضا کمک کرد تا هنرمندان بیشتری به ما بدون نظر گرفتن لابی گری های عرف اعتماد کنند. کارگردان نمایش «نسیان» افزود: ما از همان ابتدای کار به تکنیک جدیدی در این فضای نمایشی روی آوردیم، به این معنی که به جای حرکت با اتفاق دیگری که مخاطب تاکنون با آن کمتر مواجه شده کار را کارگردانی کنیم. فضایی که هم اکنون به عنوان «ویدیو مَپ» در ابتدای اجرا صورت می گیرد شاید ناقص باشد و ذهنیت چند ماهه ما را محقق نکند اما اتفاقی است که برای اولین بار در عرصه نمایش هایی با این شکل و شمایل صورت گرفته است. حتی بنده می توانم ادعا کنم این کاری که ما برای اجرای این نمایش طراحی کردیم تا به امروز در این ژانر دیده نشده است.
کمتر ترسیدیم و تند حرف زدیم
مداحیان با اشاره به متن نمایشی این اثر نیز گفت: با توجه به تلاش هایی که از سوی بابک صفی خانی به عنوان نویسنده اثر صورت گرفته من تصور می کنم مخاطبان با یک اثر نمایشی قابل توجه روبه رو هستند که دیالوگ نویسی خوبی هم دارد. این نمایش به معنا و مفهوم واقعی کلمه دور از هر نوع ادا و ادعا قصه به خلافت رسیدن یزید از منظر جدید را برای تماشاگر تعریف می کند که این فضا به واقعه تاریخی عاشورا گره می خورد و در انتها هم به جامعه امروزی وارد می شویم. به طور کلی تفاوت عمده این است که ما در پایان کار پایان متفاوتی داریم. ما در انتهای نمایش کمتر ترسیدیم و حرف خودمان را زدیم. حرفی که ما در این نمایش زدیم مقداری تند است اما گمان می کنم در قالب یک اثر هنری برای مخاطب قابل پذیرش شده است زیرا هر کسی خود را جای دیگری از این صحنه می بیند که خیلی برخورنده نیست اما ما حرفمان را خیلی صریح گفته‌ایم.
وی افزود: همه این مواردی که به آن اشاره کردم به علاوه میزانسن هایی که به صورت خاص برای برج آزادی طراحی شده، اثری را به نتیجه نهایی رسانده که گمان می کنم با دیگر کارهایمان فاصله داشته باشد. من نمی گویم با این کار دنیای تئاتر را تحت تاثیر قرار دادیم بلکه این ادعایی که بنده مطرح کردم ادعایی است که فقط در درون خودمان اتفاق افتاده است، یعنی ما ادعا می کنیم که نسبت به کارهای قبلی خودمان متفاوت بودیم.
حسادت تم اصلی و انکارناپذیر تئاتر است
کارگردان نمایش هایی چون «شعله در زمهریر» و «غبار» در ادامه گفت وگوی خود با مهر به ماجراهای حاشیه ساز اجرای نمایش های مذهبی در کشورمان اشاره کرد و گفت: متاسفانه این موضوع در دنیای تئاتر انکارناپذیراست که اساسا تم حسادت بین هنرمندان تئاتر وجود دارد. آن چیزی که به اعتقاد من پاسخ نیست و یک نوع یادآوری محسوب می شود، این است که یک بار بنشینیم و فکر کنیم چرا فقط محمدرضا مداحیان این نمایش ها را کارکردانی می کند؟ مگر این همه کارگردان در شرایط مختلف وجود ندارد که همه سراغ محمدرضا مداحیان می روند؟ البته در این جا بد نیست به آثار اجرا شده آدم هایی که رابطه دار بودند و کارهای پر بودجه ای دستشان بود نگاهی کنیم و منهای هر شایعه ای به قضاوت بپردازیم.
مداحیان بیان کرد: چند سال قبل شایعه ای پیرامون من درباره اجرای نمایش «شعله در زمهریر» در تئاتر شهر پیچید که همه بر این باور بودند بنده رقم بسیار هنگفتی را برای اجرای این نمایش دریافت کرده ام. بنده در برنامه تلویزیونی «مجله تئاتر» رقم واقعی نمایش را که حول و حوش ۴۵ میلیون تومان بود اعلام کردم. وقتی من این مبلغ را اعلام کردم تهیه کننده آن زمان کارهای ما، بعد از یک روز قهر با بنده تماس گرفت که چرا رقم را اعلام کردم و اتفاقا در همان لحظه بود که به خودم گفتم: «نکند این رقمی بالاتر بوده و ما خبر نداشتیم، وگرنه این همه تاخت و تاز علیه ما که دلیل نداشت». البته بعدها که در جزیره کیش اجرایی می رفتیم آنجا همه چیز مشخص شد که ماجرا شکل دیگری بود و آن مبلغ به طور کامل به گروه نرسیده بود.
وی گفت: من همان جا به دوستان گفتم، منتقدان بودجه آثار نمایشی این چنینی در برخی از دوران هم راست می گویند، یعنی شایعات وجود دارد، ولی بدی ماجرا این بوده که بنده و گروه اجرایی ما از این فضا متنعم نشدیم و در هر دوره ای با حداقل هایی کار را به جلو هدایت کردیم. ولی این دوران برای من درس بزرگی شد. اینکه دیگر برای اجرای نمایش پروژه ای کار نمی کنم. من طی سال های اخیر فضای کاری خودم را به سمتی برده ام که با رقمی که تهیه کننده مدنظرش قرار داده و من هم از آن خبر ندارم گروه اجرایی نمایش را انتخاب کنم و سعی می کنم از الطاف استادانم استفاده کنم که جمع بیشتری را در درون گروه داشته باشیم.
بچه های تئاتر به چه چیزی فکر نمی کنند؟
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: من هیچ وقت زیرآب کسی را نزدم که بخواهم بعد از این عمل زشت و ناپسند، کارگردانی اثر را به عهده بگیرم. من همیشه جای خودم بودم و این لطف خدا بوده که توفیقی نصیبم کرده تا بتوانم نمایشی را متناسب با ایام و مناسبت های مذهبی روی صحنه ببرم. برای همین خیلی این موضوع را نمی فهمم که چرا در برخی از مقاطع دوستان دائما می گویند که چرا بنده این کارها را روی صحنه می برم؟ ولی من یک موضوع را باور دارم. اگر ما آدم ها سالم زندگی کنیم و در هر مقطع کاری به جای اینکه سفره را به جای چهار تا پنج نفر، چهل نفره پهن کنیم، خداوند رزق و روزی آن سفره را پر برکت می کند. این همان چیزی است که شاید خیلی از بچه های تئاتر به آن فکر نمی کنند.
وی درباره تیم بازیگری نمایش و شائبه حضور آنها در ازای دریافت مبالغ هنگفت توضیح داد: خیلی ها فکر می کنند مبالغ صرف شده برای دستمزد بازیگران ما بسیار سنگین است در حالیکه اصلا اینطور نیست. این عزیزان که همگی حکم استادی من را دارند با یک رقم حداقلی در نمایش حضور پیدا کرده اند. اصلا همین دکوری که روی صحنه می بینید و بعضی ها تصور می کنند هزینه های سرسام آوری برای آن در نظرگرفته شده، دکوری است که بسیاری از ملزومات آن از کارهای قبلی استفاده شده است. به هر ترتیب اگر کسی این حرف های من را باور نمی کند چندان مهم نیست، برای من مهم ترین مساله این است که بی پولی در همه جا را رایج است که ما هم از این قاعده مستثنی نبودیم اما به اعتقاد من در این راه خدا و دوستی ها به ما کمک کرده تا اینجای کار مشکل چندانی برای اجرای یک نمایش با این حال و هوای ویژه نداشته باشیم.
اندر حکایات تماشاگران اتوبوسی
مداحیان گفت: من اساسا دوست ندارم یک کار در دو سال مستمرا روی صحنه باشد، من همانطور که نمایش «غبار» را دوست دارم به همان اندازه «نسیان» را دوست دارم ولی اگر این دو نمایش را یک بار دیگر اجرا کنیم، نیمی از آن چه بخواهیم و چه نخواهیم به فراموشی سپرده می شوند. ما باید انگیزه تلاش داشته باشیم، من اعتقاد دارم اگر کاری راکد بماند واقعا اتفاق خوبی نمی افتد. برخی از کارها هستند که چندین سال است روی صحنه به مخاطبان ارائه می شوند اما به دلیل برخی از تغییراتی که به آن داده می شود دیگر اجرای دینی نیستند. من حتی در زمانی به یکی از دوستان تهیه کننده این نمایش هایی که چند سال است اجرا می شود گفتم «مگر می شود اشقیا را تا این حد احمق و نادان فرض کرد؟ اینها اگر لب به مسکرات می زدند قطعا علنی این کار را انجام نمی دادند. مگر می شود یک آدم بی هوش و همیشه مست که ما در اجرای این نمایش ها نشان می دهیم بیاید و نوه رسول اکرم(ص) را به فجیع ترین شکل ممکن به شهادت برساند؟ اتفاقا زبانم لال با این شیوه ما به این بزرگواران توهین می کنیم.»
این کارگردان تئاتر در بخش پایانی صحبت های خود تصریح کرد: برخی از دوستان ما را متهم می کنند که تماشاگر نمایش های ما، تماشاگران اتوبوسی هستند. البته باید بگویم در میدان آزادی به دلیل فضای جغرافیایی و در روزهایی که شهر خالی است و حس امنیتی به خود گرفته و مردم چندان راضی به حضور در مجموعه های عمومی نیستند، اتوبوس زیاد قادر به ایستادن نیست. من اعتقاد دارم کار خوب همیشه تماشاگر خود را می آورد، این کار نمایش ارزشمندی است که تماشاگر خود را داشته است. به نظر من آوردن اتوبوسی تماشاگر زیاد مهم نیست بلکه نگه داشتن آن مهم تر است.
نمایش «غبار» به نویسندگی بابک صفی خانی، کارگردانی محمدرضامداحیان، تهیه کنندگی عرفان خدا پرست هر روز ساعت ۱۹:۳۰ با بازی حمید ابراهیمی، میرطاهر مظلومی، اردلان شجاع کاوه، سیروس کهوری نژاد، عباس توفیقی، صابرخراسانی، جواد زیتونی، حمیدرضا جوکار و تعدادی دیگر از بازیگران در مجموعه برج آزادی روی صحنه می رود.
انتخاب بازیگران بدون لابی گری
وی ادامه داد: تفاوت دیگری که من را در کارگردانی این نمایش نسبت به پروژه های دیگر امیدوار می کرد، وجود یک گروه مجرب برای اجرای یک کار دینی خوب بود. اینکه تعدادی از بازیگران که هرکدام برای خود تعریفی دارند و حالا برای اولین بار با این تعداد به گروه کارگردانی اعتماد می کنند برای هر کارگردانی می تواند اتفاق خوبی باشد. البته اجرای نمایش «غبار» که مخاطبان بسیار خوبی را هم جذب کرد به این فضا کمک کرد تا هنرمندان بیشتری به ما بدون نظر گرفتن لابی گری های عرف اعتماد کنند. کارگردان نمایش «نسیان» افزود: ما از همان ابتدای کار به تکنیک جدیدی در این فضای نمایشی روی آوردیم، به این معنی که به جای حرکت با اتفاق دیگری که مخاطب تاکنون با آن کمتر مواجه شده کار را کارگردانی کنیم. فضایی که هم اکنون به عنوان «ویدیو مَپ» در ابتدای اجرا صورت می گیرد شاید ناقص باشد و ذهنیت چند ماهه ما را محقق نکند اما اتفاقی است که برای اولین بار در عرصه نمایش هایی با این شکل و شمایل صورت گرفته است. حتی بنده می توانم ادعا کنم این کاری که ما برای اجرای این نمایش طراحی کردیم تا به امروز در این ژانر دیده نشده است.
کمتر ترسیدیم و تند حرف زدیم
مداحیان با اشاره به متن نمایشی این اثر نیز گفت: با توجه به تلاش هایی که از سوی بابک صفی خانی به عنوان نویسنده اثر صورت گرفته من تصور می کنم مخاطبان با یک اثر نمایشی قابل توجه روبه رو هستند که دیالوگ نویسی خوبی هم دارد. این نمایش به معنا و مفهوم واقعی کلمه دور از هر نوع ادا و ادعا قصه به خلافت رسیدن یزید از منظر جدید را برای تماشاگر تعریف می کند که این فضا به واقعه تاریخی عاشورا گره می خورد و در انتها هم به جامعه امروزی وارد می شویم. به طور کلی تفاوت عمده این است که ما در پایان کار پایان متفاوتی داریم. ما در انتهای نمایش کمتر ترسیدیم و حرف خودمان را زدیم. حرفی که ما در این نمایش زدیم مقداری تند است اما گمان می کنم در قالب یک اثر هنری برای مخاطب قابل پذیرش شده است زیرا هر کسی خود را جای دیگری از این صحنه می بیند که خیلی برخورنده نیست اما ما حرفمان را خیلی صریح گفته‌ایم.
وی افزود: همه این مواردی که به آن اشاره کردم به علاوه میزانسن هایی که به صورت خاص برای برج آزادی طراحی شده، اثری را به نتیجه نهایی رسانده که گمان می کنم با دیگر کارهایمان فاصله داشته باشد. من نمی گویم با این کار دنیای تئاتر را تحت تاثیر قرار دادیم بلکه این ادعایی که بنده مطرح کردم ادعایی است که فقط در درون خودمان اتفاق افتاده است، یعنی ما ادعا می کنیم که نسبت به کارهای قبلی خودمان متفاوت بودیم.
حسادت تم اصلی و انکارناپذیر تئاتر است
کارگردان نمایش هایی چون «شعله در زمهریر» و «غبار» در ادامه گفت وگوی خود با مهر به ماجراهای حاشیه ساز اجرای نمایش های مذهبی در کشورمان اشاره کرد و گفت: متاسفانه این موضوع در دنیای تئاتر انکارناپذیراست که اساسا تم حسادت بین هنرمندان تئاتر وجود دارد. آن چیزی که به اعتقاد من پاسخ نیست و یک نوع یادآوری محسوب می شود، این است که یک بار بنشینیم و فکر کنیم چرا فقط محمدرضا مداحیان این نمایش ها را کارکردانی می کند؟ مگر این همه کارگردان در شرایط مختلف وجود ندارد که همه سراغ محمدرضا مداحیان می روند؟ البته در این جا بد نیست به آثار اجرا شده آدم هایی که رابطه دار بودند و کارهای پر بودجه ای دستشان بود نگاهی کنیم و منهای هر شایعه ای به قضاوت بپردازیم.
مداحیان بیان کرد: چند سال قبل شایعه ای پیرامون من درباره اجرای نمایش «شعله در زمهریر» در تئاتر شهر پیچید که همه بر این باور بودند بنده رقم بسیار هنگفتی را برای اجرای این نمایش دریافت کرده ام. بنده در برنامه تلویزیونی «مجله تئاتر» رقم واقعی نمایش را که حول و حوش ۴۵ میلیون تومان بود اعلام کردم. وقتی من این مبلغ را اعلام کردم تهیه کننده آن زمان کارهای ما، بعد از یک روز قهر با بنده تماس گرفت که چرا رقم را اعلام کردم و اتفاقا در همان لحظه بود که به خودم گفتم: «نکند این رقمی بالاتر بوده و ما خبر نداشتیم، وگرنه این همه تاخت و تاز علیه ما که دلیل نداشت». البته بعدها که در جزیره کیش اجرایی می رفتیم آنجا همه چیز مشخص شد که ماجرا شکل دیگری بود و آن مبلغ به طور کامل به گروه نرسیده بود.
وی گفت: من همان جا به دوستان گفتم، منتقدان بودجه آثار نمایشی این چنینی در برخی از دوران هم راست می گویند، یعنی شایعات وجود دارد، ولی بدی ماجرا این بوده که بنده و گروه اجرایی ما از این فضا متنعم نشدیم و در هر دوره ای با حداقل هایی کار را به جلو هدایت کردیم. ولی این دوران برای من درس بزرگی شد. اینکه دیگر برای اجرای نمایش پروژه ای کار نمی کنم. من طی سال های اخیر فضای کاری خودم را به سمتی برده ام که با رقمی که تهیه کننده مدنظرش قرار داده و من هم از آن خبر ندارم گروه اجرایی نمایش را انتخاب کنم و سعی می کنم از الطاف استادانم استفاده کنم که جمع بیشتری را در درون گروه داشته باشیم.
بچه های تئاتر به چه چیزی فکر نمی کنند؟
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: من هیچ وقت زیرآب کسی را نزدم که بخواهم بعد از این عمل زشت و ناپسند، کارگردانی اثر را به عهده بگیرم. من همیشه جای خودم بودم و این لطف خدا بوده که توفیقی نصیبم کرده تا بتوانم نمایشی را متناسب با ایام و مناسبت های مذهبی روی صحنه ببرم. برای همین خیلی این موضوع را نمی فهمم که چرا در برخی از مقاطع دوستان دائما می گویند که چرا بنده این کارها را روی صحنه می برم؟ ولی من یک موضوع را باور دارم. اگر ما آدم ها سالم زندگی کنیم و در هر مقطع کاری به جای اینکه سفره را به جای چهار تا پنج نفر، چهل نفره پهن کنیم، خداوند رزق و روزی آن سفره را پر برکت می کند. این همان چیزی است که شاید خیلی از بچه های تئاتر به آن فکر نمی کنند.
وی درباره تیم بازیگری نمایش و شائبه حضور آنها در ازای دریافت مبالغ هنگفت توضیح داد: خیلی ها فکر می کنند مبالغ صرف شده برای دستمزد بازیگران ما بسیار سنگین است در حالیکه اصلا اینطور نیست. این عزیزان که همگی حکم استادی من را دارند با یک رقم حداقلی در نمایش حضور پیدا کرده اند. اصلا همین دکوری که روی صحنه می بینید و بعضی ها تصور می کنند هزینه های سرسام آوری برای آن در نظرگرفته شده، دکوری است که بسیاری از ملزومات آن از کارهای قبلی استفاده شده است. به هر ترتیب اگر کسی این حرف های من را باور نمی کند چندان مهم نیست، برای من مهم ترین مساله این است که بی پولی در همه جا را رایج است که ما هم از این قاعده مستثنی نبودیم اما به اعتقاد من در این راه خدا و دوستی ها به ما کمک کرده تا اینجای کار مشکل چندانی برای اجرای یک نمایش با این حال و هوای ویژه نداشته باشیم.
اندر حکایات تماشاگران اتوبوسی
مداحیان گفت: من اساسا دوست ندارم یک کار در دو سال مستمرا روی صحنه باشد، من همانطور که نمایش «غبار» را دوست دارم به همان اندازه «نسیان» را دوست دارم ولی اگر این دو نمایش را یک بار دیگر اجرا کنیم، نیمی از آن چه بخواهیم و چه نخواهیم به فراموشی سپرده می شوند. ما باید انگیزه تلاش داشته باشیم، من اعتقاد دارم اگر کاری راکد بماند واقعا اتفاق خوبی نمی افتد. برخی از کارها هستند که چندین سال است روی صحنه به مخاطبان ارائه می شوند اما به دلیل برخی از تغییراتی که به آن داده می شود دیگر اجرای دینی نیستند. من حتی در زمانی به یکی از دوستان تهیه کننده این نمایش هایی که چند سال است اجرا می شود گفتم «مگر می شود اشقیا را تا این حد احمق و نادان فرض کرد؟ اینها اگر لب به مسکرات می زدند قطعا علنی این کار را انجام نمی دادند. مگر می شود یک آدم بی هوش و همیشه مست که ما در اجرای این نمایش ها نشان می دهیم بیاید و نوه رسول اکرم(ص) را به فجیع ترین شکل ممکن به شهادت برساند؟ اتفاقا زبانم لال با این شیوه ما به این بزرگواران توهین می کنیم.»
این کارگردان تئاتر در بخش پایانی صحبت های خود تصریح کرد: برخی از دوستان ما را متهم می کنند که تماشاگر نمایش های ما، تماشاگران اتوبوسی هستند. البته باید بگویم در میدان آزادی به دلیل فضای جغرافیایی و در روزهایی که شهر خالی است و حس امنیتی به خود گرفته و مردم چندان راضی به حضور در مجموعه های عمومی نیستند، اتوبوس زیاد قادر به ایستادن نیست. من اعتقاد دارم کار خوب همیشه تماشاگر خود را می آورد، این کار نمایش ارزشمندی است که تماشاگر خود را داشته است. به نظر من آوردن اتوبوسی تماشاگر زیاد مهم نیست بلکه نگه داشتن آن مهم تر است.
نمایش «غبار» به نویسندگی بابک صفی خانی، کارگردانی محمدرضامداحیان، تهیه کنندگی عرفان خدا پرست هر روز ساعت ۱۹:۳۰ با بازی حمید ابراهیمی، میرطاهر مظلومی، اردلان شجاع کاوه، سیروس کهوری نژاد، عباس توفیقی، صابرخراسانی، جواد زیتونی، حمیدرضا جوکار و تعدادی دیگر از بازیگران در مجموعه برج آزادی روی صحنه می رود.
