گروه بین‌الملل مشرق - انتخابات پارلمانی جمهوری آذربایجان در حالی امروز یکم نوامبر برگزار می شود که همه احزاب مخالف حزب حاکم بر غیر شفاف بودن آن اذعان دارند. اظهارات مظاهر پناه اف، رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات جمهوری آذربایجان مبنی بر تلاش برای شفاف و عادلانه بودن و تردید برانگیز نبودن نتایج انتخابات پرده از واقعیت های آشکار نتایج انتخاباتی جمهوری آذربایجان برمی دارد. به طوری که در همه انتخابات‌های پیشین نتایج همراه با تردید بوده است که رفته رفته به واقعیت مسلم این انتخابات ها مبدل شده است؛ در حال حاضر نیز با فرا رسیدن انتخابات یکم نوامبر شوری در بین مردم و احزاب دیده نمی شود.

با این اوصاف و علی رغم همه این واقعیت ها، روزهای دوازدهم سپتامبر تا دوم اکتبر ثبت نام از نامزدهای انتخابات انجام گرفت، تبلیغات انتخاباتی نیز از ۹ اکتبر آغاز شده بود و در ۳۱ اکتبر به پایان رسید. گفتنی است که انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در جمهوری آذربایجان هر پنج سال برگزار می شود. برگزاری انتخابات یکم نوامبر بعد از برگزاری بازی های اروپایی در این کشور، دوباره احزاب مخالف را در جبهه مقابل حزب حاکم قرار خواهد داد؛ چرا که حزب حاکم مشروعیت خویش را از آرای مردمی کسب نکرده است.

 

بر اساس اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات جمهوری آذربایجان، یک هزار و ۲۴۳ نفر برای رقابت در این انتخابات ثبت نام کرده اند. ۲۷۷ نفر از طرف احزاب سیاسی، ۱۹ نفر از طرف بلوک انتخاباتی آزادلیق-۲۰۱۵، نهصد و چهل و پنج نفر به طور انفرادی و دو نفر از سوی «گروه های ابتکار» اجتماعی نامزد شده اند. (1) گفتنی است که احزاب سیاسی جبهه خلق کلاسیک، ملت، آزادی، آیدنلار، دموکراتیک آزادی، کل آذربایجان و توسعه و شهروندی آذربایجان برای شرکت در انتخابات یکم نوامبر مجلس ملی آذربایجان بلوک جدیدی به نام آزادلیق- ۲۰۱۵ تشکیل داده اند. (2)

انتخابات پارلمانی در جمهوری آذربایجان به دو روش مستقل و حزبی برگزار می شود. با توجه به دو شیوه موجود، در روش حزبی احزاب فعال به میزان گستره فعالیت خویش سهمیه دارند. همچنین برخی نیز بر اساس روش مستقیم در پارلمان حضور پیدا می کنند. اما با این وجود اکثریت سهمیه ها در ادوار گذشته در دست حزب حاکم «ینی آذربایجان» قرار داشته است؛ لذا این حزب بیشترین آرای پارلمان را نیز تصاحب می کرده است.

پارلمان جمهوری آذربایجان دارای ۱۲۵ کرسی است که در دوره های پیشین اکثریت آن ها از آن حزب حاکم بوده است. همچنین تاکنون کمیسیون مرکزی انتخابات صلاحیت هیچ یک از نامزهای شیعه را نپذیرفته است؛ چنین امری غیر دموکراتیک بودن این انتخابات ها را به خوبی نشان می دهد. بر این اساس احزاب و گروه های زیادی از عدم حضور خویش در انتخابات یکم نوامبر خبر داده اند.

حزب مساوات جمهوری آذربایجان (بزرگ ترین حزب سیاسی مخالف دولت باکو)، حزب اسلام، حزب دموکرات آذربایجان، حزب جبهه خلق آذربایجان، جنبش اتحاد مسلمانان، جمعیت دینی جمعه و شورای ملی مخالفان از احزاب و گروه هایی هستند که بر عدم حضور خویش در این انتخابات تاکید کرده اند.

دلایل عدم حضور این احزاب و گروه ها، واقعیت انتخابات یکم نوامبر را بیش از پیش روشن تر می کند. عارف حاجی لی، رئیس حزب مساوات جمهوری آذربایجان با تاکید بر غیر دموکراتیک بودن انتخابات یکم نوامبر از عدم شرکت حزبش در آن خبر داده است. وی بی قانونی در تبلیغات نامزدها و تبعیض در کنترل کمیسیون مرکزی انتخاباتی را از دلایل دیگر عدم حضور حزبش در این انتخابات می شمرد.

روابط عمومی حزب مساوات جمهوری آذربایجان نیز آزاد نشدن زندانیان سیاسی، وجود تبعیض بین نامزدهای احزاب، در اختیار نداشتن زمان تبلیغاتی رایگان در رسانه های دولتی و نبود آزادی بیان را از دلایل این حزب برای کناره گیری از انتخابات روز یکشنبه اعلام کرده است. (3)

برخی از احزاب با انتقاد از ممانعت هایی که از سوی دولت باکو مبنی بر حضور ناظران خارجی در انتخابات یکم نوامبر صورت گرفته است، از عدم حضور خویش در انتخابات یکم نوامبر خبر  داده اند؛ از جمله این احزاب می توان به حزب دموکرات آذربایجان اشاره کرد که یکی از مهم ترین احزاب این کشور است.

عدم پذیرش صلاحیت افراد منتقد حزب حاکم نیز از عواملی است که بر عدم حضور احزاب مخالف تاثیرگذار بوده است. میر محمود میر علی اوغلو رئیس حزب جبهه خلق کلاسیک آذربایجان یکی از افراد تایید نشده توسط کمیسیون مرکزی انتخابات است.

به طور کلی احزاب مخالف معتقد هستند که انتخابات یکم نوامبر به مانند انتخابات های پیشین شکل صوری دارد و حزب حاکم با پر کردن صندوق های رای، اکثریت مطلق را از آن خویش خواهد کرد. با این اوصاف احزاب مخالف از بی نتیجه بودن حضور خویش در انتخابات اطمینان دارند؛ لذا شرکت یا عدم شرکت آن ها تفاوتی نخواهد داشت.

همان طوری که اظهارات رییس کمیسیون مرکزی انتخابات جمهوری آذربایجان به صورت غیر مستقیم پرده از واقعیت های آشکار انتخابات های این کشور برمی دارد، چنین موضع گیری ها از سوی مقامات مسئول این کشور رایج است؛ لذا پیش بینی چنین اتفاقاتی به صورت عمومی وجود دارد و همین امر مانع از جدیت فعالیت احزاب مخالف در این کشور می شود.

قبضه شدن قدرت از سوی حزب حاکم «ینی آذربایجان» به گونه ای است که در انتخابات پیشین (انتخابات 2010) از مجموع 125 کرسی مجلس، 71 کرسی نمایندگی به این حزب تعلق گرفت؛ این در حالی است که سهمیه همه احزاب 82 کرسی نمایندگی بوده است.

در مقابل، فشارهایی از سوی کشورهای غربی و مجامع بین المللی علیه جمهوری آذربایجان شکل گرفته است اما این فشارها به دنبال اهداف سیاسی اعمال شده اند. دور نمودن باکو از روسیه یکی از اهدافی است که در این واکنش ها دنبال می شود؛ کشورهای غربی با توسل به موضوعاتی همچون غیر شفاف بودن انتخابات ها و مسائل حقوق بشری، از نزدیک شدن این کشور به روسیه جلوگیری به عمل می آورند. در برابر این فشارها دولت باکو ناچار است که به تسلیم یک سری از امتیازها به کشورهای غربی روی آورد.

البته در سال های اخیر دولت باکو سعی در ایجاد بالانس در روابط خویش با کشورهای غربی و بلوک شرق داشته است؛ به طوری که در صورت افزایش فشارهای غربی، تمایل این کشور به گسترش روابط با روسیه بیشتر شده است. حضور ناظران روسی در انتخابات یکم نوامبر نیز می تواند از این امر نشات گرفته باشد. بایستی توجه کرد که حضور ناظران روسی در حالی است که باکو از حضور ناظران اروپایی ممانعت به عمل آورده است.

البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که فشارهای غربی و اروپایی در حدی نیست که حاکمیت فعلی آذربایجان را با خطر جدی مواجه سازد؛ چرا که در همین دولت منافع غربی ها از سوی الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان به خوبی تامین می شود. علاوه بر این، موضوع تامین انرژی کشورهای اروپایی نیز مانع جدی از گسترش تنش ها با آذربایجان است. در مجموع کشورهای غربی به این نتیجه رسیده اند که الهام علی اف گزینه خوبی برای تامین منافع آن ها در حوزه استراتژیک قفقاز جنوبی است.

با توضیحاتی که گذشت، فضای واقعی انتخابات در جمهوری آذربایجان ترسیم شد اما با توجه به همه این واقعیت های آشکار که بر کسی از شهروندان این کشور پوشیده نیست، احتمال باز شدن نسبی فضا برای مخالفین حزب حاکم وجود دارد؛ بدین صورت انتظار می رود که حزب حاکم همانند ادوار گذشته اکثریت مطلق را داشته باشد اما تعداد کرسی های مخالفین افزایش یابد.

اما نباید فراموش کرد که افزایش کرسی های احزاب مخالف به این معنا نیست که در ماهیت حکومت در جمهوری آذربایجان تفاوتی ایجاد شود، بلکه چنین اقداماتی در راستای تحکیم قدرت حزب حاکم «ینی آذربایجان» انجام می گیرد. چنان چه حزب حاکم از حضور مخالفین خویش هراس جدی داشته باشد، بی شک چنین حضوری نیز اتفاق نخواهد افتاد.

در مجموع بایستی اشاره کرد که در جمهوری آذربایجان از برگزاری انتخابات ها و امثال آن که از شاخصه های دموکراسی خوانده می شود، برای محفوظ ماندن چهره دموکراسی استفاده شده است؛ وگرنه در صورت پوست اندازی این سیستم، واقعیت آشکار آن بر همگان نمایان خواهد شد.

منابع:
http://fa.arannews.com/?MID=21&Type=News&TypeID=1&id=46254  (1)
http://qafqaz.ir/fa/?p=15356 (2)  
http://www.aryanews.com/News.aspx?code=20151029130639473&svc=34 (3)