گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
****
روزنامه‌های اصلاح‌طلب روز یکشنبه را با بازتاب گسترده پیام حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی به پادشاه عربستان مبنی بر عدم اجرای اعدام شیخ النمر، یکی از رهبران شیعیان عربستان آغاز نمودند. از سوی دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب جلسه رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی وزیر علوم را «زورآزمایی سیاسی جدی» تعبیر کردند.
روزنامه مردم‌سالاری
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری یکشنبه را با تیتر «جزییات قرارداد 32 میلیارد تومانی یک وکیل با سازمان دولتی» که در انعکاس به اظهارات رییس سازمان بازرسی کل کشور بود، روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· دستیار ویژه رییس‌جمهور مخالف طرح امربه‌معروف
روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود به بازتاب سخنان حجت‌الاسلام علي يونسي دستيار ويژه رييس‌جمهوري در امور اقوام و اقليت‌هاي ديني و مذهبي نسبت به طرح آمران به معروف و ناهيان از منکر پرداخته است. وزیر سابق اطلاعات با اعلام مخالفت با این طرح اظهار داشت «طرح آمران به معروف و ناهيان از منکر نبايد برخوردهاي خودسرانه‌اي را که در کشور از سابق نيز وجود داشته است، توجيه قانوني کنند. وي تصريح کرد: قطعاً امربه‌معروف و نهي‌از‌منکر در حد نصيحت و دعوت اقدامی عقلانی، عرفي و اسلامی است و مردم بايد نسبت به خوبی‌ها و بدي‌ها عکس‌العمل نشان دهند و بی‌تفاوت نباشند. دستيار ويژه رئيس‌جمهوري در امور اقوام و اقليت‌هاي ديني و مذهبي با يادآوري اینکه امربه‌معروف و نهي از منکر را بايد ترويج کرد، يادآور شد: اين مسئله را بايد قانوني انجام داد، متأسفانه افراد خودسر به نام امربه‌معروف و نهي از منکر اعمالي برخلاف اسلام و قانون انجام داده‌اند. يونسي خاطرنشان کرد: برخورد از هر نوع بايد قانوني باشد، قانون براي برخورد باکسانی که منکر مرتکب مي‌شوند پیش‌بینی لازم را کرده است و اين مسئله بر عهده نيروي انتظامي و دستگاه قضايي است.»
روزنامه ابتکار
روزنامه ابتکار یکشنبه را به تیترهای «پیام هاشمی به پادشاه عربستان» و «چشم تاجران جهان به روزشمار توافق هسته‌ای» اختصاص داد.
· پیام هاشمی به پادشاه عربستان
روزنامه ابتکار در صفحه سیاسی خود به انعکاس نامه حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی به پادشاه عربستان پرداخته است. رییس مجمع تشخیص مصلحت با ارسال پيامي به ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودي، خواهان جلوگيري از اجراي حکم اعدام آيت‌الله شيخ نمر باقر النمر شد؛ در بخشی از این نامه آمده است «انتظار مي‌رود در اين برهه که فتنه‌ها کيان امت اسلامي را نشانه گرفته، عدم اجراي حکم آيت‌الله شيخ نمر باقر النمر، تفرقه‌افکنان را مأيوس کند و باعث تعامل و حل مشکلات جهان اسلام شود. وي با يادآوري جايگاه روحيه تسامح در اسلام و تأثیر محبت در پيوند قلوب تأکيد کرد: مسلمانان اتخاذ چنين تصميمي را از جناب‌عالي انتظار دارند.»
روزنامه اعتماد
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «این توافق شدنی است» و «باید خودویرانگری می‌کردم تا دیده شوم» اختصاص داده است.
· این توافق شدنی است!
روزنامه اعتماد در صفحه اول خود به بررسی مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و 1+5 پرداخته است، این روزنامه به چشم‌انداز مذاکرات خوش‌بین و فرجام آن را توافق می‌داند؛ سارا معصومی دراین‌باره نوشت «مارپيچ مذاكرات هسته‌ای ايران با 1+5 به شيب‌هاي تند و البته نهايي خود نزديك شده است. كمتر از يك ماه و نيم تا تاريخ 24 نوامبر فرصت باقي است؛ تاريخي كه روس‌ها مي‌گويند مقدس نيست و بايد به نتيجه كار بيش از رسيدن يا نرسيدن به اين تاريخ فكر كرد. بااین‌همه از عمر پرونده جنجالي هسته‌ای ايران و قرار گرفتن آن روي ميز مذاكره يك دهه گذشته است و روند فرسايشي اين مذاكرات با چاشني تحريم‌هايي كه در چند سال اخير شكل پيچيده‌تري به خود گرفته و بخش‌هايي از اقتصاد ايران را تحت‌الشعاع خود قرار داده است ناخودآگاه اميدواري به توافق تا 24 نوامبر را كاهش داده و بر نااميدي از حصول به آن پس از يك سال مذاكره فشرده كارآمدترين ديپلمات‌هاي خوش‌نام كشورمان افزوده است. پرونده هسته‌ای ايران در نخستين ايستگاه اصلي مذاكرات در سايه دولت يازدهم در نوامبر 2013 با امضاي توافقنامه موقت ژنو موسوم به برنامه اقدام مشترك روبه‌رو شد. در آن تاريخ ايران و 1+5 عمري شش‌ماهه را براي اين توافقنامه در نظر گرفتند تا شايد در 20 جولاي 2014 بتوانند مهر پايان مذاكرات را به‌پای پرونده هسته‌ای ايران بكوبند. تا جولاي تاريخي در قلعه پله كوبرگ وين، شش دور مذاكرات ميان ايران و 1+5 برگزار شد. در اين فاصله هم مذاكره‌كنندگان ايراني و هم مذاكره‌كنندگان شش كشور مقابل بر اين حقيقت تأکید داشتند كه طرف مقابل بايد تصميم‌هاي مهمي را اتخاذ كند. درنهایت اراده سياسي موجود بر اختلاف‌هاي فني غلبه نكرد و محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان با كاترين اشتون، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در نیمه‌شب 18 جولاي متن توافقنامه تمديد برنامه اقدام مشترك تا 24 نوامبر را امضا كردند.»
· سكوت اقليت در انتظار نظر اكثريت
گروه سیاسی روزنامه اعتماد به ارزیابی فضاي مجلس در آستانه رأی‌گیری براي وزير پيشنهادي علوم پرداخته است و برگزاری این رأی اعتماد را به «زورآزمايي سياسي جدي» تعبیر کرده است. گروه سیاسی روزنامه اعتماد معتقد است که نتیجه رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی علوم به نظر فراکسیون رهروان ولایت متکی است و نوشت «صفر نعيمي‌رز، سخنگوي فراكسيون اكثريت مجلس ديد كه گفته است این بار تعيين‌كننده نتيجه رأی اعتماد به وزير پيشنهادي علوم نظر اين فراكسيون خواهد بود. او به تحولاتي چون انتخابات اعضاي ناظر مجلس در شوراي نظارت بر مطبوعات و صداوسیما اشاره‌کرده و آن را نشانه‌ای مي‌داند دال بر اينكه ديگر نظر طيف منتقد دولت و فراكسيون اصولگرايان چندان در تعيين نتيجه رأی اعتماد تأثیر اصلي را نخواهد داشت. صفر نعيمي رز گفته احتمال اينكه محمود نيلي بتواند نظر مثبت فراكسيون رهروان را جذب كند زياد خواهد بود. آن‌طور كه قبلاً اعلام‌شده قرار است امروز صبح گزينه پيشنهادي رييس‌جمهوري براي وزارت علوم در جلسه‌ای با اعضاي فراكسيون رهروان برنامه‌هاي خود را اعلام و از نظرات اين فراكسيون مطلع شود. جلسه‌ای كه تأثیر زيادي در رأی اعتماد روز يازده آبان خواهد داشت.»
· ماه‌عسل سپاه و دولت
روزنامه اعتماد در صفحه سیاست‌نامه خود به واکاوی مناسبات دولت روحاني و سپاه پاسداران بعد از يك سال پرداخته است. الیاس حضرتی از فعالان حزب اعتماد ملی معتقد است که روش روحانی در برقراری مناسبات با نیروهای نظامی همانند دولت هاشمي و دولت خاتمي است و سپس پیرامون مناسبات دولت یازدهم و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشت «دولت روحاني در ابتداي كار خود با انحراف كاركردي نيروهاي مسلح مواجه بود. بااین‌حال توانست چارچوبي معقول براي فعاليت‌هاي سپاه و رابطه آنها با دولت تعيين كند. روحاني به‌خوبی مي‌داند كشور نيازمند همكاري نيروهاي مسلح است اما اولويت با بخش خصوصي است و نيروهاي مسلح نبايد آنجا كه بخش خصوصي توان فعاليت دارد، وارد شوند. علاوه بر اين، برازنده نيروهاي مسلح نيست كه در هر پروژه‌ای حضورداشته باشند، بلكه ساختار بايد به نحوي باشد كه كشور در پروژه‌هاي استراتژيك و محرمانه يا ابر پروژه‌ها از امكانات و تجهيزات نيروهاي مسلح استفاده كند. نيروهاي مسلح به‌جای رقابت با بخش خصوصي مي‌توانند در پروژه‌هاي مهم و عظيم جايگزين بسياري خوبي براي شركت‌هاي خارجي باشند.»
روزنامه شرق
روزنامه اصلاح‌طلب شرق تیتر صفحه اول خود را به «گزارش یک قتل» و «نامه هاشمی به پادشاه عربستان» اختصاص داد.
· «ظرفیت» هاشمی در مناسبات با عربستان
صادق زیباکلام از حامیان اصلی حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در سرمقاله روزنامه شرق به ارزیابی نقش اثرگذار ایشان درروند جلوگیری از اعدام شیخ النمر از رهبران شیعیان عربستان پرداخته است؛ صادق زیباکلام که حجت‌الاسلام هاشمی را «سیاستمداری موقعیت‌شناس» می‌خواند، نوشت «می‌ماند نکته آخر که حتماً نیازمند توجه است. شاید اگر خیلی از ما یا افراد و اشخاص دیگری بودند و با آنان ظرف هشت سال دولت قبل، برخوردی که با آقای هاشمی شده بود صورت می‌گرفت، بر خود وظیفه و تکلیفی نمی‌دیدند که همچنان در امور مهمی که به سرنوشت کشور پیوند می‌خورد مداخله کنند. نفس مداخله آقای هاشمی و تلاش ایشان برای جلوگیری از اجرای حکم اعدام «شیخ نمر»، با استفاده از ظرفیت و نفوذی که بر مقامات سعودی دارند، حکایت از آن می‌کند که ایشان مسائل شخصی را همواره فدای مصالح و منافع بزرگ ملی و جهان اسلام می‌کنند. این درس‌‌آموزی یک سیاستمدار موقعیت‌شناس است.»
· طرح حمایت از آمران به معروف؛ تهدید و فرصت‌های پنهان
مهدی قدیمی، خبرنگار پارلمانی روزنامه شرق در صفحه سیاسی خود به بررسی طرح حمایت از آمران به معروف و ناهیان‌ازمنکر پرداخته است؛ این روزنامه‌نگار اصلاحات معتقداست که پایگاه سیاسی طراحان این طرح نمایان گر طرح تشدید برخورد باحجاب زنان است؛ وی پیرامون این موضوع نوشت «این روزها تنها به‌عنوان طرحی که در صورت تصویب نهایی می‌تواند به ابزار کنترل رفتارهای اجتماعی زنان تبدیل شود، معرفی و موردبررسی و انتقاد قرار می‌گیرد. این در حالی است که نگاه جامع به همه ابعاد این طرح نشان می‌دهد، طراحان آن، علاوه بر مسئله حجاب، به فکر یافتن راهی برای تشکیل تجمع یا آن‌گونه که در برخی مواد آمده، «اقدام جمعی» در مقابل آنچه منکر می‌دانند، بوده‌اند و برای اینکه پشت مانعی به نام اخذ مجوز از وزارت کشور، متوقف نشوند، مواردی نظیر اجازه صدور مجوز تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد باهدف امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و همین‌طور مجوز تجمع و اقدام جمعی را از وزارت کشور گرفته و به ستادی که اکثر اعضای آن غیردولتی هستند، واگذار کرده است؛ موردی که می‌تواند هم ناقض اصل تفکیک قوا باشد و هم اجرای آن می‌تواند باعث ایجاد تنش و اخلال در امور اجرایی کشور شود؛ اما به‌جز این موارد، این طرح نکات مثبتی نیز دارد که فعالان اجتماعی و سیاسی و حتی مطبوعات می‌توانند با تکیه‌بر ظرفیت‌های مثبت آن، از این موقعیت برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند. آنچه در تعاریف این طرح به‌عنوان «منکر» یادشده و منع استفاده از قدرت مسئولان در مقابل ناهیان‌ازمنکر که در این طرح مورد تأکید قرارگرفته، در کنار به رسمیت شناختن حق تذکر زبانی و نوشتاری برای آحاد مردم، ازجمله ظرفیت‌هایی است که می‌توان با استقبال از آنها، برای بیان نقدها استفاده کرد. در ادامه نگاهی داریم به این ظرفیت‌ها و البته نقاط ضعف این قانون که در صورت برطرف‌شدن می‌تواند محملی باشد برای اجرای برخی از اصول مغفول‌مانده قانون اساسی.»
روزنامه آرمان
این روزنامه اصلاح‌طلب با تیترهای اصلی «اصولگرایان با مردم آشتی کنند» و «پیام آیت‌الله هاشمی به پادشاه عربستان» رهسپار کیوسک مطبوعات کشور شد.
· چرا نجفی وزارت را نپذیرفت؟
روزنامه آرمان نزدیک‌ترین رسانه مکتوب به خانواده حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در صفحه سیاسی خود به علل عدم معرفی دکتر نجفی برای وزارت علوم پرداخته است؛ نجفی که در هفته‌های گذشته خود را مهم‌ترین گزینه دولت حجت‌الاسلام روحانی برای حضور در ساختمان شهرک غرب معرفی می‌کرد، پیرامون چرایی عدم معرفی وی به‌عنوان وزیر علوم پیشنهادی گفت «چون برخی دوستان عدم معرفی مرا به مجلس نشانه عقب‌نشینی جناب آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری از مواضع خود در قبال گروه تندرو مجلس دانسته‌اند، لازم می‌دانم به اطلاع برسانم که طی دو ماه گذشته ایشان بارها پیشنهاد معرفی بنده را مطرح و بر آن اصرار فرمودند؛ اما به دلایلی که ذکر همه آنها در اینجا میسر نیست، این مسئولیت را نپذیرفتم و باکمال شرمندگی به درخواست ایشان و بسیاری از همکاران دانشگاهی و دوستان عزیزم پاسخ منفی دادم که لازم است از این بابت از همه بزرگواران عذرخواهی کنم. امیدوارم آقای دکتر نیلی که شخصیت ارزنده و ذی‌صلاح دانشگاهی هستند بتوانند با کسب رأی اعتماد مجلس منشأ خدمات مؤثری به‌نظام آموزش عالی، علم، تحقیقات و فناوری کشور شوند.»
· تمرکز اصلاح‌طلبان بر انتخابات مجلس
روزنامه آرمان در صفحه سیاسی خود به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام موسوی لاری، عضو مجمع روحانیون مبارز پرداخته است؛ وزیر کشور دوران اصلاحات پیرامون حضور جریان مطبوعش در انتخابات خبرگان گفت «حتماً گروه‌هاي مختلف برنامه‌اي دارند ولي من شخصاً معتقد هستم كه جريان اصلاحات بايد متمركز بر رقابت واقعي در عرصه انتخابات مجلس شود چون انتخابات مجلس به‌صورت گسترده در سراسر كشور برگزار مي‌شود و كانديداي مختلف مي‌آيند و ميدان مانور بيشتري دارند. تأثیرگذاری مجلس در اداره كشور بسيار زياد است بنابراين پیش‌بینی‌ام اين است كه جريان اصلاحات در اين بخش فعال باشد ولي حوزه مجلس خبرگان ضرورت اینکه اصلاح‌طلبان تمام ظرفیتشان را آنجا بگذارند کمی نیاز به تأمل و تفکر دارد.» وی سپس درباره استعفا محمد هاشمی از حزب کارگزاران سازندگی اظهار داشت «طبيعي است. آقاي هاشمي هم به اين موضوع اشاره‌کرده با نيروهاي جديدي كه آمدند نمي‌تواند كار بكند. ديگر تجربه‌اش هم حکم مي‌كند خيلي در فضاي سياسي و رسانه‌اي نباشد پس كنار كشيدن خيلي عادي است. افراد ديگري درگذشته بودند كه حالا نيستند اين براي هر حزبي امر طبیعی است. خودش هم صادقانه آمد گفت بالاخره كارگزاران با اين نيروهاي جديد كه آمدند شكل يك جبهه پیداکرده و من احساس مي‌كنم كه با اين شرايط جديد همخواني ندارم به همين دليل كناره‌گيري كرد.»
روزنامه ایران
روزنامه دولتی ایران با تیترهای اصلی «اعلام فهرست مؤسسات مالی غیرمجاز» و «باران در بستر خشکیده ارومیه» میهمان نگاه خوانندگانش بود.
· هیاهو برای پوشاندن تخلفات بورسیه‌ای
روزنامه دولتی ایران در صفحه سیاسی خود گزارشی پیرامون بازتاب انتشار اطلاعیه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره نتیجه بررسی پرونده بورسیه‌های اعطاشده بدون آزمون پرداخته است؛ این روزنامه در بخشی از گزارش خود نوشت «محمد‌مهدی زاهدی و فرهاد دانشجو که در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد عهده‌دار وزارت علوم بوده‌اند در گفت‌و‌گو‌هایی با فارس به دفاع از عملکرد خود پرداختند. زاهدی که حال رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نهم است در گفت‌وگو با فارس، درباره پرونده بورسیه‌های دولت گذشته گفت: این بیانیه نشان داد که میزان تخلفات ادعاشده بسیار کمتر از آن حدی بود که پیش‌تر اعلام‌شده بود. او با این مدعا که بعضی رسانه‌ها این آمار را بزرگ جلوه دادند، اظهار داشت: متأسفانه یک پرونده فساد 3 هزارنفری به‌نظام آموزشی کشور به ناروا نسبت داده شد و خواهش من از دادستان این است که این موضوع را که در آن باحیثیت افراد بازی شده است پیگیری کنند.» و سپس درباره پاسخ به آنچه جوسازی رسانه‌ای می‌خواند، نوشت «گفتنی است؛ باوجود جوسازی‌های رسانه‌ای که روز گذشته علیه گزارش وزارت علوم انجام شد این وزارتخانه امروز درباره «نتیجه بررسی وضعیت بورسیه‌های بدون آزمون» نشست خبری برگزار می‌کند. نشستی که فرصت خوبی است برای تبیین ابعاد پرونده بورسیه‌های خلاف قانونی اعطاشده در دولت گذشته و پاسخ به شبهه افکنی‌های انجام‌شده درباره صحت‌وسقم پرونده بورسیه‌های غیرقانونی.»
روزنامه آفتاب
یزد
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد با تیتر «جیغ بنفش مخالفان دولت» و «پیام آیت‌الله به ملک عبدالله» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· آقای خرازی محور تشکیلات ندا نیستند
روزنامه آفتاب یزد در صفحه سیاسی خود به بازتاب سخنان سید شهاب‌الدین طباطبایی، عضو هیئت مؤسس حزب ندای ایرانیان پرداخت؛ عضو سابق شاخه جوانان حزب مشارکت در پاسخ به اینکه این حزب نوپا، حزب توابین است، اظهار داشت «اول اینکه مدعی، باید بینه‌اش را ارائه کند. من سند مستدلی دال بر این ادعا ندیده‌ام. دوستان باید مصداق مشخص نشان بدهند. اگر ما گفته‌ایم که نمی‌خواهیم اشتباهات گذشته را تکرار کنیم، حرف تازه‌ای نیست چراکه بارها این جمله را آقای خاتمی و سایر بزرگان اصلاحات بیان کرده‌اند. کما اینکه اواخر هفته گذشته نیز آقای خاتمی تأکید کردند که ما منکر اشتباهات خود نیستیم. اگر عدم تکرار اشتباهات گذشته توبه از اصلاح‌طلبی است من می‌گویم مجموع عقلای اصلاح‌طلب تواب هستند. ما می‌گوییم که در دوران اصلاحات اشتباهاتی رخ داد که می‌خواهیم از آنها درس بگیریم و تکرارش نکنیم و بر این باوریم که حرف مرد دوتاست چراکه هر وقت به اشتباهش پی برد حرفش را اصلاح می‌کند. البته بیان اشتباهات به معنای فراموش کردن دستاوردها نیست، دستاوردهای هشت سال دولت اصلاحات قابل‌مقایسه با هشت سال بعدازآن نیست» سید شهاب‌الدین طباطبایی سپس درباره نقش صادق خرازی در حزب ندای ایرانیان گفت «آقای خرازی محور تشکیلات ندا نیستند بلکه یک عضو مؤسس در کنار سایر اعضای مؤسس هستند. ایشان به‌واسطه حضورشان در وزارت خارجه، سفارت ایران در فرانسه و چهره بین‌المللی‌ای که دارند از سایر دوستان هیئت مؤسس شناخته‌شده‌تر هستند اما باید بگویم تا زمانی که انتخابات شورای مرکزی برگزار و دبیر کل انتخاب‌نشده است، نمی‌توان کسی را چهره محوری حزب ندا دانست و نظر آقای خرازی هم این است که میدان کار و فعالیت برای جوانان مهیا شود»
