انتظار نداشته باشيد كه با مصوبۀ مجلس و انحلال شورای عالی فناوری اطلاعات شورا به حالت عادی خود بازگردد. حقيقت اين است كه بايد شخص رئيس جمهور، دفتر رئيس جمهور و وزارت ارتباطات را متقاعد كرد كه شوراي عالي فضاي مجازي براي كمك به اهداف توسعه‌اي همۀ ما در جمهوري اسلامي ايجاد شده، نه براي حال‌گيري و مسائل حاشیه ای. اين را بايد برای رئیس جمهور به باور رساند.

اختلاف نظر در نحوۀ توسعه، مدل، اهم و في‌الاهم و مقدم و مؤخر توسعه وجود دارد، ولي كسي در توسعه شك ندارد. مخالفت با توسعه از سوي هيچ كس از اعضاء و كساني كه دلسوز نظام هستند، وجود ندارد ولي سلایقي كه در نحوۀ توسعه وجود دارد ممكن است با هم تعارض داشته باشند. مثلاً در توسعه، اين كه اول شبكۀ ملي اطلاعات بعد اينترنت يا اول اينترنت بعد شبكۀ ملي اطلاعات؟ اينجاست كه مي‌گوييم اول شبكۀ ملي اطلاعات. اين كه ما مي‌گوييم نه اينكه نظر شخصي خود ماست. نه، اين عين پيوست حكم تأسيس شوراي عالي فضاي مجازي است كه تا شبكۀ ملي اطلاعات ايجاد نشده است ضرورتي به توسعۀ اينترنت نيست.

شبكۀ ملي اطلاعات که يك شبكۀ ارتباطي مبتني بر همين پروتكل آي پي كه پروتكل اينترنت هست، شبكۀ جدا نيست. اين شبكه با چند نيازمندي در نظر گرفته شده است.، يك نيازمندي اين است كه پهن باند باشد. دو، مسيريابي‌هاي اين شبكه داخل كشور باشد. سه، اين شبكه به اينترنت وصل باشد. چهار، اگر روزي اينترنت را بر ما تحريم كردند و روي ما بستند ارتباطات داخلي ما به هيچ عنوان با خلل مواجه نباشد. از ديد يك دانش‌آموز، دانشجو، كاسب و يك شهروند ايراني اصلاً شخص نمي‌فهمد الان كه وارد شد، وارد شبكۀ ملي اطلاعات شد يا وارد اينترنت شد، اصلاً احساس نمي‌كند. مادام كه مي‌خواهد داخل خريد بكند، سرگرم بشود و مطلب بخواند. البته با این تفاوت که سرعت بسيار زياد، ارزان و راحت است.

اما اگر بخواهد از دروازه گذر كند حالا تعرفۀ اينترنت برايش بار مي‌شود، ممكن است تعرفۀ ده يا صد برابري باشد. اين صد برابر نه به معناي اين كه اينترنت صد بار گران‌تر، بلكه به معناي اين كه شبكه ملي اطلاعات صد بار ارزان‌تر از اينترنت است. قيمت اينترنت در دنيا معلوم است و قيمت‌هاي مختلف اینترنت را می توانید سرچ کنید و ببینید.

اينجا جايي است كه شخص اقبال و اشتياق دارد كه در همين شبكۀ ملي اطلاعات كارهايش انجام بشود. با شبكه ملي اطلاعات یک کشور توسعه‌يافته خواهیم بود، سرويس‌هايمان برقرار می شود، كيفيت سرويس‌هايمان خوب می شود، شهروندان هم راضي و خوشحال كارهايشان انجام مي‌شود. بحث اين است كه ما هر چه زودتر اين شبكه را درست كنيم. باید يك برنامۀ زمان‌بندي دقيق، با اعتبارات خوب و بودجه هایی که در اختيار دارند، داشته باشيم.

مشرق: در حال حاضر اینترنت و پهنای باندمان را از چه کشورهایی تامین می کنیم؟

اینکه در حال حاضر از چه کشورهایی تامین می شود را اطلاع دقیق ندارم ولی بالاخره ما بايد كابل ارتباطي‌مان را به يك جا وصل كنيم. آنجايي كه وصل مي‌كنيم، از ما پول مي‌گيرد. آنجا ممكن است جنوب خليج فارس يا كشورهای عربي حاشیه خلیج فارس باشد، ممکن است شمال غرب ما تركيه باشد، ممكن است شمال ما آذربايجان یا ارمنستان يا تركمنستان باشد و يا حتي شرق ما پاكستان باشد. اینها از ما پول مي‌گيرند و به ما اینترنت می فروشند.

دقیقا مثل اين كه لولۀ گاز ما به اروپا صادر بشود. لب مرز بايد اين لوله را به لولۀ ديگري وصل كنيم چون آن لوله براي ما نيست، در تملك ما نيست، يا يك شركت بين‌المللي يا تركيه آن را ايجاد كرده است. دولت تركيه مي‌گويد هزينۀ اجارۀ اين لوله به علاوۀ محتوياتش را اگر صادر مي‌كنيد به شما مي‌دهم، اگر وارد مي‌كنيد از شما مي‌گيرم.

ببینید ما به هيچ عنوان معتقد به اين نيستيم كه پهناي باند وارد نكنيم. ما مي‌گوييم مثل كالاهاي ديگري كه لازم داريم، اگر پهناي باند لازم داريم بايد وارد كنيم. ولي مصرف پهناي باند ما عمدتاً بايد از توليدات داخلي باشد. اگر جايي ظرفيت توليد نداريم قبل از اين كه مستقيم پهناي باند توليد شده در جغرافياي ديگر را بياوريم، به آن مولد و تأليف كننده ابزار تولید بدهیم و بگوييم بيا اينجا کارت را شروع كن.

ما نهضت توليد محتوا به منظور نهضت توليد پهناي باند در كشور را نياز داريم و اين از مأموريت‌هاي تأسيس شوراي عالي فضاي مجازي بوده و هنوز هم هست و گله‌منديم كه محقق نشده است.

مشرق: بعد از اين اقدام مجلس، چه قدر منحل شدن شوراي عالي فناوري اطلاعات تأثير دارد در محقق شدن دستوري كه رهبري فرمودند كه شورا متمركزترين نهاد براي سياست‌گذاري و تصميم‌گيري براي فضاي مجازي بشود؟

اولاً كل بحث يا اتفاقي كه هفتۀ اخير در مجلس افتاد، پيرو اقداماتي بود كه كميسيون‌هاي صنايع و معادن، آموزش عالي و كميسيون فرهنگي در پاييز 93 داشتند كه موضوع توازي مسئوليت‌ها و اختيارات دو شوراي عالي كه يكي سال 83 يا 82 توسط مجلس تصويب شده بود و يكي سال 90 با حكم حضرت آقا تأسيس شده بود. تأسيس شوراي عالي فضاي مجازي با توجه به ارزيابي عملكرد همۀ نهادهاي موجود تا قبل از 17 اسفند 90 بود. بر اين اساس قاعدتاً وقتي نهادي در سطح بالاتر با اين تركيب و اعضا تشكيل مي‌شود، هر عقل سليمي مي‌پذيرد كه اين به معناي احاطۀ ‌عملكرد و سياست‌گذاري اين شورا بر شوراهاي موجود قبلي است. در مدتي كه همپوشاني بين عمر دولت دهم و تأسيس شوراي عالي فضاي مجازي بود مشكلي نداشتيم، شوراي عالي فناوري اطلاعات در قانون بود ولي اقدام جدي‌ايي براي حضور و ظهورش در عرصۀ تصميم‌گيري و سياست‌گذاري حوزۀ فناوري اطلاعات وجود نداشت.

بر اساس آن تجربه همه فكر می‌كردند که اين باور در همۀ دولت‌ها هست كه ما با وجود شوراي عالي فضاي مجازي و كميسيون‌هاي آن و مركز ملي، ديگر نيازي به احيا كردن يك قانون خفته را نداريم. ولي بالاخره دوستان دولت يازدهم به اين رسيدند كه بايد اين مصوبۀ خفته را بيدار كنند. اولين جلسه‌اي كه از شوراي عالي فناوري اطلاعات تشكيل شد اعتراض اعضاي حقيقي به این رویکرد دولت مطرح شد و بلافاصله در جلسۀ بعد آن به عنوان دوفوريت اين موضوع در دستور قرار گرفت.

*روحانی قول داد شوراي عالي فناوري اطلاعات را معلق نگه دارد*

مشرق: اعتراض اعضای شورا به چه نتیجه ای ختم شد؟

رئيس جمهور محترم به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی قول بررسي دادند و گفتند اگر اين همپوشاني وجود دارد حتماً شوراي عالي فناوري اطلاعات را معلق نگه مي‌دارند تا مجلس تصميم بگيرد.

مشرق: پس به گفته آقای روحانی دولت دنبال موازي‌كاري در اين فضا نبوده است؟

نه، فرمايش آقاي رئيس جمهور حاكي از اين بود كه دولت دنبال موازي‌كاري نيست.

*در دولت يازدهم تا کنون يك حكم، يك بند و يك صفحه ابلاغيه مربوط به شوراي عالي فضاي مجازي وجود ندارد*

مشرق: اگر دولت به دنبال موازی کاری نبوده، پس علت اینکه شوراي عالي فناوري اطلاعات منحل نشد و به کار خود ادامه داد چه بود؟

شاید فرمايش رئيس جمهور محترم را لايه‌هاي بعدی دولت قبول ندارند. چون بعداز فرمایش رئیس جمهور جلسات شوراي عالي فناوري اطلاعات باز هم تشکیل جلسه داد.

به این ترتیب می توان گفت دولت و آقای رئیس جمهور معتقد به موازی کاری در فضای مجازی کشور نبودند. حتی بعد از مصوبه مجلس آقای نوبخت از طرف دولت به صحن علنی مجلس آمد و از شورای فناوری اطلاعات دفاع کرد.

خب این نشان دهنده این است که فرمايش رئيس جمهور محترم را لايه‌هاي بعد قبول ندارند. به همین جهت هم نه يك يا دو جلسه بلكه چندين جلسه شوراي عالي فناوري اطلاعات تشكيل دادند.

ببینید مهمتر از این اتفاق این است که در دولت يازدهم تا کنون يك حكم، يك بند و يك صفحه ابلاغيه مربوط به شوراي عالي فضاي مجازي وجود ندارد و در مورد شوراي عالي فناوري اطلاعات با امضاي رئيس محترم وجود دارد.

اين به اين معناست كه وجود شوراي عالي فناوري اطلاعات حتماً با شوراي عالي فضاي مجازي تزاحم و تداخل دارد و در احكام بالادستي و احكام اصلي تأسيس اين دو نهاد هم جملات مشابه عيناً همپوشاني دارند. بر اين اساس می خواستیم حالا كه مجلس آن نهاد را بنا کرده، خود مجلس راجع به آن نهاد تعيين تكليف كند. الحمدلله اين ابهام توسط خود مجلس رفع شد، اين خيلي خوب است. بنده به عنوان يك عضو دورۀ قبل اميدوار هستم كه اين اقدام مجلس و همراهي دولت محترم باعث بشود كه انشاءالله اين نقطۀ كانوني تصميم در حوزۀ فضاي مجازي كه منظور حضرت آقا بوده محقق بشود و شورا بتواند به ماهیت اصلی خود بازگردد و بتوانیم يك فضاي مجازي توسعه‌ يافته در شأن جمهوري اسلامي داشته باشيم.

مشرق: گفتید شخص رئيس جمهور به عنوان رئيس شوراي عالي فضاي مجازي بايد به اين باور برسد كه باید شورا نقطۀ كانوني و متمركز تصميم‌گيري‌هاي عرصۀ فضاي مجازي بشود. شورا تاکنون با چه اشكالات و نقطه ضعف‌هايي همراه بوده که اعضا به اين باور نرسيد‌ه‌اند؟

اين كه چرا بنده به آقاي «الف» اعتماد دارم و به «ب» اعتماد ندارم به ذهنيت خودم برمي‌گردد. اين ذهنيت را نمي‌شود به راحتي تغيير داد. اين ذهنيت يك باور است. اينكه آيا عملكرد شورا باعث شده كه اين باور برای کسی فراهم بشود را باید بررسی کرد. ببینید شورا چيزي نيست جز جمعي كه دور هم جمع بشوند. اين جمع وقتي جمع تشکیل نشوند خب باوری در ذهن کسی نمی تواند شکل بگیرد که حالا این باور غلط باشد و یا درست.

بخشي از اين كم‌باوري هم ممكن است برگرفته از فضاي تغيير دولت باشد. اما شما نگاه کنید فضاي تغيير دولت سه ماه، شش ماه، بعد از آن دولت بعدي مي‌خواهد پروژه‌هاي نمیه کاره دولت قبل را ادامه بدهد. ما كه نمي‌توانيم بگوييم هر بار كه دولت تغيير مي‌كند از صفر شروع كنيم، اينطور که نمی شود.

من به مأموريت رئيس و دبير شورا هم اشاره کنم که طبق آيين‌نامه بايد دستورات مهم‌تر را به جلسه شورا بياورند، دستورات كم‌اهميت‌تر را نياورند تا به تيز بودن اين نهاد براي بريدن معضلات و مشكلات پي ببرند.

اگر هم بحث‌هاي سبك، اجرايي و دون شأن شورا و بحث‌هايي كه لايۀ برخوردش در شأن شورا نيست مطرح شد، رئيس و دبير محترم كه جلسه دست آن‌هاست، جلسه را به سمتي هدايت كنند كه بتواند تصميمات كلان‌تر گرفته بشود و موضوعات اصلي به صحن شورا بيايد.

*جلسات شورا در يك سال اخير بي‌نظم و مأيوسانه بود*