دکتر عبدالعزیز ساشادینا اسلام شناس و استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا است. زمینههای تحقیق و تدریس او اسلام شناسی به خصوص شیعه، اخلاق زیستی، اسلام در دوران معاصر، دموکراسی و حقوق بشر در اسلام بوده است.
ساشادینا در خانوادهای هندی تبار و شیعه در تانزانیا به دنیا آمد. او مدرک کارشناسی در مطالعات اسلامی را از دانشگاه اسلامی علیگر دریافت نمود. سپس به ایران آمد و در رشته کارشناسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد تحصیل کرد. وی در دوران تحصیلش در ایران، به تحصیلات حوزوی در مشهد، قم و حتی نجف در عراق نیز پرداخت.
پروفسور ساشادینا بعد از اتمام تحصیلات در ایران به کانادا رفت و کارشناسی ارشد و دکترای خود را در دانشگاه تورنتو در رشته مطالعات اسلامی دریافت کرد. او پس از فراغت از تحصیل به تدریس و تحقیق در دانشگاههای مختلف در کشورهای آمریکا، کانادا، ایران، اردن و سایر کشورهای خاورمیانه پرداخت.
ایشان معتقدند که بهتر است معرفی امام حسین علیهالسلام را از معرفی شخص حضرت رسول(ص) شروع کرد و مخاطب را با فضای آن زمان و شرایط سرزمین عربستان آشنا کرد.
بخشی از گفتگویی که با ایشان انجام شده است را در زیر بخوانید:
دکتر عبدالعزیز ساشادینا: امام حسین (ع) یک شخصیتی هستند که بایستی از راه پیغمبر شناخته شوند. (این شناخت) جامعتر است. وقتی پیغمبر میفرمایند حسین منی و انا من حسین، این خیلی معنی دارد. فرض کنید شما مخاطب اهل سنت دارید، و مالک بن انس این حدیث را برای ما میگوید، وقتی ازآنجا شروع کنیم میتوانیم بگوییم که پیغمبر دقیقاً چگونه با امام حسین ارتباط پیدا میکند. تأکید این معرفی به نظر من باید بر اخلاق باشد. آنچه امام حسین علیهالسلام یاد دادند اخلاق بود و این پیامی جهانی است که مردم مایل خواهند بود بشنوند. اگر من جای شما باشم از هر مسیری که امام حسین (ع) را در سطح یک شخصیت قومی و یا فقط برای شیعه معرفی کند اجتناب میکنم. ما میخواهیم امام حسین را بهعنوان نمادی از انسانیت نشان دهیم. شهید انسانیت، نه فقط شهید مقاصد اسلامی. خود پیغمبر(ص) شخصیتی است که الگوی انسانیت است و بعد از معرفی ایشان میتوانیم امام حسین (ع) را در کنارشان معرفی کنیم؛ و این (ارتباط پیامبر با امام حسین) یک حقیقت است و یک امر ساختگی و افسانهای نیست.
در ادامه نیز ایشان به صورت مختصر به چند سوال ما پاسخ دادند:
***«این حسین(ع) کسیت که عالم همه دیوانه اوست؟» شاید کسی نتواند پاسخ دقیقی به این پرسش بدهد اما از نظر شما چه ویژگیهایی در شخص امام حسین علیهالسلام وجود دارد که باعث گرایش بسیاری از پیروان آیینهای مختلف به ایشان شده است؟
امام حسین (ع) برای حقیقت و عدالت ایستاد، او علیه سیستمی نامشروع جنگید و جان خود، خانواده و همراهانش را در این راه فدا کرد. هدفی که امام حسین (ع) به خاطر آن تمام این فداکاریها را انجام داد درسی ابدی است و اصولی دارد که پیروان تمامی ادیان و کل بشریت آن را تحسین میکنند. او به حقیقت «شهید راه بشریت» است.
غیرممکن است بتوانی درراه اسلام خدمت کنی، بدون اینکه با تمام وجود محب امام حسین(ع) و اهلبیت باشی. من اگر امام حسین(ع) را نمیشناختم هرگز هدف و مأموریت خودم در زندگی را نمییافتم.
***در تاریخ نقلهای زیادی داریم که افراد نااهل به برکت عزاداری بر امام حسین(ع) هدایتشدهاند و از خوبان روزگار خود گشتهاند. آیا این هدایتها را میتوان اثر عزاداریها و گریههایی دانست که اینهمه در روایات بر آن تأکید شده است؟
بله، یاد امام حسین این قدرت را دارد که اگر افراد معرفت لازم را داشته باشند آن ها را شفا دهد تا بهتر شوند.
افرادی هستند که امام حسین را به یاد دارند، مأموریت او را بهخوبی درک میکنند و اشک میریزند برای اینکه نتوانستند در کنار امامشان باشند و جانشان را فدای او کنند. از طرف دیگر، افراد دیگری هستند که عزاداری را بهعنوان یک رسم در محرم بهجا میآورند، بدون اینکه تحسینکنندهی زندگی و راه امام و همراهانش باشند. بدون شک، گروه اول کسانی هستند که چه از لحاظ معنوی و چه از لحاظ اخلاقی از گریه بر امام حسین نفع میبرند.
***شخصیت امام حسین(ع) به لحاظ ظاهری چه ویژگیهایی دارد که میتواند منجر به نمایش چهره رحمانی اسلام در جهان شود؟
امام حسین (ع) یک راهنمای معنوی و یک معلم مثالزدنی بود که قلب بشریت را تحت تأثیر خود قرارداد. مأموریت او این بود که اصول جهانی اخلاق را زنده کند که همانا حس همدردی و حس تشخیص درست از غلط بودند.
مهاتما گاندی امام حسین(ع) را بهعنوان منبع الهامبخش خود برای مقابله با بیعدالتی در هندوستان معرفی کرد. من قویاً معتقدم اگر بنا بود امام حسین به خاطر آنچه برای دفاع از حقیقت و عدالت انجام داد معرفی شود، تمامی بشریت مجذوب دعوت جهانی او برای حفظ ارزشهای والا و حقیقتهای اخلاقی میشدند.
***پررنگترین واقعه زندگی امام حسین(ع) حادثه عاشوراست، ویژگیهای جهانشمول این رخداد چیست که باعث میشود هر انسانی با هر رنگ و نژاد و سن و دینی در مقابل آن سر تعظیم فرود آورد؟
بزرگترین مسئله در زندگی امام حسین(ع) توانایی او برای ایجاد حس وفاداری در میان اعضای خانواده و دوستانش است. او همهچیزش را فدا کرد تا بشر را از قربانی بیعدالتی و فساد رفتاری و شخصیتی شدن نجات دهد. در تاریخ، کم پیش میآید شخصیتی ببینیم که در برابر تمامی ظلمی که به او و خانوادهاش میشود اینگونه بایستد. تمامی همراهان امام نیز در جای خود مثالزدنیاند. تمامی اعضای خانوادهاش خود را وقف اسلامی کردند که پیامبر آموزش داده بود.
***اگر بخواهید در کوتاهترین عبارات محبت خود به حضرت را توصیف کنید یا برایش دلیل بیاورید چه میگویید؟
غیرممکن است بتوانی درراه اسلام خدمت کنی، بدون اینکه با تمام وجود محب امام حسین(ع) و اهلبیت باشی. من اگر امام حسین(ع) را نمیشناختم هرگز هدف و مأموریت خودم در زندگی را نمییافتم، چه زمانی که شاگرد بودم و چه در زمان استادی. بگذارید صریح بگویم که هیچکس نمیتواند بدون اینکه خود را با تمام وجود وقف مأموریت امام حسین(ع) و آنچه او برای بشریت انجام داد کند، درراه او خدمتی بکند. میگویم «هیچکس» زیرا دعوت جهانی برای رفتن درراه حقیقت و عدالت، خواستهی تمامی انسانهای عاقل و صادق است که به دنبال هدایت پروردگارند.
از سن 13 سالگی من فعالیتهایم را وقف اهلبیت علیهمالسلام کردم؛ آنهایی که در کلام و در شخصیت معلم من بودند. جای تأسف دارد که تمامی مسلمانان باهم جمع نشدند تا نوهی رسولالله و خانوادهاش را به یاد بیاورند، که یاد بگیرند که اسلام چیست و این یادآوری چگونه ارزشهای فداکاری و صدق و صفا را به ما میآموزد.
ایشان در پایان گفتند من شما را به ادامهی این راه تشویق میکنم و اگر بتوانم در این راه به شما کمک خواهم کرد.
گفتگو: پایگاه کرب و بلا