واکنش معکوس بازار روزنامه‌های ذوق‌زده را شوکه کرد

روزنامه‌های اصلاح‌طلب و دولتی ضمن اعلام گران شدن ارز و سکه گزارش دادند به خاطر توافق هسته‌ای قیمت خودرو کاهش نخواهد یافت.

روزنامه‌ دولتی شهروند در گزارشی با عنوان «واکنش عجیب بازار به توافق بزرگ» نوشت: با بالا گرفتن زمزمه‌های توافق هسته‌ای، بازار ارز و طلا بار دیگر آماده هیجان‌های گسترده شده بود. از هفته قبل حدود 100 تومانی نرخ هر دلار کاهش یافته بود و بازار سرمایه رشد صعودی را تجربه می‌کرد. روزبه‌روز که گمانه‌زنی‌های مختلف در موضوع هسته‌ای می‌شد، بازارها هم نوسان می‌کردند و حتی برخی معتقد بودند که مانند سال 67 (پس از قبول قطعنامه) شوک بزرگی در اقتصاد ایران رخ خواهد داد. اما تا روز قبل از توافق هیجان خبرهای خوش در بورس باعث رشد 1548 واحدی شاخص کل شد و دلار را به کانال 3100 تومان برد. اما روز توافق تا ساعت 13 بازار یک حال و هوا داشت و عصر آن روز همزمان با اعلام رسمی توافق بازار حالی متفاوت!

شهروند افزود: دست آخر قیمت دلار افزایش پیدا کرد تا همه پیش‌بینی‌ها غلط از آب درآید و حتی هیجان‌های مقطعی کاهش قیمت را نیز شاهد نباشیم. به دنبال افزایش قیمت دلار، قیمت طلا و سکه هم افزایش پیدا کرد تا تحلیلگران بازار در شگفتی وقایع رخ داده باشند.

شهروند نوشت: مردم کاهش نرخ ارز و بالا رفتن ارزش پول ملی را انتظار دارند و حالا می‌پرسند که چرا انتظارها معکوس شد و جریانی متفاوت از پیش‌بینی‌ها رخ داد. در بازار طلا هم وضعیت از هفتم تیرماه امسال یعنی سه روز مانده به نخستین ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای تا روز توافق در مدار نزولی بود و قیمت‌ها به میزان قابل توجهی افت کرد، اما به یک‌باره ورق برگشت و برخلاف انتظارها قیمت‌ها به مقدار محسوسی در مدار رشد قرار گرفته است.

تابلوی معاملات آتی بورس کالای ایران هم از افزایش قابل توجه قیمت‌ها خبر داد و با صعود تمام کرد. اما نکته جالب به معاملات سررسیدهای دورتر اختصاص دارد، به‌طوری که قرارداد تحویل دی ماه در  حالی با رشد 6/4 درصدی با قیمت 910 هزار تومان معامله می‌شود که این سررسید با قیمت 857 هزار تومان مورد معامله قرار می‌گرفت. همچنین سکه در سررسید اسفند نیز با نوسان 56 هزار تومانی روبه‌رو شد، به‌طوری که قیمت سکه در این سررسید صبح دیروز 868 هزار تومان بود اما هم‌اکنون با قیمت 924 هزار تومان معامله می‌شود.

همزمان روزنامه آفتاب یزد در گزارشی نوشت: منتظر کاهش قیمت خودرو پس از توافق هسته‌ای نباشید. با نهایی شدن توافق هسته‌ای در وین این سؤال در ذهن مردم شکل گرفته که وضعیت بازار کالاهای مختلف پس از این توافق چگونه خواهد بود؟ از چند ماه پیش رکود سنگینی در بازار خودرو حاکم شده که کارشناسان دو دلیل اصلی را بر این رکود برشمرده‌اند؛ اول اینکه رکود در بازار خودرو به دلیل کاهش قدرت خرید مردم است و دوم اینکه بسیاری از مردم فکر می‌کنند که پس از توافق هسته‌ای قیمت خودرو کاهش می‌یابد. محمدرضا نجفی‌منش دبیر انجمن سازندگان قطعات خودرو تصریح کرد: درخصوص خودروهای داخلی باید گفت که این خودروها نه‌تنها ارزان نمی‌شود بلکه احتمالاً مقداری گران هم خواهد شد.

روزنامه شرق هم با تأکید بر اینکه خودرو با توافق هسته‌ای 8 درصد گران می‌شود، از قول احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان و درباره تأثیر توافق هسته‌ای بر قیمت خودرو نوشت: درباره قیمت خودرو پیش‌بینی من این نیست که قیمت خودرو ارزان شود بلکه اتفاقاً قیمت خودرو افزایش پیدا خواهد کرد.

وی می‌افزاید: تعجب می‌کنم که برخی با چه منطقی و چه عقلی درباره کاهش شدید قیمت خودرو صحبت می‌کنند، مگر قرار است قیمت آب، برق و گاز را که گران کرده‌اند، ارزان کنند یا تعرفه مواد اولیه که گران شده، کاهش پیدا کند یا ارز سه هزار و 200 تومانی ارزان‌تر شود یا ارز مبادله‌ای به قیمت سابق برگردد؟

در همین حال خبرگزاری ایسنا از «واکنش عجیب بورس تهران به توافق هسته‌ای» خبر داد و نوشت: بورس تهران که یک هفته قبل از توافق تاریخی ایران با قدرت‌های جهانی، خود را برای جهشی بزرگ آماده کرده و با افزایش مجدد قیمت و تقاضا خوشحالی سهامداران را رقم زده بود، یک روز بعد از اعلام نتیجه مذاکرات هسته‌ای و در میان ناباوری سهامداران روند نزولی در پیش گرفت و قرمزپوش شد. سهامداران بورس در عین ناباوری یک روز بعد از توافق هسته‌ای با افت قیمت و افزایش فشار فروش مواجه شدند. از همان دقایق ابتدایی معاملات، علی‌رغم انتشار اخبار مثبت درخصوص لغو تحریم‌ها رفته‌رفته بر فشار فروش بازار افزوده شد تا در نهایت شاخص بورس با ریزش 605 واحدی و قرار گرفتن در کانال 68 هزار و 827 واحد به کار خود پایان داد و بر روند نزولی تأکید کرد.

روایت آرمان از حباب عیدی هسته‌ای

«توافق هسته‌ای دارای اثرات هیجانی است اما تاثیر به سزایی در اقتصاد نخواهد داشت.»

روزنامه آرمان در حالی که تیتر اول روز سه‌شنبه خود را به عبارت هیجانی «عیدی هسته‌ای در راه» اختصاص داده بود، در یکی از یادداشت‌های صفحات داخلی خود به قلم یک کارشناس اقتصادی نوشت: توافق هسته‌ای در ابتدا دارای اثرات هیجانی و احساسی بوده که به دلیل عدم انطباق با واقعیات  اقتصادی تاثیر به سزایی در اقتصاد نخواهد داشت. اما اثرات کوتاه‌مدت و اثرات میان‌مدت توافق است که می‌تواند گرهی از گره‌های اقتصاد جامعه را باز یا گره‌های آن را کورتر نماید. رفتار مردم و دست‌اندرکاران هم در این بین می‌تواند باعث تقویت اثر کوتاه‌مدت و میان‌مدت شده و یا به نوعی آن را خنثی و حتی معکوس گرداند. اثرات هیجانی و احساسی مردم در پس از توافق عمدتا زودگذر است. مردم بر اساس هیجانات روانی، تمایل به کاهش قیمت در بازارها به خصوص ارز و طلا و کالاها را دارند. از آن سو صف خرید در بازار سرمایه به امید قیمت‌های بالاتر تشکیل خواهد گردید.

این روزنامه می‌افزاید: انتظار می‌رود دست‌اندرکاران نظام خود تحت‌تاثیر این هیجانات کاذب قرار نگرفته و بگذارند زمان، باعث تخلیه این هیجانات شود.

آرمان تصریح کرد: واقعیت این است که چسبندگی قیمت کالاها و خدمات مانع از کاهش گسترده قیمت در بازارها خواهد شد. بازار ارز و طلا تحت‌تاثیر روانی این هیجانات با کاهش نسبی روبه‌رو خواهد شد اما موج تقاضای جدید در پس فروکش کردن احساسات، باعث افزایش قیمت در این بازارها خواهد شد.

نویسنده خاطرنشان کرد: مردم انتظار دارند ارزهای بلوکه شده وارد اقتصاد شده و گرهی از مشکلات آنها را باز کند. مسئولین نیز برنامه‌ریزی برای چگونگی هزینه کرد آن را دارند. اما واقعیت این است که ورود این پول از طریق بودجه، کشور را با بحران تورم روبه‌رو خواهد کرد. هر چند دولت ناگزیر است بخشی از این پول را وارد بودجه نماید اما نحوه هزینه کرد آن باید در حوزه‌هایی باشد که بتواند ایجاد ارزش افزوده نماید.

آرمان همچنین یادآور شد: بازار جهانی نفت با ورود بشکه‌های نفت ایران با کاهش قیمت روبه‌رو خواهند شد و کاهش آتی دلارهای نفتی ایران خود می‌تواند مشکلات جدیدی ایجاد نماید.

همزمان روزنامه دولتی ایران ضمن گزارشی به بررسی وصف بازار مسکن پس از توافق پرداخت و نوشت: اثرات توافق بر مسکن محدود است. ایران می‌افزاید: یکی از بازارهایی که بسیاری از مردم در انتظار تاثیر مذاکرات بر آن هستند، مسکن است. مسکن که نقش مهمی در رونق اقتصادی و معیشت مردم دارد در 2/5 سال اخیر در رکود به سر می‌برد. اما نکته‌ای که کارشناسان و مسئولان بخش مسکن بر آن تاکید دارند این است که بازار مسکن مانند بازارهای دیگر تاثیر زودهنگامی از توافق هسته‌ای احتمالی نمی‌پذیرد.

حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی به ایران گفت: بازار مسکن برعکس بازارهای موازی در کوتاه‌مدت و میان مدت تحت تاثیر نتیجه مذاکرات قرار نمی‌گیرد و اثرات رفع تحریم بر بازار مسکن محدود است.
علی چگینی مدیرکل اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی نیز در گفت‌وگو با «ایران» معتقد است توافق هسته‌ای در میان مدت و کوتاه مدت تاثیر قیمتی بر مسکن ندارد و بعید است که قیمت‌ها در سال 94 نوسان زیادی به خاطر موفقیت یا موفق نبودن مذاکرات هسته‌ای تجربه کند.

رویکرد غرب تغییر کرده که تاریخ ورق بخورد؟

رئیس جمهور گفت توافقی که انجام شد در تاریخ ماندگار شد.

حسن روحانی در جلسه هیئت دولت اظهار داشت: قضاوت من این است که با این توافق تاریخ ایران ورق خورده است و تصور غلطی که از اول انقلاب تا امروز در سطح افکار عمومی غرب و مسئولین بلندپایه سیاسی آن به جمهوری اسلامی ایران مطرح بود، تغییر کرده است.

رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: در مقطع سال 82 که از یک طرف طالبان و از طرف دیگر صدام از بین رفت و حامیان آنها در منطقه تضعیف شدند بهترین فرصت تاریخی برای ایران فراهم شد که می‌توانست بزرگترین و مؤثرترین قدرت منطقه باشد اما تحت عنوان ساخت سلاح هسته‌ای و با اتهامات و پرونده‌سازی‌هایی ما را وارد ماجرایی خسارت‌بار کردند و درست در زمانی که می‌شد به این پرونده سامان بخشید دو مرتبه، حوادثی اتفاق افتاد که تا امروز ادامه پیدا کرده و 12 سال خسارت دیدیم.

رئیس جمهور با قدردانی از حمایت‌ها و رهنمودهای دقیق مقام معظم رهبری نسبت به مذاکرات اظهار داشت: حضرت آقا با دقت مسأله را پیگیری می‌کردند و به طور دقیق بر آن نظارت داشتند و انصافاً مسئولیت سنگین‌تری در این زمینه بر دوش گرفتند.

رئیس جمهوری همچنین گفت: به فرض اگر این توافق هیچ دستاوردی هم نداشته باشد فی‌نفسه انجام این مذاکرات یک پیروزی حقوقی، سیاسی و فنی برای ایران محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در سطح بالایی می‌تواند به مذاکره بپردازد.

درباره این اظهارات چند نکته قابل تأمل  است. 1- اینکه با یک توافق تصور افکار عمومی و مقامات غربی نسبت به ایران تغییر کند، تحلیل دقیق و درستی به نظر نمی‌رسد. سند این ادعا امضای توافق سعدآباد در سال 82 و سپس توافق پاریس و بروکسل حد فاصل سال‌های 82 تا 84 است که اتفاقاً موجب گستاخی و افزایش بیشتر فشارهای غرب شد؛ هم تهدید به حمله نظامی و قرار دادن ایران در موضع محور شرارت و هم نقض تعهدات نسبت به ایران.

2- آقای روحانی به طور سربسته به سال 82 و فرصت تاریخی اشاره می‌کند که از دست رفت. وی در کتاب خاطرات خود (امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای) در این باره می‌نویسد: «اروپا در مذاکرات تهران تعهد کرده بود تا زمانی که فعالیت نطنز آغاز نشده است، از ارجاع پرونده هسته‌ای به شورای امنیت جلوگیری کند ولی در بهمن 1384 در شرایطی پرونده هسته‌ای به شورای امنیت ارجاع شد که نطنز در تعلیق بود بنابراین اروپا تعهد خود را نقض کرده بود.»(ص 599)

روحانی در قسمت دیگری از این کتاب نیز می‌نویسد: «در دولت نهم هم تعلیق نطنز هشت ماه ادامه یافت و حتی اگر شورای حکام به دلیل راه‌اندازی یوسی‌اف اصفهان، پرونده را به شورای امنیت ارجاع نمی‌داد و پرونده در آژانس می‌ماند بی‌تردید نطنز به آن زودی راه‌اندازی نمی‌شد و مسیر مذاکرات ادامه می‌یافت. راه‌اندازی نطنز در واقع پاسخ به اقدام غیرمنطقی شورای حکام آژانس بود... اساساً دولت نهم در هیچ موردی تعلیق را به انتخاب خود نشکست، تعلیق اصفهان که در دولت هشتم شکسته شد و تعلیق نطنز هم به دلیل ارجاع پرونده به شورای امنیت شکسته شد.» ص 611

معنای روشن این خاطرات آن است که با یک توافق اتفاق اساسی نمی‌افتد و غرب لااقل به اعتبار سابقه خود قابل اعتماد نیست. بنابراین توافق فعلی را نیز اولاً باید مطابق محتوای آن و ثانیاً وفاداری یا بدعهدی طرف مقابل سنجید. بنابراین این سخن هم که «اگر توافق هیچ دستاوردی نداشته باشد فی‌نفسه انجام مذاکرات یک پیروزی برای ایران محسوب می‌شود» سخن صحیح و منطبق با واقعیت نیست.

3- قطعاً بدون حمایت رهبر معظم انقلاب، راه مذاکرات مطلوب دولت هموار نمی‌شد همچنان که راهنمایی‌های ایشان و تأکید بر خطوط قرمز موجب بسط ید تیم مذاکره‌کننده و قدرت مانور بیشتر در برابر طرف زیاده‌خواه شد. اما این بدان معنا نیست که الزاماً متن توافق، همان مطالبات و خطوط قرمز رهبری است و جزئیات امر مورد تأیید ایشان است. به همین دلیل هم معظم‌له بارها فرموده‌اند در جزئیات دخالت نمی‌کنند.

به تعبیر دیگر برای اثبات مفید بودن توافق نمی‌توان از رهبری هزینه کرد بلکه این خود محتوای توافق و سرانجام اجرای آن است که معلوم می‌کند توافق به مصلحت کشور بوده یا خیر.