به گزارش مشرق، در بررسی و شناخت و معرفی شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار در تاریخ تحولات اجتماعی معمولاً به سه حوزه یا موضوع توجه می‌شود:
الف: ویژگی‌های شخصیتی و صفات فردی
ب: اصول و مبانی فکری
ج: مکتب، راه و خط مشی ترسیم شده توسط گفتار و عمل شخصیت
گزارش حاضر عمدتاً به بخش اول از این سه حوزه می‌پردازد و با توجه به سابقه‌ی آشنایی، تحصیل، و مبارزاتی رهبر معظم انقلاب اسلامی، به ویژگی‌های شخصیتی و فردی حضرت امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نگریسته شده و از خلال خاطرات و بیانات معظّم‌له که از برجسته‌ترین شاگردان و مریدان و پیروان مکتب آن امام راحل بوده و پس از ارتحال آن امام بزرگوار، پرچم‌دار ادامه راه و خط امام بوده‌اند، به این موضوع پرداخته می‌شود. این ویژگی‌ها به اختصار عبارتند از:
1. انس با قرآن کریم
2. اعلم بودن نسبت به فقها و علمای زمان و جامعیت در فقاهت، فلسفه، عرفان، اصول، و آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی و مظهر نوآوری علمی در فقه و اصول و فلسفه و اخلاق.
3. توجه به اهمیت اخلاق و تهذیب نفس. امام خطاب به روحانیون فرمودند: «اگر ما مهذّب باشیم خواهیم توانست هستی خود را در خدمت اسلام و نظام اسلامی قرار دهیم. ولی اگر مهذّب نباشیم آنچه که داریم در خدمت قرار نخواهد گرفت و چه بسا که در جهت عکس هم قرار گیرد.»
4. مداومت بر نماز و ذکر تا آخرین لحظات عمر
5. جامعیت صفات و ویژگی‌های ممتاز: «بسیار عاقل، دوراندیش، حکیم، آدم‌شناس، تیزبین، حلیم، متین، آینده‌نگر»
6. مؤانست و مداومت بر ادعیه خصوصاً دعای کمیل و مناجات شعبانیه
7. صراحت و شجاعت در اعلام مواضع و اجتناب از ملاحظه‌کاری و رودربایستی
8. رعایت سادگی در عین توجه به آراستگی ظاهری. (نعلین‌های همیشه واکس‌زده و تمییزی و مرتب بودن همیشگی عمامه و لباس‌ها)
9. نظم و انضباط، رعایت دقیق برنامه‌ها و نظم امور روزمره
10. التزام به ورزش روزانه روزی 3 بار هربار 20 دقیقه. راه رفتن در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی
11. تدیّن و تقوا از دوران جوانی
12. آزاداندیشی و اعتقاد به اجتهاد مستمر و پویا با التزام به مبانی و روش فقه سنتی
13. تکامل مدام، حرکت و رشد مداوم. در ده سال پس از پیروزی انقلاب تا ارتحال ایشان هر سال ماه رمضان ملاقات‌ها را تعطیل می‌کردند، بعد از ماه رمضان که به حضورشان می‌رسیدیم به‌طور محسوس معلوم بود ایشان در این یک ماه نورانی‌تر شده‌اند. یعنی در آن سن بین هشتاد تا نود سالگی هم تقید به عبادات آثار خود را در ایشان به‌وضوح آشکار می‌کرد.
14. ابتکار عمل حتی در سنین بالای هشتاد سالگی در تصمیمات و هدایت انقلاب و نظام
15. اعتقاد راسخ و عملی به پیروزی خون بر شمشمیر
16. اعتماد و اعتقاد حقیقی و صادقانه به مردم
17. اصرار و پافشاری در اعلام و پیگیری آرمان‌ها
18. اقدام و عمل بر اساس تکلیف و وظیفه. امام خمینی رحمه‌الله علیه: «هروقتی که من هر چیزی را احساس کردم وظیفه است آن را انجام دادم خدای متعال خودش جور آورد، یعنی خاصیت من کان لله کان الله له همین است.»
19. پیروزی یعنی عمل به تکلیف، زیرا موفقیت در ادای تکلیف است نه لزوماً به نتیجه رسیدن اقدامی که بر اساس تکلیف صورت گرفته است.
20. راهنمایی ملت و مسئولین بر اساس تحلیل سیاسی
21. حضور به‌موقع در تمامی صحنه‌ها و با توجه به حکم و تکلیف زمان
در واقعه سینما رکس تا برخی روحانیون و مبارزان به جمع‌بندی و تهیه‌ی متن برسند اعلامیه امام منتشر شد.
22. امیدبخشی امام به جامعه حتی در سخت‌ترین شرایط یعنی امیدواری مبتنی بر ایمان از جمله پس از حمله دژخیمان رژیم طاغوتی پهلوی به مدرسه‌ی فیضیه و کشتار و سرکوب طلاب، ظرف چند دقیقه با صحبت‌های امام دل‌ها برافروخته شد از نور امید، امام فرمودند: این‌ها می‌روند شما می‌مانید، ایستادگی کنید، این‌ها باطلند.
23. رؤیت دست قدرت و هدایت الهی در امور. روزی در ماجرا و حادثه‌ای از امام پرسیدم چطور شد که شما به این فکر افتادید و چنین تصمیمی گرفتید؟ ایشان گفتند: «من از اول انقلاب تا حالا احساس می‌کنم یک قدرتی دارد ما را هدایت می‌کند و به ما کمک می‌کند.»
24. ایستادگی بر موضع حق حتی در شرایط محدودیت. «ایستادگی باشکوه تنهایی یک تک درخت در کویر لم یزرع که بر طوفان‌ها و شن‌ها و آفتاب‌های داغ و سوزان و تشنگی‌ها و بی‌آبی‌ها پیروز می‌شود و فضا را سرسبز و معطر می‌کند.»
25. رابطه‌ی عشق میان ملت و امام، عشق طبیعی نه احساسی قراردادی و تحمیقی و موقتی
26. اعتقاد به معیار حقانیت در صورت مخالفت دشمنان اسلام و انقلاب
27. ایمان و باور به نقش روحانیون در بصیرت‌بخشی و هدایت و بسیج مردم
28. صراحت و قاطعیت
29. مد نظر قرار دادن آیه‌ی 46 سوره سبأ «قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنی وَ فُرادی».
30. پناهی برای تکیه مسئولان در سختی‌ها و مشکلات
31. حمایت و پشتیبانی از دولت‌ها و قوای نظام
32. مأیوس نشدن و تفسیر غیرمأیوس کننده از حوادث ناگوار
33. خسته نشدن و پرهیز دادن مسئولین از تظاهر به خستگی
34. عدم ترس از شکوه ظاهری و مادی و اقتدار و امپراتوری‌های مجهز استکبار
35. اعتقاد به اینکه روحانیت اسلام امروز افتخار می‌کند که لباس سربازی می‌پوشد و جزو لشکر امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشّریف است.
36. کار افسانه مانند امام
حافظ: وجود تو معمایی است حافظ که تحقیقش فسون است و فسانه
مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی پس از ارتحال حضرت امام فرمودند: امام یک افسانه بود.
37. عرفان خاص امام: عرفانی ممزوج با دیانت و سیاسی، نقطه مقابل عرفان‌های دنیاگریز و انزواطلب، نقطه مقابل عرفان‌های وابسته به جریان‌های استعماری که قطب‌شان در کشورهای استکباری زندگی می‌کند. نقطه مقابل عرفان‌های بی مسئولیت و تسامح‌گرا و بیرون التزام به موازین شرعی و اباحه‌گرا. عرفان امام مبتنی بر شریعت و حکم و ممزوج با حضور و تعهد سیاسی و اجتماعی بود
38. اتکا به خداوند مهمترین سخن و توصیه امام در وصیت‌نامه‌ی سیاسی– الهی ایشان
39. غیر قابل توصیف بودن شخصیت و هویت امام
40. نقش کیمیاگری حضرت امام. کیمیا از دیرباز به شاخه‌ای از علم اطلاق می‌شده که مس را به طلا تبدیل می‌کرد، داروی جاودانگی نیز که کیمیاگران و برخی دانشمندان به دنبال جستجوی آن بوده‌اند اکسیر می‌گفته‌اند. عرفا نیز لطف کیمیا را برای نظر عنایت مراد که وجود مرید را خالص می‌سازد به کار برده‌اند.
لسان‌الغیب حافظ می‌گوید:
آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند آیا بودکه گوشه چشمی به ما کنند
و در غزل:
ترسم که اشک در غم ما پرده‌در شود وین راز سر به مهر به عالم ثمر شود
می‌گوید: از کیمیای مهر تو زر گشت خاک من
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای درباره‌ی امام چنین گفته‌اند: «ما مس بودیم او ما را طلا کرد، او کیمیا بود، او اکسیر بود. ما زندگی معمولی‌ای داشتیم، او خمودگی‌ها را تبدیل به‌تحرک و تپش کرد و انسان ساخت»
مقام معظم رهبری در بیان دیگری با اشاره به پیام امام به مناسبت فتح بستان در عملیات طریق‌القدس که فتح الفتوح را عبارت از ساختن این‌گونه انسان‌ها و جوان‌ها که روحیه‌ی بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و روحیه‌ی شهادت طلبی دارند دانسته بودند می‌‌فرماید: «فتح‌الفتوح خود او بود، او بود که این انسان‌ها را ساخت.»
آقای علی‌رضا مختارپور قهرودی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
الف: ویژگی‌های شخصیتی و صفات فردی
ب: اصول و مبانی فکری
ج: مکتب، راه و خط مشی ترسیم شده توسط گفتار و عمل شخصیت
گزارش حاضر عمدتاً به بخش اول از این سه حوزه می‌پردازد و با توجه به سابقه‌ی آشنایی، تحصیل، و مبارزاتی رهبر معظم انقلاب اسلامی، به ویژگی‌های شخصیتی و فردی حضرت امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نگریسته شده و از خلال خاطرات و بیانات معظّم‌له که از برجسته‌ترین شاگردان و مریدان و پیروان مکتب آن امام راحل بوده و پس از ارتحال آن امام بزرگوار، پرچم‌دار ادامه راه و خط امام بوده‌اند، به این موضوع پرداخته می‌شود. این ویژگی‌ها به اختصار عبارتند از:
1. انس با قرآن کریم
2. اعلم بودن نسبت به فقها و علمای زمان و جامعیت در فقاهت، فلسفه، عرفان، اصول، و آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی و مظهر نوآوری علمی در فقه و اصول و فلسفه و اخلاق.
3. توجه به اهمیت اخلاق و تهذیب نفس. امام خطاب به روحانیون فرمودند: «اگر ما مهذّب باشیم خواهیم توانست هستی خود را در خدمت اسلام و نظام اسلامی قرار دهیم. ولی اگر مهذّب نباشیم آنچه که داریم در خدمت قرار نخواهد گرفت و چه بسا که در جهت عکس هم قرار گیرد.»
4. مداومت بر نماز و ذکر تا آخرین لحظات عمر
5. جامعیت صفات و ویژگی‌های ممتاز: «بسیار عاقل، دوراندیش، حکیم، آدم‌شناس، تیزبین، حلیم، متین، آینده‌نگر»
6. مؤانست و مداومت بر ادعیه خصوصاً دعای کمیل و مناجات شعبانیه
7. صراحت و شجاعت در اعلام مواضع و اجتناب از ملاحظه‌کاری و رودربایستی
8. رعایت سادگی در عین توجه به آراستگی ظاهری. (نعلین‌های همیشه واکس‌زده و تمییزی و مرتب بودن همیشگی عمامه و لباس‌ها)
9. نظم و انضباط، رعایت دقیق برنامه‌ها و نظم امور روزمره
10. التزام به ورزش روزانه روزی 3 بار هربار 20 دقیقه. راه رفتن در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی
11. تدیّن و تقوا از دوران جوانی
12. آزاداندیشی و اعتقاد به اجتهاد مستمر و پویا با التزام به مبانی و روش فقه سنتی
13. تکامل مدام، حرکت و رشد مداوم. در ده سال پس از پیروزی انقلاب تا ارتحال ایشان هر سال ماه رمضان ملاقات‌ها را تعطیل می‌کردند، بعد از ماه رمضان که به حضورشان می‌رسیدیم به‌طور محسوس معلوم بود ایشان در این یک ماه نورانی‌تر شده‌اند. یعنی در آن سن بین هشتاد تا نود سالگی هم تقید به عبادات آثار خود را در ایشان به‌وضوح آشکار می‌کرد.
14. ابتکار عمل حتی در سنین بالای هشتاد سالگی در تصمیمات و هدایت انقلاب و نظام
15. اعتقاد راسخ و عملی به پیروزی خون بر شمشمیر
16. اعتماد و اعتقاد حقیقی و صادقانه به مردم
17. اصرار و پافشاری در اعلام و پیگیری آرمان‌ها
18. اقدام و عمل بر اساس تکلیف و وظیفه. امام خمینی رحمه‌الله علیه: «هروقتی که من هر چیزی را احساس کردم وظیفه است آن را انجام دادم خدای متعال خودش جور آورد، یعنی خاصیت من کان لله کان الله له همین است.»
19. پیروزی یعنی عمل به تکلیف، زیرا موفقیت در ادای تکلیف است نه لزوماً به نتیجه رسیدن اقدامی که بر اساس تکلیف صورت گرفته است.
20. راهنمایی ملت و مسئولین بر اساس تحلیل سیاسی
21. حضور به‌موقع در تمامی صحنه‌ها و با توجه به حکم و تکلیف زمان
در واقعه سینما رکس تا برخی روحانیون و مبارزان به جمع‌بندی و تهیه‌ی متن برسند اعلامیه امام منتشر شد.
22. امیدبخشی امام به جامعه حتی در سخت‌ترین شرایط یعنی امیدواری مبتنی بر ایمان از جمله پس از حمله دژخیمان رژیم طاغوتی پهلوی به مدرسه‌ی فیضیه و کشتار و سرکوب طلاب، ظرف چند دقیقه با صحبت‌های امام دل‌ها برافروخته شد از نور امید، امام فرمودند: این‌ها می‌روند شما می‌مانید، ایستادگی کنید، این‌ها باطلند.
23. رؤیت دست قدرت و هدایت الهی در امور. روزی در ماجرا و حادثه‌ای از امام پرسیدم چطور شد که شما به این فکر افتادید و چنین تصمیمی گرفتید؟ ایشان گفتند: «من از اول انقلاب تا حالا احساس می‌کنم یک قدرتی دارد ما را هدایت می‌کند و به ما کمک می‌کند.»
24. ایستادگی بر موضع حق حتی در شرایط محدودیت. «ایستادگی باشکوه تنهایی یک تک درخت در کویر لم یزرع که بر طوفان‌ها و شن‌ها و آفتاب‌های داغ و سوزان و تشنگی‌ها و بی‌آبی‌ها پیروز می‌شود و فضا را سرسبز و معطر می‌کند.»
25. رابطه‌ی عشق میان ملت و امام، عشق طبیعی نه احساسی قراردادی و تحمیقی و موقتی
26. اعتقاد به معیار حقانیت در صورت مخالفت دشمنان اسلام و انقلاب
27. ایمان و باور به نقش روحانیون در بصیرت‌بخشی و هدایت و بسیج مردم
28. صراحت و قاطعیت
29. مد نظر قرار دادن آیه‌ی 46 سوره سبأ «قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنی وَ فُرادی».
30. پناهی برای تکیه مسئولان در سختی‌ها و مشکلات
31. حمایت و پشتیبانی از دولت‌ها و قوای نظام
32. مأیوس نشدن و تفسیر غیرمأیوس کننده از حوادث ناگوار
33. خسته نشدن و پرهیز دادن مسئولین از تظاهر به خستگی
34. عدم ترس از شکوه ظاهری و مادی و اقتدار و امپراتوری‌های مجهز استکبار
35. اعتقاد به اینکه روحانیت اسلام امروز افتخار می‌کند که لباس سربازی می‌پوشد و جزو لشکر امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشّریف است.
36. کار افسانه مانند امام
حافظ: وجود تو معمایی است حافظ که تحقیقش فسون است و فسانه
مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی پس از ارتحال حضرت امام فرمودند: امام یک افسانه بود.
37. عرفان خاص امام: عرفانی ممزوج با دیانت و سیاسی، نقطه مقابل عرفان‌های دنیاگریز و انزواطلب، نقطه مقابل عرفان‌های وابسته به جریان‌های استعماری که قطب‌شان در کشورهای استکباری زندگی می‌کند. نقطه مقابل عرفان‌های بی مسئولیت و تسامح‌گرا و بیرون التزام به موازین شرعی و اباحه‌گرا. عرفان امام مبتنی بر شریعت و حکم و ممزوج با حضور و تعهد سیاسی و اجتماعی بود
38. اتکا به خداوند مهمترین سخن و توصیه امام در وصیت‌نامه‌ی سیاسی– الهی ایشان
39. غیر قابل توصیف بودن شخصیت و هویت امام
40. نقش کیمیاگری حضرت امام. کیمیا از دیرباز به شاخه‌ای از علم اطلاق می‌شده که مس را به طلا تبدیل می‌کرد، داروی جاودانگی نیز که کیمیاگران و برخی دانشمندان به دنبال جستجوی آن بوده‌اند اکسیر می‌گفته‌اند. عرفا نیز لطف کیمیا را برای نظر عنایت مراد که وجود مرید را خالص می‌سازد به کار برده‌اند.
لسان‌الغیب حافظ می‌گوید:
آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند آیا بودکه گوشه چشمی به ما کنند
و در غزل:
ترسم که اشک در غم ما پرده‌در شود وین راز سر به مهر به عالم ثمر شود
می‌گوید: از کیمیای مهر تو زر گشت خاک من
حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای درباره‌ی امام چنین گفته‌اند: «ما مس بودیم او ما را طلا کرد، او کیمیا بود، او اکسیر بود. ما زندگی معمولی‌ای داشتیم، او خمودگی‌ها را تبدیل به‌تحرک و تپش کرد و انسان ساخت»
مقام معظم رهبری در بیان دیگری با اشاره به پیام امام به مناسبت فتح بستان در عملیات طریق‌القدس که فتح الفتوح را عبارت از ساختن این‌گونه انسان‌ها و جوان‌ها که روحیه‌ی بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و روحیه‌ی شهادت طلبی دارند دانسته بودند می‌‌فرماید: «فتح‌الفتوح خود او بود، او بود که این انسان‌ها را ساخت.»
آقای علی‌رضا مختارپور قهرودی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
