حتی اگر اوباما در وین به توافق هسته‌ای برسد، آیا می‌تواند در خانه آن را جا بیندازد؟

هارف طی یک کنفرانس خبری تلویزیونی گفت: "تیم مذاکره کننده ما این مقاله را امروز صبح خواند و صادقانه بگویم بهت زده شدیم. به این خاطر که ادعاهای اصلی این مقاله کاملاً نادرست هستند." او همچنین در یک سری پیام توئیتری نسبت به این مقاله موضع گیری کرد و حتی همین حالا به خاطر لحن مجادله آمیزش پشیمان نیست. این حملات آتشین، حاکی از خطراتی هستند که مذاکرات هسته‌ای و حساسیت بسیار بالای کاخ سفید را نسبت به هرگونه ادعایی در خصوص مذاکره‌کنندگان ایران، تهدید می‌کنند.

همزمان با ورود مذاکرات وین به یک مرحله حساس پیش از ضرب الاجل ماه جولای، مقامات دولت اوباما در حال آماده شدن برای دور نهایی مبارزه روابط عمومی به منظور قبولاندن توافق به آمریکایی ها و کنگره به شدت متفرق این کشور است. روز یکشنبه جان کری، وزیر امور خارجه گفت: "اگرچه مذاکره کنندگان پیشرفت چشمگیری داشته اند، اما توافق نهایی هنوز دست نیافتی مانده است و مذاکرات تا اواخر هفته ادامه خواهند داشت." کری به خبرنگاران در وین گفت: "ما هنوز در خصوص سخت ترین مسائل به آنچه می خواهیم نرسیده ایم. این مذاکره می تواند به هر سمتی [توافق یا عدم توافق] متمایل شود. اگر در خصوص انتخاب‌های سخت ظرف چند روز آینده به سرعت تصمیم گیری شود، می توانیم این هفته به توافق برسیم. اما اگر این کار صورت نگیرد، به توافق دست نخواهیم یافت."

ماری هارف می‌گوید مذاکره‌کنندگان از مقاله پر از اطلاعات غلط نیویورک‌تایمز، بهت‌زده شده‌اند

منتقدان این مذاکرات هم یک کمپین روابط عمومی تهاجمی آغاز کرده اند که اغلب شبیه به رقابت‌های بی حد و مرز سیاسی است؛ صحبت‌ها و نکات انتقادی آن‌ها هر روز در رسانه ها مطرح می گردد. مفسران محافظه‌کار، دائما دیپلماسی آمریکا نسبت به ایران را با تن دادن "نویل چمبرلین" نخست وزیر انگلیس به خواسته های آدولف هیتلر در مونیخ مقایسه می کنند.

"جیمز جفری" دیپلمات کارکشته و سفیر سابق دولت اوباما گفته که از لحن آمرانه و توضیحات متناقض کاخ سفید بسیار ناامید شده است. جفری می‌گوید: "دولت نگرش متکبرانه اتخاذ کرده و همه به غیر از خودش را نادان تصور می‌کند." وی می‌گوید مقامات آمریکایی به خاطر تعصب‌شان در دفاع از توافق ماه آوریل، بعضی مواقع به آب و آتش می‌زنند تا از ایران دفاع کنند و بگویند تهران به تعهدات خود پایبند بوده است.

ماراتن دیپلماسی میان قدرت های بزرگ جهان و ایران که از زمان دولت جورج دبلیو بوش آغاز شده، هدفش این است که در ازای رفع تحریم های تنبیهی علیه ایران که اقتصاد این کشور را فلج کرده است، مانع از ساخت تسلیحات هسته ای توسط تهران شود. هارف گفته که او و سایر مقامات، بعد از سال ها مذاکره که اکنون وارد یک فاز دراماتیک شده است، در صورت مشاهده گزارش‌های نادرست درباره مذاکرات آماده نشان دادن واکنش هستند: "دولت باور دارد وقتی اطلاعات غلط منتشر می‌شود، باید به شدت عکس العمل نشان دهیم. برای امنیت ملی ما بسیار مهم است که مردم آمریکا اطلاعات دقیقی دریافت کنند... پاسخ های جدی کاخ سفید بر اساس تحلیل کارشناسان هسته ای در داخل دولت هستند. و این رویکرد در سال گذشته درخواست ها برای وضع تحریم های بیشتر برای تهران را که ممکن بود باعث شکست مذاکرات شود، بی‌اثر کرده است.

وزارت امور خارجه آمریکا مدت‌هاست تأکید دارد که "توافق هسته ای فرصتی است برای جلوگیری از وقوع یک جنگ احتمالی با ایران و در عین حال ممانعت از دست‌یابی این کشور به بمب اتمی. اما به اعتقاد مخالفان از جمله قانون‌گذاران جمهوری‌خواه و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، توافق احتمالی منجر به خشنودی حکومت خطرناک [ایران] با جاه‌طلبی‌های امپریالیستی می‌شود. دولت اوباما معتقد است در عرصه سیاست داخلی همین الآن هم موفقیت بزرگی به دست آورده است: رد پیشنهاد قانون‌گذاران جمهوری‌خواه در ماه آوریل برای جلوگیری از حصول توافق.

چنانچه توافق تا پنج‌شنبه حاصل شود، کنگره 30 روز وقت خواهد داشت تا توافق را مورد بررسی قرار دهد. در صورتیکه اکثریت جمهوری‌خواهان به توافق رأی مخالف دهند، اوباما می تواند پیشنهادها برای تخریب توافق را وتو کند. آن‌گاه احتمال این که جمهوری‌خواهان موفق شوند دموکرات های کافی را برای کسب اکثریب دو سوم مورد نیاز برای رد وتوی رئیس جمهور جذب کنند، کم است. اگرچه یک پیروزی سیاسی در کوتاه‌مدت برای دولت اوباما قطعی به نظر می رسد، اما حتی حامیان توافق هسته ای هم نگران هستند که عدم توافق دو حزب بتواند در آینده برای این توافق خطر آفرین باشد، مخصوصا اگر یک رئیس جهور جمهوری‌خواه در انتخابات سال 2016 پیروز و جایگزین اوباما شود.

نامزدهای جمهوری‌خواه قول داده‌اند، اولین کارشان به عنوان رئیس‌جمهور، پاره کردن توافق هسته‌ای باشد

"ایلان گلدنبرگ" یکی از مقامات سابق پنتاگون و وزارت امور خارجه در دولت اوباما، متذکر شده که "کاخ سفید تاکنون در توجیه ضرورت حصول توافق موفق بوده است و نظرسنجی ها حمایت شدید رأی‌دهندگان آمریکایی از دیپلماسی هسته‌ای اوباما را نشان داده‌اند؛ اما از همان ابتدا باید اقدامات بیشتری برای جلب حمایت اعضای کنگره انجام می‌شد." گلدنبرگ که هم اکنون یکی از اعضای ارشد مرکز امنیت جدید آمریکا است گفت: "فکر می‌کنم طی چند سال اخیر باید تلاش بیشتری برای جلب حمایت کنگره و ایجاد یک رابطه بهتر با نمایندگان می کردند." حتی پیش از آن‌که نتانیاهو در جلسه مشترک کنگره در ماه مارس شرکت کند تا در خصوص "توافق بد" با ایران هشدار دهد، صفوف نبرد در کنگره بسته شده بود. برای جلب رضایت قانون‌گذاران بدبین یا مردد دیر شده بود.

در چنین جو متشنجی، گروه کوچکی از دانشمندان با تخصص در زمینه تسلیحات هسته ای به شدت مورد نیاز هستند و در محوریت بحث ها قرار گرفته اند. متخصصان فنی که برخی از آنها بازرسان و محققان سابق تسلیحاتی سازمان ملل در زمینه منع گسترش سلاح‌های هسته ای هستند، می‌توانند در یک لحظه به ادعاهای مختلف در مورد غنی سازی اورانیوم و زمانی که ایران برای ساخت سلاح هسته ای نیاز دارد، اعتبار ببخشند. هر دو طرف تلاش کرده اند تا این کارشناسان را به عنوان "اعتباربخش" برای تقویت استدلال های عمومی‌شان به نفع یا به ضرر یک توافق احتمالی به کار بگیرند. البته برخی از این متخصصین فشارهای دولت یا مخالفان مذاکرات را رد کرده‌اند و می‌خواهند استقلال‌شان را حفظ کنند.

"دیوید آلبرایت" فیزیکدانی که مدیریت موسسه علوم و امنیت بین المللی را بر عهده دارد و چند سال است برنامه هسته ای ایران را پیگیری می‌کند، گفته است که دولت با بی انصافی او را مخالف توافق هسته‌ای معرفی کرده است. او از تشکیل یک ذهنیت "اتاق جنگ" در داخل کاخ سفید شکایت کرد و همچنین در خصوص دیدگاه سیاه و سفید نسبت به توافق آزمایشی حاصل از مذاکرات در وین هشدار داد. آلبرایت می‌گوید: "من از این‌که به عنوان یک تندرو یا منتقد یا شکاک دیده می‌شوم، بسیار مأیوس شده‌ام."

جزئیات مذاکرات هسته ای پیچیده و به هم متصل هستند و به متالورژی پلوتونیوم، رویه های بازرسی، تاریخچه تلاش ها برای منع گسترش سلاح هسته ای، اقتصاد بین المللی و فیزیک تسلیحات هسته ای مربوط هستند. این در حالی است که بحث‌های سیاسی معمولا تنها درباره یک موضوع "جنگ و صلح" یا "پیروزی و تسلیم" صورت می‌گیرد. کارشناسانی نظیر آلبرایت مخالف بالا یا پایین‌های جنگ سیاسی درباره مذاکرات هسته ای هستند و می‌گویند این گونه لفاظی‌ها ارائه ارزیابی های دقیق یا بحث بر روی واقعیات را دشوار می سازد. او فضای حول مذاکره را "مخرب" می خواند به این خاطر که امکان رسیدن به راه حل های سازنده برای محدود کردن اقدامات هسته ای ایران را از بین می‌برد: "این رقابت، سالم نیست. توافق مسلماً دارای نقاط ضعف و قوت خواهد بود؛ باید [به جای بحث و جدل] راهی برای رفع این نقاط ضعف پیدا کنیم. نبود اتفاق نظر بین دو حزب می تواند پیامدهای مخربی داشته باشد. برای اجرای این توافق به یک تعهد واقعی نیاز داریم. هیچ‌کس نمی‌خواهد وضعیت گونه‌ای شود که یک طرف توافق به دنبال کسب فرصت برای زمین زدن طرف دیگر باشد."

یکی از افرادی که بارها برای بحث درباره پرونده هسته‌ای ایران به کنگره رفته، نتانیاهوست

از سوی دیگر، یکی از مقامات سابق دولت اوباما گفته که "هیچ‌گونه تعاملی با کنگره باعث شکست مخالفان مصمم توافق در حزب جمهوری‌خواه نخواهد شد. وی که به شرط گمنام ماندن سخن می‌گفت، متذکر شد که "آخرین باری که شاهد توافق دو حزب در خصوص موضوعی بوده‌اید، کی بود؟ من استراتژی ارتباطی دولت را در عدم توافق بین دو حزب مقصر نمی‌دانم." حامیان ارتباط دیپلماتیک با ایران معتقدند اوباما به زودی به یک موفقیت تاریخی دست می‌یابد، اما همچنین نگران این مسئله هستند که مخالفت تلخ جناح راست در آمریکا می تواند با گذشت زمان، مشکلاتی در این‌باره به وجود آورد.

گلدنبرگ می‌گوید: "سؤال اصلی این است: آیا می‌توانید یک توافق دو حزبی حول این مسئله ایجاد کنید، به طوری که این توافق حتی بعد از دولت اوباما هم ادامه یابد؛ به خصوص اگر یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه روی کار بیاید؟ موافقت نامه های کنترل تسلیحات و دیگر توافقات بین المللی در صورتی از بین خواهند رفت که دولت جدید به آن‌ها اولویت ندهد یا کنگره به دنبال یافتن راهی برای تضعیف آن‌ها باشد. یک سؤال بزرگ دیگر هم وجود دارد، آیا به علت غفلت، توافق هسته‌ای با گذشت زمان از بین نخواهد رفت؟ این یک خطر واقعی است که قبلاً هم مشابه این اتفاق افتاده است."