گروه بین‌الملل مشرق- پاپ فرانسیس دوم، اولین کسی است که در این جایگاه به نقاط بحرانی در آفریقا سفر می‌‌کند. مهمترین حاشیه این سفر، همین تدابیر امنیتی در سفر او بود. در حالی که شیشه‌‌های ضدگلوله را از ماشین مخصوص خود برداشته بود،‌ سربازان وسایل حجیم و مشکوک حاضران را قبل از ورود بازرسی کرده بودند و خیابان‌ها پر از سرباز شده بود. او به سه کشور کنیا، اوگاندا و آفریقای مرکزی در مرکز و شرق آفریقا سفر کرد تا یک پیام را به مردم قاره فراموش‌شده مخابره کند:‌ «هیچ‌ دینی خشونت را توجیه نمی‌کند، مسلمانان و مسیحیان زندگی مسالمت‌آمیز گذشته را احیا کنند.»

برنامه سفر پاپ در این سه کشور، ابتدا استقبال توسط مقامات دولتی و سپس حضور در یک مکان عمومی برای دیدار و سخن‌گفتن با مردم بوده است، ورزشگاه، دانشگاه، مسجد یا معبد. وی به برخی اماکن مقدس و مردم در برخی محلات فقیر هم سر زده است. با توجه به تشدید حوادث تروریستی در مالی، تونس، کنیا و سایر نقاط آفریقا در ماه‌‌های اخیر، نگرانی‌های زیادی در مورد تدابیر امنیتی برای حضور پاپ وجود داشت. در ماه آوریل، تکفیری‌ها حدود 150 نفر را در یک دانشگاه واقع در کنیا کشتند. گروه الشباب در سومالی، همسایه کنیا بارها تهدیدات خود را متوجه این کشور کرده است. مقامات کنیا مانند سفر اوباما به کنیا در ژوئیه، باز هم خیابان‌‌ها را پر از سرباز کردند.

یک هفته زودتر، مسئولان امنیتی واتیکان به منطقه آمدند تا میزان تهدید‌ها را ارزیابی کنند. آنها بیش از همه نگران حضور پاپ در "بانگی" پایتخت آفریقای مرکزی هستند که از سال 2013 میلادی بعد از سرنگون‌کردن فرانسیس بوزیزه توسط نظامیان تندرو مسلمان پس از 10 سال حکمرانی، شاهد درگیری میان مسلمانان و میلیشیای مسیحی بوده است و تا کنون حدود 6 هزار نفر بر اثر این اختلافات جان باخته‌اند. این رخدادها موجب ایجاد تأخیر در انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس کشور آفریقای مرکزی تا کنون شده است.



پاپ ابتدا در کنیا نسبت به «استعمار جدید» که تشدید‌کننده «محرومیت شهری و تبعیض دردآور» است هشدار داد. وی که در تجمع مردم در نایروبی سخن می‌گفت، به اقلیت‌هایی اشاره کرد که به هزینه محرومیت عمده مردم، ثروت کشور را غارت می‌کنند. پاپ همدردی میان مردم و کمک به یکدیگر برای رفع مشکلات میان محرومان را امری ارزشمند دانست که در «جوامع تجمل گرا و مدهوش مصرف لجام‌گسیخته» فراموش شده است. پاپ به محله‌ای رفته بود که مردم در آلونک‌ها زندگی می‌کردند،‌ بدون لوله‌کشی یا سقف مطمئن. او سپس به کلیسای کارگران با نام یوسف مقدس رفت.

پاپ در اوگاندا از مردم خواست که به درگیری‌های قومی و فرقه‌ای پایان دهند و با آنها که «ناآشنا یا حتی دشمن نسبت به ما» هستند، ارتباط برقرار کنند. او که در برابر بیش از 100 هزار نفر در کنار معبد شهدای مسیحی در نامِگونگو در فاصله 10 مایلی کامپالا پایتخت اوگاندا سخن می‌گفت، برخلاف انتظار برخی فعالان مدنی، گروه‌های موافق با مجازات همجنس‌گرایان را محکوم نکرد در حالی که پیش‌تر در مورد مجوز شرعی همجنس‌گرایی گفته بود «من کیستم که قضاوت کنم؟!». همجنس‌گرایی به معضل بزرگی در جامعه اوگاندا تبدیل شده تا جایی که سال گذشته قانونی توسط رئیس‌جمهور یاوِری موسوینی ابلاغ شد، مبنی بر اینکه مردم موارد مشکوک را به پلیس اطلاع دهند. البته این قانون پس از چندی لغو شد. پاپ همچنین از کلیسای اوگاندا خواست تا «زوج‌های جوان را در آمادگی برای ازدواج کمک کند، زوج‌ها را تشویق به زندگی با عشق و وفاداری کند و والدین را در نخستین وظیفه آنها به عنوان آموزندگان ایمان به فرزندانشان یاری کند».

موسوینی که از 1986 میلادی تا کنون رئیس‌‌جمهور اوگاندا است، میزبان سالوا کِر رئیس‌‌جمهور سودان جنوبی هم بود که با پاپ دیدار خصوصی داشت. از محتوای این دیدار خبری منتشر نشده اما احتمالاً پاپ با او در مورد میلیون‌ها بی‌خانمان و هزاران کشته سودانی در سال‌های اخیر صحبت کرده است.

آخرین مقصد پاپ، منطقه «کار» در بانگی آفریقای مرکزی بود که به دلیل محاصره حدود 15 هزار مسلمان توسط اکثریت مسیحی در ماه‌های اخیر به شهرت رسیده است. استفن اُکلو هماهنگ‌کننده سفر پاپ که خود یک کشیش است، از مقامات کشورهای میزبان خواست تا به هیچ وجه تدابیری را اتخاذ نکنند که مانع از دیدار پاپ و مردم شود،‌ زیرا پاپ دوست دارد «با مردم» باشد. غیرمنتظره‌بودن سفر پاپ به کشورهای جنگ‌زده آفریقا موجب حضور کم‌نظیر مردم شد و همین نگرانی‌های امنیتی را افزایش داد.

فرانسه که در گذشته این منطقه مستعمره‌اش بوده و حالا نیروهای نظامی‌اش در قالب نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در بانگی آفریقای مرکزی حضور دارند تا از تنش‌های بیشتر بین مسلمانان و مسیحیان جلوگیری کنند، سفر پاپ را از نظر حفظ امنیت وی غیرقابل‌تأیید دانست. یک منبع در وزارت دفاع فرانسه این مطلب را به رویترز گفته و افزوده که «ما به مقامات واتیکان در مورد خطراتی که در این سفر متوجه پاپ و هزاران نفری است که برای دیدار وی می‌آیند، اطلاع‌رسانی کردیم. نیروهای ما تنها می‌توانند امنیت فرودگاه و کمک‌های پزشکی در صورت وقوع حادثه خارج از آن را تأمین کنند».

پاپ با ارسال ویدئویی برای کاتولیک‌های بانگی، از آنان خواست با سفر او به این منطقه مخالفت نکنند. او در این ویدئو گفته بود «کشور شما به استمرار طولانی‌مدتِ خشونت و ناامنی شناخته شده،‌ وضعیتی که موجب قربانی‌شدنِ بیگناهان زیادی از شما شده است. هدف من این است که برای شما به نام مسیح،‌ آسایش، آشتی و امید بیاورم. به زودی شما را می‌بینم». پاپ به مزاح به خبرنگاران که از خطرات امنیتی پرسیده بودند، گفت: «واقعیت این است که من بیش از هر چیز در این سفر نگران مزاحمت پشه‌ها هستم. حشره‌کش خود را آورده‌اید؟».

پاپ به مسجد «کودوکو» در بانگی رفت و بر سجاده مقابل محراب به تعظیم و نیایش پرداخت تا به مسیحیان نشان دهد نیازی به درگیری با اقلیت مسلمان ندارند. او سپس در تجمع صدها نفری تأکید کرد که «مسلمانان و مسیحیان، برادران و خواهران همدیگر هستند... ما با یکدیگر به نفرت، انتقام و خشونت، نه می‌گوییم، به ویژه خشونتی که به نام دین یا خود خدا انجام شود. خدا صلح می‌آورد» او سپس از کلمه «سلام» به جای صلح استفاده کرد تا ارتباط مستقیم‌تری با حاضران برقرار کند. تیدیانی موسی نایبی،‌ امام جماعت مسجد کودوکو دیدار پاپ از این مسجد را «حرکت نمادینی» دانست که همه درک کردند.

منابع: