گروه فرهنگی مشرق -  در روزهای پیش اگر در خيابان‌ها و اتوبان‌هاي شهر تهران تردد می‌کردید حتما به تعداد قابل توجهي از تابلوهاي شهري که پيش از اين به تبليغات تجاري اختصاص داشت بر می‌خوردید که به آثار هنري مزين شده‌ بودند و همچنين تعداد قابل توجهي بنر هم در نقاط مختلف شهر، تصويري از آثار هنري را در معرض ديد عموم گذاشته شدند.

اين آثار در راستاي طرح «نگارخانه‌اي به وسعت يک شهر» که توسط سازمان زيباسازي شهرداري تهران اجرا مي‌شود، در سطح پايتخت به نمايش درآمدند که به گفته جمال کامياب مديرعامل سازمان زيباسازي شهر تهران در اين طرح بيش از 1500 سازه‌ تبليغات محيطي به اکران 700 اثر فاخر فرهنگي و هنري در سطح شهر تهران اختصاص پيدا کرده است، که به نظر مي‌رسد اجراي اين طرح از تغيير نگرشي در مقامات تصميم‌گير در شهرداري تهران نشان دارد که مي‌توان آن را به فال نيک گرفت و اميدوار بود در آينده نيز طرح‌هاي اين چنيني بيشتر به اجرا درآيد.

آنچه مسلم است در شهري که به طور عام مردم مواجهه زيادي با هنر ندارند و به ويژه هنرهاي تجسمي در شکل حرفه‌اي آن نه تنها در سبد خريد خانواده جايي ندارد بلکه در ميان امور تفريحي و فرهنگي مردم نيز سر زدن به گالري ها ديده نمي شود، اجراي چنين طرحي را بايد غنيمت شمرد.

دلال های هنری در کمین شکار یک طرح خوب

اما خبرهای رسیده حکایت از احتمال وقوع اتفاقی تلخ دارند.اتفاقی که اگر روی دهد تمام حلاوت دیدن این آثار را از بین می برد. شک به اینکه ادامه کار توسط مافیای معروف آثار هنرهای تجسمی انجام بگیرد، کام همه علاقه‌مندان به هنر تجسمی را تلخ کرد.
سید مجتبی موسوی، مجری طرح نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر بود که چندی پیش از ادامه یافتن این طرح در سال‌های آینده با نمایش احتمالی آثار هنرمندان در قید حیات خبر داده بود.



اگرچه این خبر هرچند در نگاه اول دلگرم کننده است ولی با دقیق شدن در جریان‌های هنرهای تجسمی و حضور بعضی جریان های خاص که بر بازار هنر ایران چنبره زده اند در می‌بایم که احتمال به خطا رفتن یک طرح خوب وجود دارد.

فکرش را بکنید، جریان های خاص صاحب قدرت و ثروت ( که علاقه زیادی به دلالی آثار هنری دارند و با اندک پولی آثار هنرمندان را می خرند و با تبلیغات گسترده و شیوه های دور از انصاف به قیمت های نجومی می فروشند )، با خرید عمده‌ای و یک جای آثار یک هنرمند راهی ندارد جز تبلیغ وسیع برای وی و چه جایی بهتر از بیلبوردهای شهری برای سرازیر کردن سودهای نجومی به جیب نفرات اصلی این جریان؟

از سوی دیگر احتمالا با استفاده از آثار هنرمندان در قید حیات این درگیری بین هنرمندان به وجود خواهد آمد که اگر کار فلان هنرمند روی بیلبورد قرار گرفته پس باید فلانی نیز باشد و اگر یکی از هنرمندان نباشد باید منتظر مصاحبه‌های رنگارنگ از سوی آنها باشیم.


سید مجتبی موسوی، مجری این طرح در گفتگو با مشرق درباره ایراداتی که به طرح امسال وارد است، توضیح داد: واقعیت این است که بخشی از این نقایص به خاطر محدودیت زمانی بود که برای ما وجود داشت، به وجود آمد و تمام تلاش ما بر این است که بتوانیم این نقایص را برای سال‌های آتی برطرف کنیم. ما به دنبال کسب تجربه نیز بودیم.
وی ادامه داد: به طور حتم از تجربیاتی که از برگزاری این طرح در سال جاری به دست اوردیم در اجرای هر چه موفق‌تر آن در سال‌های بعد استفاده خواهیم کرد تا از نظر کمی و کیف، طرح نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر را موفق‌تر از امسال در سال آینده ببینیم.
موسوی در پاسخ به این نقیصه که چرا در بزرگراه‌های تهران که شاید کمتر کسی بتواند به طور دقیق و با خیال راحت یک اثر هنری را ببینید، آثار را روی بیلبورد بردید، گفت: چاره‌ای نداشتیم زیرا فضای تبلیغاتی در بزرگراه‌ها بسیار زیاد است و تابلوهای زیاید در اتوبان‌ها وجود دارد که در این طرح باید از آنها استفاده می‌کردیم. قبول دارم که دیدن آثار در اتوبان‌ها سخت است و شاید علاقه‌مندان دوست داشتند که در بررسی یک اثر هنری تامل کنند ولی طبیعی است که نباید انتظار داشته باشیم که یک اثر هنری روی بیلبورد شهری همانطور دیده شود که یک اثر هنری در موزه یا نگارخانه دیده می‌شود.


وی درباره دستاوردهای این طرح بیان کرد: نصب آثار هنری در فضای شهری و در اماکن عمومی آن هم با این حجم باعث دیده شدن آثار می‌شود که بیش از همه این حس در مردم ایجاد می‌شود که به دیدن آثار اصیل علاقه‌مند شوند و حداقل بعد از این برای دیدن آثار هنرمندان کشورمان تلاش داشته باشند.

مدیر سابق اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران افزود: در کنار همه خوبی‌های این طرح یک مورد هست که کمتر منتقدی به ان توجه کرد. شهر تهران از نظر بصری بسیار شلوغ و درهم است و متاسفانه تهران زیبای سابق جای خود را یبه یک شهر خاکستری داده و این طرح باعث چشم‌نوازتر شدن شهر شدو کمی از مزاحمت‌های بصری شهر کاست و از سوی دیگر سواد بصری شهروندان تهرانی را بالا برد.
وی اذعان داشت: خوشبختانه در این زمان شاهد ایجاد یک گفتگو و بحث میان مخاطبان عام درباره حوزه هنرهای تجسمی بودیم و این برای ما بسیار خوشایند است.
این هنرمند مجسمه‌ساز در پاسخ به این سوال که چرا این زمان را برای اجرای این طرح انتخاب کرید، گفت: اول اینکه این زمانی بود که سازکان زیباسازی شهرداری تهران با تمام شرکت‌هایی که در سطح شهر تهران بیلبوردی در اختیار داشتند به توافق رسیده بود و دوم اینکه اردیبهشت ماهی است که هم بهاری است و زیبایی‌های بهار را دارد و هم 6 روز از این  ماه به نام مفاخر فرهنگی کشور ثبت شده و به نوعی اردیبهشت، ماه فرهنگی کشورمان است.

اثر سوء بر نمایشگاه کتاب

وی در پاسخ به این اتتقاد که برخی از فعالان حوزه نشر انتقاد کرده‌‌اند که طرح نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر جای تبلیغات شهری نمایشگاه کتاب را گرفته و باعث کمرنگ  شدن حضور مردم در این نمایشگاه شده، گفت: مدیران نمایشگاه کتاب هیچگاه از تابلوهای تبلغاتی شهری استفاده نمی‌کرده و نمی‌کنند. آنها تنها به نصب تابلو در تابلوهای فرهنگی شهر تهران اکتفا می‌کنند که این طرح ما نیز کاری به این تابلوها نداشت.


موسوی درباره دورهای بعدی و خطر نابودی طرح به دست مافیای خرید و فروش و استفاده ابزاری از آن توضح داد: نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر برای اولین بار در تهران برگرا شد و سیاست ما در دوره اول بر این بود که از هنرمندان معاصر فقید استفاده کنیم زیرا همیشه اولویت با قدماست. نگاهمان این بود که در دوره اول با محدویدت زمانی که داشتیم مشکلی ایجاد نشود پس خودمان را از آثار هنرمندان در قید حیات محروم کردیم.
وی ادامه داد: اینکه این طرح در سال‌های بعد اجرا شود صرفا یک نظر است و هنوز تصمیم درست و کاملی گرفته نشده است ولی اگر هم قرار باشد در سال‌های آینده این طرح ادامه یابد و آثار هنرمندان در قید حیات روی بیلبوردهای شهری قرار گیرد حتما نظارت بسیار زیاد و البته منصفانه‌ای خواهیم داشت تا به هیچ وجه یک اثر برای مافیای خرید و فروش آثار هنری سوداور نباشد.
از اين چند نقطه ضعف که بگذريم اجراي طرح «نگارخانه‌اي به وسعت يک شهر» آنقدر حسن داشت که پايتخت نشينان را راضي و خرسند کند. افرادي که به دلايل مختلف با هنر سر و کار دارند و يا از علاقمندان هنر هستند طبيعتا اين طرح را غنيمت مي دانند ولي براي آنهايي هم که نمي دانند اين طرح چيست و چرا يکباره تابلوهاي تبليغاتي شکل و شمايلشان عوض شده است.
همچنين اجراي اين طرح تاثير مثبتي بر هنرمندان عرصه تجسمي دارد و انگيزه هاي بيشتري به آنها براي کار و ارتباط با مخاطب مي دهد و حتي مي تواند به اقتصاد هنر نيز کمک کند.
اگرچه در این میان سازمان زیباسازی نباید از آن سوی بام بیفتد و یکباره شهر را از بعضی طرح ها و نقش های مفهومی که ارزش ها و معتقدات مردم را تایید می کند خالی کند.
شاید این که در کدام نقاط چه اندازه طرح های مفهومی قرار گیرد و در کدام نقاط چه درصد تابلوهای نگارخانه ای، نیاز به بررسی های جدی و دقیقی دارد که هنوز مهندسی و طراحی نشده است.