گروه فرهنگی مشرق- قرار است تا چند روز دیگر نمایشگاهی از آثار هنرمندان صنایع
دستی ایران با نام معرفی صنایع دستی فاخر در ترکیه برگزار شود. نمایشگاهی که با مدیریت دفتر صنایع دستی سازمان میراث
فرهنگی و با نمایشگاه‌گردانی یک شرکت خصوصی که متاسفانه هیچ راهی برای تماس
با مدیران این شرکت وجود ندارد، از هشتم مرداد تا دوازدهم این ماه برگزار
خواهد شد.
این نمایشگاه می‌تواند تمام نخ‌های ریسیده شده بخش خصوصی را پنبه کند زیرا نبود داوری و نظرت بر انتخاب آثار ارسالی به این نمایشگاه به جای تبلیغ برای صنایع دستی ایران می‌تواند به ضرر این حوزه کار کند و اعتماد به هنر ایران را به‌صورت جدی خدشه دار کند.
اهمیت معرفی صنایع دستی ایرانی
اصولا همیشه نام ایران مترادف با صنایع دستی و ذوق و هنر صنعتگرانی بوده که با خلاقیت خود آثاری درست کرده‌اند که شاید برای ما که هر روز آنها را می‌بینیم کمی تکراری شده باشد ولی همین آثار در دست یک گردشگر خارجی و یا افرادی از یک کشور دیگر مانند یک گنج است. صنایع دستی ایران به وجود تنوع قابل توجه معروف است اما متاسفانه علی‌رغم تمام خوبی‌هایش به دلیل نابسامانی بازار فروش توجه خود را به فروش‌های خارجی در نمایشگاه‌هایی که گاه و بیگاه در کشورهای دیگر برگزار می‌شود، معطوف کرده است.
در حالی که کشورهایی مانند سنگاپور و تایلند و ترکیه سالانه میلیون ها دلار از صادرات صنایع دستی سود می کنند، عمده صادرات صنایع دستی ما به صورت چمدانی انجام می‌شود که هیچ آماری برای آن وجود ندارد.
طی سال های اخیر برگزاری نمایشگاه های استانی صنایع دستی به عنوان راهکاری برای ایجاد فرصت معرفی و فروش صنایع دستی توسط سازمان میراث فرهنگی کشور اجرا می شود. گزینه‌ای که در عمل خروجی مطابق با اهداف خود را نداشته و این روزها حتی زمینه ساز نارضایتی در بین هنرمندان نیز شده‌است. دعوت گزینشی از هنرمندان، محدودیت‌‌های زمانی حضور و تبدیل نمایشگاه به فروشگاه موجب شده است نمایشگاه‌های صنایع دستی نتواند از تلاطم بازار فروش کاسته و به آن نظم ببخشد و مهمتر از همه سود مورد نیاز را روانه جیب هنرمند نمی‌کند.
مشکل البته به سیاست‌گذاری‌ها ختم نمی‌شود. خود هنرمندان نیز در ساماندهی این بازار اقدام شاخصی ترتیب نداده‌اند. به‌طوریکه عدم تشخیص نیاز بازار، بی توجهی به اصول مشتری مداری و بازاریابی، تولیداتی با کیفیت نامطلوب و مهمتر از همه نداشتن اتحادیه ها و انجمن های صنفی موجب شده است صنایع دستی جایگاه مطلوبی در بازار جهانی این حوزه کسب نکند.
در وضعیتی که نیازی به مهارت‌آموزی هنرمندان صنایع دستی در عرصه های بازاریابی احساس نمی‌شود و بخش بازرگانی سازمان میراث فرهنگی به دلیل توقف در فعالیت این خلا را پر نمی‌کند و در عین حال تبلیغ و اطلاع رسانی صدا و سیما در حداقل مقدار است ضرورت بازنگری در برنامه های راهبردی صنایع دستی به شدت ضرورت دارد.
نمایشگاهی که همه چیز را به باد خواهد داد
حال و بعد از مدت‌ها، قرار است ترکیه و شهر استانبول میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمندان صنایع دستی ایران شود. نمایشگاهی که با مدیریت دفتر صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و با نمایشگاه‌گردانی یک شرکت خصوصی که متاسفانه هیچ راهی برای تماس با مدیران این شرکت وجود ندارد، از هشتم مرداد تا دوازدهم این ماه برگزار خواهد شد.
این نمایشگاه می‌تواند تمام نخ‌های ریسیده شده بخش خصوصی را پنبه کند زیرا نبود داوری و نظرت بر انتخاب آثار ارسالی به این نمایشگاه به جای تبلیغ برای صنایع دستی ایران می‌تواند به ضرر این حوزه هنری کار کند.
آنچنان که از فراخوان این نمایشگاه برمی‌آید هر متر مربع از غرفه‌ها، قیمتی از متری 890 هزار تومان تا یک میلیون و دویست هزار تومان دارد، یعنی برای هر غرفه حدود 18 میلیون تومان و با هزینه 5 روز سفر به ترکیه در حدود 30 میلیون تومان هزینه دربرخواهد داشت. شرکت کارینو که مجری این نمایشگاه با اجازه و دستور مستقیم سازمان میراث فرهنگی را برعهده دارد، زمینی در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی آتاورک را برای ان نمایشگاه درنظر گرفته که علاوه بر بیرون شهر بودنش، امکان رفت و امد به آن به خاطر هزینه‌های بالای رفت و آمد و بالا بودن کرایه تاکسی در استانبول بسیار سخت است و انتظار اینکه شهروندان این شهر به این نمایشگاه بیایند کم است.
ادعاهایی که صحت ندارد
از سوی دیگر یکی از مهمترین مسائل برای برگزاری چنین نمایشگاهی بحث عوارض گمرکی و خروج آثار از گمرک‌هاست که هنوز هم در این رابطه کاری انجام داده نشده است که به گواه مطلعان امور گمرکی این پروسه به خودی خود حداقل یک ماه وقت می‌برد. هرچند که شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی ادعا کرده که قرار است آثار به صورت کنسولی از گمرک ترخیص شوند ولی بنا به ادعای مرتضایی‌فر، سرکنسو.ل ایران در استانبول ترکیه این موضوع به هیچ‌وجه درست نیست.
مرتضایی‌فر می‌گوید که تنها بارهای فرهنگی که از طریق رایزن‌های فرهنگی و یا ادارات دولتی نامه داشته باشند و منبع و دلیل خروج آنها مشخص باشد توسط سرکنسولگری و یا سفارتخانه ایران ترخیص گمرکی می‌شوند. این به آن معناست که برخلاف ادعای برگزارکنندگان "نمایشگاه معرفی صنایع دستی فاخر جمهوری اسلامی ایران" هیچ تسهیلات گمرکی برای این برنامه نمی‌‌توان متصور بود.
از دیگر نکات این نمایشگاه این است که هیچ بحثی در مورد آثار به نمایش درآمده نشده است به عبارت ساده‌تر هرکسی که پول بدهد می‌تواند به این نمایشگاه برود و غرفه بگیرد که نتیجه ان بی‌شک همانی می‌شود که چندسالی است گریبان صنایع دستی ایران را گرفته و عرصه را برای خلق آثار ایرانی تنگ کرده است، یعنی هجوم آثار بی‌کیفیت و یحتمل چینی به این نمایشگاه. یک غرفه‌دار در این نمایشگاه می‌بایست که بار مالی وارد شده به خود را توسط فروش احتمالی مرتفع کند که این موضوع هم باعث خواهد شد که از ارسال آثار باکیفیت و احتمالا گران قیمت خودداری کند. به بیان دیگر این نمایشگاه به احتمال زیاد تبدیل به یک بازر شام خواهد شد که از صنایع دستی چین و تایلند و هند گرفته تا آثار نافاخر ایران در آن یافت خواهد شد.
اگر سود مناسب سی درصدی را برای آثار صنایع دستی درنظر بگیریم به طور متوسط و با هزینه تقریبی 30 میلیونی هر غرفه باید 100 میلیون تومان و یا حدود 80 هزار لیر ترکیه فروش داشته باشد تا بتواند از پس هزینه‌های خود برآید. از چگونگی این فروش که بگذریم کدام بانک قرا راست که کار تبادل این مبلغ را برعهده بگیرد و آیا برگزارکنندگان با بانک‌های ترکیه قراردادی دارند که بتوانند از تسهیلات خرید و فروشی و یا دستگاه‌های خرید الکتریکی آنها استفاده کنند؟ در فراخوان و پوستر نمایشگاه که چنین چیزی دیده نمی‌شود.
به سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی ربطی ندارد
پویا محمودیان، سرپرست دفتر صادرات معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران در گفتگوبا خبرنگار مشرق منکر وجود هرگونه ارتباطی میان سازمان متبوعش با نمایشگاه استانبول شد و گفت: چند پیش فراخوان این نمایشگاه را برای من آوردند ولی من حتی با نصب پوستر این نمایشگاه در محوطه سازمان نیز مخالفت کردم.
وی درمورد شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی توضیح داد: این شرکت از جمله شرکت‌های اقماری ماست که امور گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها را برعهده دارد.
محمودیان در پاسخ به این سوال که چگونه است که شما این نمایشگاه را رد می‌کنید ولی لوگوی سازمانتان بر بالای آن دیده می‌شود، گفت: من چیزی در این مورد نمی‌دانم.
این مقام مسئول همچنین در بخش دیگری از صحبتهای خود درباره زمان این برنامه و مبلغ درخواستی شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی از متقاضیان حضور توضیح داد: زمان این برنامه که حتما به تعویق خواهد افتاد و مبلغ اجاره غزفه‌ها هم از متری 890 هزار تومان به متری 500 هزار تومان کاهش خواهد یافت.
گفتنی است تمام تلاش خبرنگار مشرق برای تماس با " آقازاده " مدیر شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی و یا شرکت کارینو که مجریان این نمایشگاه هستند بی‌نتیجه ماند.
* مجید احمدی
این نمایشگاه می‌تواند تمام نخ‌های ریسیده شده بخش خصوصی را پنبه کند زیرا نبود داوری و نظرت بر انتخاب آثار ارسالی به این نمایشگاه به جای تبلیغ برای صنایع دستی ایران می‌تواند به ضرر این حوزه کار کند و اعتماد به هنر ایران را به‌صورت جدی خدشه دار کند.
اهمیت معرفی صنایع دستی ایرانی
اصولا همیشه نام ایران مترادف با صنایع دستی و ذوق و هنر صنعتگرانی بوده که با خلاقیت خود آثاری درست کرده‌اند که شاید برای ما که هر روز آنها را می‌بینیم کمی تکراری شده باشد ولی همین آثار در دست یک گردشگر خارجی و یا افرادی از یک کشور دیگر مانند یک گنج است. صنایع دستی ایران به وجود تنوع قابل توجه معروف است اما متاسفانه علی‌رغم تمام خوبی‌هایش به دلیل نابسامانی بازار فروش توجه خود را به فروش‌های خارجی در نمایشگاه‌هایی که گاه و بیگاه در کشورهای دیگر برگزار می‌شود، معطوف کرده است.
در حالی که کشورهایی مانند سنگاپور و تایلند و ترکیه سالانه میلیون ها دلار از صادرات صنایع دستی سود می کنند، عمده صادرات صنایع دستی ما به صورت چمدانی انجام می‌شود که هیچ آماری برای آن وجود ندارد.
طی سال های اخیر برگزاری نمایشگاه های استانی صنایع دستی به عنوان راهکاری برای ایجاد فرصت معرفی و فروش صنایع دستی توسط سازمان میراث فرهنگی کشور اجرا می شود. گزینه‌ای که در عمل خروجی مطابق با اهداف خود را نداشته و این روزها حتی زمینه ساز نارضایتی در بین هنرمندان نیز شده‌است. دعوت گزینشی از هنرمندان، محدودیت‌‌های زمانی حضور و تبدیل نمایشگاه به فروشگاه موجب شده است نمایشگاه‌های صنایع دستی نتواند از تلاطم بازار فروش کاسته و به آن نظم ببخشد و مهمتر از همه سود مورد نیاز را روانه جیب هنرمند نمی‌کند.
مشکل البته به سیاست‌گذاری‌ها ختم نمی‌شود. خود هنرمندان نیز در ساماندهی این بازار اقدام شاخصی ترتیب نداده‌اند. به‌طوریکه عدم تشخیص نیاز بازار، بی توجهی به اصول مشتری مداری و بازاریابی، تولیداتی با کیفیت نامطلوب و مهمتر از همه نداشتن اتحادیه ها و انجمن های صنفی موجب شده است صنایع دستی جایگاه مطلوبی در بازار جهانی این حوزه کسب نکند.
در وضعیتی که نیازی به مهارت‌آموزی هنرمندان صنایع دستی در عرصه های بازاریابی احساس نمی‌شود و بخش بازرگانی سازمان میراث فرهنگی به دلیل توقف در فعالیت این خلا را پر نمی‌کند و در عین حال تبلیغ و اطلاع رسانی صدا و سیما در حداقل مقدار است ضرورت بازنگری در برنامه های راهبردی صنایع دستی به شدت ضرورت دارد.
نمایشگاهی که همه چیز را به باد خواهد داد
حال و بعد از مدت‌ها، قرار است ترکیه و شهر استانبول میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمندان صنایع دستی ایران شود. نمایشگاهی که با مدیریت دفتر صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و با نمایشگاه‌گردانی یک شرکت خصوصی که متاسفانه هیچ راهی برای تماس با مدیران این شرکت وجود ندارد، از هشتم مرداد تا دوازدهم این ماه برگزار خواهد شد.
این نمایشگاه می‌تواند تمام نخ‌های ریسیده شده بخش خصوصی را پنبه کند زیرا نبود داوری و نظرت بر انتخاب آثار ارسالی به این نمایشگاه به جای تبلیغ برای صنایع دستی ایران می‌تواند به ضرر این حوزه هنری کار کند.
آنچنان که از فراخوان این نمایشگاه برمی‌آید هر متر مربع از غرفه‌ها، قیمتی از متری 890 هزار تومان تا یک میلیون و دویست هزار تومان دارد، یعنی برای هر غرفه حدود 18 میلیون تومان و با هزینه 5 روز سفر به ترکیه در حدود 30 میلیون تومان هزینه دربرخواهد داشت. شرکت کارینو که مجری این نمایشگاه با اجازه و دستور مستقیم سازمان میراث فرهنگی را برعهده دارد، زمینی در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی آتاورک را برای ان نمایشگاه درنظر گرفته که علاوه بر بیرون شهر بودنش، امکان رفت و امد به آن به خاطر هزینه‌های بالای رفت و آمد و بالا بودن کرایه تاکسی در استانبول بسیار سخت است و انتظار اینکه شهروندان این شهر به این نمایشگاه بیایند کم است.
ادعاهایی که صحت ندارد
از سوی دیگر یکی از مهمترین مسائل برای برگزاری چنین نمایشگاهی بحث عوارض گمرکی و خروج آثار از گمرک‌هاست که هنوز هم در این رابطه کاری انجام داده نشده است که به گواه مطلعان امور گمرکی این پروسه به خودی خود حداقل یک ماه وقت می‌برد. هرچند که شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی ادعا کرده که قرار است آثار به صورت کنسولی از گمرک ترخیص شوند ولی بنا به ادعای مرتضایی‌فر، سرکنسو.ل ایران در استانبول ترکیه این موضوع به هیچ‌وجه درست نیست.
مرتضایی‌فر می‌گوید که تنها بارهای فرهنگی که از طریق رایزن‌های فرهنگی و یا ادارات دولتی نامه داشته باشند و منبع و دلیل خروج آنها مشخص باشد توسط سرکنسولگری و یا سفارتخانه ایران ترخیص گمرکی می‌شوند. این به آن معناست که برخلاف ادعای برگزارکنندگان "نمایشگاه معرفی صنایع دستی فاخر جمهوری اسلامی ایران" هیچ تسهیلات گمرکی برای این برنامه نمی‌‌توان متصور بود.
از دیگر نکات این نمایشگاه این است که هیچ بحثی در مورد آثار به نمایش درآمده نشده است به عبارت ساده‌تر هرکسی که پول بدهد می‌تواند به این نمایشگاه برود و غرفه بگیرد که نتیجه ان بی‌شک همانی می‌شود که چندسالی است گریبان صنایع دستی ایران را گرفته و عرصه را برای خلق آثار ایرانی تنگ کرده است، یعنی هجوم آثار بی‌کیفیت و یحتمل چینی به این نمایشگاه. یک غرفه‌دار در این نمایشگاه می‌بایست که بار مالی وارد شده به خود را توسط فروش احتمالی مرتفع کند که این موضوع هم باعث خواهد شد که از ارسال آثار باکیفیت و احتمالا گران قیمت خودداری کند. به بیان دیگر این نمایشگاه به احتمال زیاد تبدیل به یک بازر شام خواهد شد که از صنایع دستی چین و تایلند و هند گرفته تا آثار نافاخر ایران در آن یافت خواهد شد.
اگر سود مناسب سی درصدی را برای آثار صنایع دستی درنظر بگیریم به طور متوسط و با هزینه تقریبی 30 میلیونی هر غرفه باید 100 میلیون تومان و یا حدود 80 هزار لیر ترکیه فروش داشته باشد تا بتواند از پس هزینه‌های خود برآید. از چگونگی این فروش که بگذریم کدام بانک قرا راست که کار تبادل این مبلغ را برعهده بگیرد و آیا برگزارکنندگان با بانک‌های ترکیه قراردادی دارند که بتوانند از تسهیلات خرید و فروشی و یا دستگاه‌های خرید الکتریکی آنها استفاده کنند؟ در فراخوان و پوستر نمایشگاه که چنین چیزی دیده نمی‌شود.
به سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی ربطی ندارد
پویا محمودیان، سرپرست دفتر صادرات معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران در گفتگوبا خبرنگار مشرق منکر وجود هرگونه ارتباطی میان سازمان متبوعش با نمایشگاه استانبول شد و گفت: چند پیش فراخوان این نمایشگاه را برای من آوردند ولی من حتی با نصب پوستر این نمایشگاه در محوطه سازمان نیز مخالفت کردم.
وی درمورد شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی توضیح داد: این شرکت از جمله شرکت‌های اقماری ماست که امور گردشگری و برگزاری نمایشگاه‌ها را برعهده دارد.
محمودیان در پاسخ به این سوال که چگونه است که شما این نمایشگاه را رد می‌کنید ولی لوگوی سازمانتان بر بالای آن دیده می‌شود، گفت: من چیزی در این مورد نمی‌دانم.
این مقام مسئول همچنین در بخش دیگری از صحبتهای خود درباره زمان این برنامه و مبلغ درخواستی شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی از متقاضیان حضور توضیح داد: زمان این برنامه که حتما به تعویق خواهد افتاد و مبلغ اجاره غزفه‌ها هم از متری 890 هزار تومان به متری 500 هزار تومان کاهش خواهد یافت.
گفتنی است تمام تلاش خبرنگار مشرق برای تماس با " آقازاده " مدیر شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی و یا شرکت کارینو که مجریان این نمایشگاه هستند بی‌نتیجه ماند.
* مجید احمدی
