گروه بین‌الملل مشرق - عماد مغنیه، فرمانده عالی رتبه مقاومت اسلامی لبنان (حزب الله) در دوران نوجوانی مجبور به دستفروشی برای امرار معاش بوده است. او در حالی که تنها سیزده سال سن داشت، در منطقه «شیاح» جنوب لبنان لباس ها را بر روی گاری به کنار خیابان می برد تا از این طریق، حداقل های زندگی خود را تأمین کند ... سید عباس موسوی، دبیرکل سابق مقاومت اسلامی لبنان در ماشین خود می خوابید، زیرا یک خانه و منزل شخصی (حتی در حد اجاره) نداشت تا در آن سکنی گزیند ... احمد قصیر، کسی که دست به عملیات استشهادی علیه ستاد فرماندهی ارتش دشمن در منطقه صور (جنوب لبنان) زد، کسی بود که پیش از این عملیات 3 بار دست به استخاره زد.

علی شهاب نوشت: برای منابع امنیتی و خبری، دستیابی به اطلاعات موثق در مورد زندگی اولیه سران حزب الله مشکل است. البته علت اصل این مشکل، مراقبت های امنیتی حزب الله نیست؛ بلکه واقعیت اصلی به عدم مستندسازی کادرهای اولیه حزب الله برمی گردد. هنوز تاریخ اولیه 25 سال فعالیت مقاومت و زندگی رهبران آن، به صورت مبسوط طبقه بندی نشده است.

به این ترتیب عجیب نیست که نسل جوان مجاهدان حزب الله، با سیره پیشگامان مجاهدت در این مسیر مانند «سمیر مطوط»، «صالح حرب»، «اسعد برو» و «احمد یحیی» با با عملیات های مشهوری مانند «لویزه»، «میدون»، «ملیخ» و... چندان آشنا نباشد. نتیجه همین فضا را می توان در کلام رهبر مقاومت جست که از یک جریان «جوان» به نام مقاومت اسلامی حزب الله سخن می گوید. اما همین رهبر در سخنان اخیر خود نوشته است که حزب الله آن قدر در متن جامعه نفوذ دارد که «نسل چهارم مجاهدان خود را به میدان نبرد می فرستد.»

آری، حزب الله 4 نسل مبارز را پرورش داده است و امروز بیش از هر زمانی نیازمند تدوین تاریخ مبسوط رشادت ها و سیره زندگی پیشگامان مجاهدت خود است. شاید در نگاه اول، چهار نسل کمی غریب به نظر برسد؛ اما واقعیت دقیقا عکس آن را نشان می دهد. نسل اول، کسانی بودند که در دهه هشتاد میلادی، این جنبش مبارک را پایه ریزی کردند. نسل دوم را به واقع باید کسانی خواند که در «عصر طلایی حزب الله» هیمنه دشمن اشغالگر را شکستند.

نسل سوم، بعد از حماسه آزادی جنوب در سال 2000 به عرصه های نبرد اعزام شدند و اوج بلوغ و نبوغشان را در جنگ تابستان 2006 نشان دادند. نسل چهارم، کسانی هستند که بعد از نبرد 2006 به جریان مقاومت حزب الله – که به یک سازمان حرفه ای با سلسله مراتب و دستور العمل های مدون تبدیل شده است – پیوستند و این روزها نشان داده اند که می توانند خواب صهیونیست ها را آشفته سازند.

همزمان با ورود نسل های جدید مجاهدان، نسل جدیدی از نبرد را نیز می توان مشاهده کرد. نسل های ابتدایی به تشکیل هسته های نبرد مبادرت ورزیدند. نسل اول بر عملیات های چریکی و انتخاری تمرکز داشت. نسل دوم به سمت تشکیل «هنگ» و «ستون نظامی» همت گمارد تا آشکارا بتواند در برابر دشمن صف آرایی کند. نسل سوم نه تنها بر فعالیت های دفاعی اهتمام داشت؛ بلکه بر فعالیت های «تهاجمی» و «امنیتی» نیز در سطح بالایی تمرکز کرد. نسل چهارم، اما با نبرد جدیدی مواجه است: «جنگ نرم».

وقتی اسرائیل در مواجهه با حزب الله از نظر نظامی شکست خورد، چه راهکاری را در دستور کار قرار داد؟ واقعیت نشان می دهد که دشمن بر روی «جنگ نرم» تمرکز کرده است. حزب الله نیز ظرفیت های بالایی دارد تا در همین عرصه، شکست را به دمشن تحمیل کند. در هفته آخر از ماه رمضان گذشته، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، آیت الله سید علی خامنه ای با هنرمندان، شاعران و دانشگاهیان ایران دیدار کرد. در این دیدارها، رهبر انقلاب به صراحت «جنگ نرم را مهم ترین عرصه تمرکز دشمن» خواند و از فرهنگیان، هنرمندان و نویسندگان دعوت کرد تا دوشادوش «رسانه» در این عرصه علیه دشمن صف آرایی کنند.

جریان مقاومت اسلامی به خوبی در اظهارات رهبر انقلاب اسلامی تأمل می کند. معظم له در این چند دیدار، جنگ نرم را «خط مقدم نبرد علیه دشمن» خواندند و حتی انقلاب های عربی منطقه را نیز از همین منظر آسیب پذیر دانستند. جریان حزب الله نیز باید از همین منظر، فعالیت های خود را از سر بگیرد. ظرفیت های حزب الله از نظر رسانه، نفوذ محلی، بستر فعالیت در کشوری که گستره وسیعی از نویسندگان و هنرمندان را در بر گرفته است و... نشان می دهد حزب الله از ظرفیت های بسیار بالایی برخوردار است.

برای درک بهتر لزوم فعالیت جدی حزب الله در عرصه جنگ نرم، کافی است یک مثال جزئی را در نظر بگیریم. امروز در سراسر دنیا و حتی در همین جنوب لبنان، «چه گوارا» به اسطوره و قهرمان مبارزات انقلابی شهره است. تا کنون جریان حزب الله نتوانسته بدیل مناسبی برای وی به مجاهدان جوان خود (که امروز نسل چهارم آن نیز به عرصه نبرد پای گذاشته است) بشناساند! شاید هر کس انتظار دارد سید حسن با عمق نگاه استراتژیک خود، به ضرورت فعالیت در این عرصه تصریح کند.

سطور ابتدایی این مقاله را مرور کنید تا دوباره ظرفیت های حزب الله را درک کنید؛ و باز به یاد آورید که هنوز هیچ فعالیت سازمان یافته ای برای تدوین تاریخ حزب الله کلید نخورده است. باید باور کنیم که بازخوانی سیره شهدا، نه یک «تفنن» برای رزمندگان یا فعالیتی شخصی برای خانواده های آنان، بلکه یک «اولویت استراتژیک» برای سازمان حرفه ای حزب الله لبنان است که حتی کادرهای امنیتی حزب الله نیز در این زمینه باید اهتمام ویژه ای از خود نشان دهند.

عملکرد دشمن در این زمینه نیز می تواند درس آموز باشد. کنگره آمریکا، چندی قبل به صورت رسمی 55میلیون دلار برای فعالیت نرم علیه ایران اختصاص داد. یکی از مقامات برجسته امنیتی اسرائیل، تیمسار «یوسی کوفرفاسر» در نشست تخصصی مرکز مطالعات امنیت ملی بر ضرورت تمرکز بر فعالیت های نرم تأکید کرد.

نکته دیگر، مقایسه حزب الله با جریان های مشابه است. به عنوان نمونه، جنبش حماس به صورت رسمی 18 سایت اینترنتی فعال دارد که می تواند حامل و مروّج نگرش این جراین باشد؛ در حالی که تنها 8 سایت به صورت رسمی و غیررسمی از سوی حزب الله اداره می شود. در حالی که همین 8 سایت نیز عمده دستور کارشان صرفا «دفع اتهامات گسترده» اسرائیل علیه مقاومت اسلامی است. بدیهی است که در یک مسابقه فوتبال، اگر شما فقط دفاع کنید نباید انتظار پیروزی داشته باشید.

به این ترتیب، حزب الله نیز در این عرصه نباید از دشمنان عقب بماند. مراکز تخصصی حزب الله باید به صورت ویژه و گسترده در این زمینه فعالیت های خود را کلید بزنند و حتی در مدارس ابتدایی نیز دروسی در این زمینه تدریس شود تا به زودی نسل جدیدی از نیروهای حرفه ای و خوش فکر را در این زمینه در اختیار بگیرد. هم چنین امکانات ویژه بستر فعالیت مانند موقعیت لبنان در زمینه تولید افکار در جوامع عربی، پرورش هنرمندان و... نیز فرصت های برجسته ای است که نباید از دید راهبران حزب الله مغفول بماند.

اندکی پیش از ترور حاج عماد مغنیه، کنفرانسی امنیتی در دانشگاه مریلند آمریکا برگزار شد که بسیاری از نهادهای امنیتی و استراتژیست – مانند مرکز استراتژیک نیروی هوایی آمریکا، شورای امنیت ملی آمریکا، مرکز مطالعات ارتش اسرائیل، مرکز تحقیقات ملی علوم آمریکا و ... – در کنار کارشناسان زبردست غربی حضور یافتند. عنوان این کنفرانس «عوامل تکامل و پیشرفت مقاومت اسلامی با تمرکز بر حزب الله لبنان» بود.

در این نشست به صورت ویژه بر برخی ابعاد و ظرفیت های حزب الله تمرکز شد که به زعم آن ها هنوز از دید نخبگان این جریان (حزب الله) به صورت ویژه مد نظر قرار نگرفته است. هم چنین توافق شد که باید به نحوی تبلیغات شود که در افکار عمومی، حزب الله لبنان به جریان های تروریستی افراطی [وهابی] تشبیه شود. دانشکده نیروی دریایی کالیفرنیا گزارش مبسوطی در مورد حزب الله منتشر کرد که حاوی 14هزار نکته در مورد این سازمان بود؛ اما مسائل امنیتی مانع انتشار ان شد و صرفا نسخه ای 9 صفحه ای به عنوان چکیده منتشر شد.

«آهارون مانس» یکی از استراتژیست های اسرائیلی که در تنظیم این گزارش نقش داشت، مدعی بود در این گزارش «تمام احتمالات ممکن به ازای استراتژی های متنوع برای حزب الله» مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. او تعدادی از پرسش های مطرح شده این گزارش را تکرار می کند: «چه زمانی حزب الله دست به عملیات مرزی علیه اسرائیل می زند؟»، «حزب الله در چه شرایطی وارد عملیات های منجر به جنگ داخلی می شود؟»، «حزب الله در چه موقعیتی عملیات اسارت سربازان اسرائیلی را کلید می زند؟» و بالاخره این پرسش مهم که «دشمنی با اسرائیل، چه بستر محیطی مناسبی برای حزب الله فراهم می کند؟»

شاید در نگاه اولیه، به نظر برسد این گزارش بر فعالیت های نظامی تمرکز کرده است، اما همین پرسش اخیر نشان می دهد حتی عالی ترین نهادهای نظامی و امنیتی دشمن نیز به عرصه جنگ نرم توجه عمیق دارند. آن ها بر بستر محیطی و اجتماعی تمرکز می کنند که در آن، عوامل فرهنگی و اجتماعی به مراتب مؤثرتر از عوامل نظامی است. حزب الله پیش از این توانسته جایگاه مناسبی برای خود در فضای اجتماعی لبنان و در میان هنرمندان این خطه دست و پا کند و امروز نیز باید بر این عوامل فرهنگی و اجتماعی تمرکز کرده و جنگ نرم را الویت استراتژیک خود قرار دهد.