به گزارش مشرق، کارتن خواب به کسي اطلاق مي‌شود که دو ويژگي اصلي دارد: ظاهرش کثيف و نامرتب است و شب را زير آسمان شهر صبح مي‌کند. اين افراد همچون اشباح شب ظاهر مي‌شوند و بسياري از خيابان ها، کوچه ها و بوستان هاي جنوبي پايتخت را به دست مي‌گيرند. هر چند در طول روز نيز مي‌توان بين خيل جمعيت آنها را ديد که بي هدف و گاهي در پي غذا يا ضايعات فاصله بين سطل هاي زباله شهر را قدم مي‌زنند.

به نوشته ابتکار، مهمترين مشکل بسياري با اين جماعت خراب کردن ظاهر شهر است، تعدادي هنگام رسيدن به انساني که به نظر مي‌رسد چيزي براي از دست دادن ندارد مضطرب مي‌شوند. احتمالا چند نفر از کساني که شب را زير پل ها، فضاهاي سبز و در مخروبه ها به صبح مي‌رسانند خون سالمي دارند اما اغلب اين قشر با اعتياد، و بزهکاري هايي مانند خريد و فروش مواد درگير هستند و آماري در دست نيست که چه تعدادشان در خيابان به دنيا آمده اند و چه تعداد روزي سرپناهي داشتند و در حال تجربه نهايت زوال هستند.

طبق باور عموم افراد به اصطلاح آواره با جرم و جنايت نيز رابطه دارند. به گفته وزير کشور با اجراي طرح جمع اوري معتادان ولگرد سرقت هاي خرد 35 درصد کاهش پيدا کرده است.

وزير کشور از وجود 100 هزار معتاد خياباني در کشور خبر مي‌دهد و مي‌گويد: براساس قانون وظيفه داريم اين افراد را جمع آوري وبه مراکز ترک اعتياد اجباري بفرستيم. اين افراد بايد سه ماه در اين مرکز نگهداري شوندد.کارتن خوابي تنها در پايتخت رواج ندارد، سال جاري مسئول دبيرخانه شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان قزوين در نشستي از اجراي جمع آوري معتاد هاي متجاهر خبر داد و گفت: براساس برنامه ريزي هاي انجام شده در راستاي اجراي ماده 16، طرح جمع آوري معتادان متجاهر را براساس مصوبه شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر اجرايي کرديم اين طرح از يک مرداد ماه 1393 آغاز شده است که در مجموع 245 نفر جمع آوري شد که از اين تعداد 210 نفر معتاد متجاهر شناخته شده و به کپ ها معرفي شدند تا نگهداري شوند.

وي يادآورشد: همچنين براي تأمين مالي اين طرح، جلسه اي با حضور معاون استاندار و شهرداران برگزار شد که در اين جلسه مقرر شد شهرداري ها 10 درصد از بودجه فرهنگي خود را به اين امر اختصاص دهند که به اين منظور شهرداري قزوين براي پرداخت ماهيانه 200 ميليون ريال، شهرداري الوند 100 ميليون ريال و شهردارهاي محمديه، تاکستان، اقباليه، بوئين زهرا و آبيک هر کدام 80 ميليون ريال متعهد شدند.

براي جمع آوري و اسکان آواره ها و کارتن خواب ها نهاد هاي مختلفي با هم همکاري مي‌کنند. از استانداري و بهزيستي و سازمان مددکاري اجتماعي تا نيروي انتظامي. آنطور که تصاوير و عکس هاي اين عمليات ها نشان مي‌دهد جمع آوري ها گاهي همراه با خشونت است. تعدادي از کساني که در تعريف کارتن خواب جا نمي‌شوند در اين طرح ها به اشتباه گرفتار مي‌شوند.در شروع اين طرح نيز پروين احمدي نژاد گلايه کرد از اينکه معتاد ها را با کابل جمع اوري مي‌کنند و انگيزه تيم جمع آوري کسب درآمد است.

يکي از مددکاران اجتماعي از طرح شناسايي کارتن خواب ها خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «چند وقتي هست ما به محل هاي پر خطر مانند مخروبه ها و ويرانه هاي محل تجمع افراد کارتن خواب، فروشندگان بي خانمان و به طور کل هر انسان بي جا و مکان مي‌رويم و اين افراد را جمع آوري مي‌کنيم، اغلب با تعقيب و گريز آنها را مي‌گيرم و گاهي هم به خاطر اينکه بعضي از اين افراد مواد با خود دارند تمام تلاش خود را براي فرار انجام مي‌دهند. اين افراد را تحويل محل هاي مشخص شده مي‌دهيم، براي هر دستگير شده مبلغ مشخصي دريافت مي‌کنيم هرچه آمار بيشتر باشد پول بيشتري به ما مي‌رسد رفتار بعضي مددکاران با کارتن خواب ها و زنان و کودکان بي سرپناه گاهي به هيچ وجه شبيه مددکار نيست و نوعي شکار انسان در شب است. و جالب اينکه اين افراد بعد از يک شبانه روز نگهداري و جمع آوري اطلاعات انها، آزاد مي‌شوند و دوباره تبديل به انساني مي‌شود که دستگيريش مبلغ مشخصي درآمد ايجاد خواهد کرد.»

در تهران با توجه به افزايش کارتن خواب ها و قانع نشدن آنها به پارک ها و خرابه هاي اماکني مانند محلاتي اطراف ترمينال جنوب و حوالي دروازه غار تا ميدان شوش، طرح جمع آوري اين افراد تشديد شد.

بخش فرهنگي شهرداري و نيروي انتظامي و بهزيستي از طرح هاي مختلفي درباره ساماندهي به وضعيت کارتن خواب ها گزارش دادند و طرح انتقال اين افراد به چند مکان تازه به نام ( گرم خانه ) آغاز شد تا علاوه بر پاک سازي ظاهر شهر، از مرگ و مير اين افراد بر اثر سرما و گرسنگي جلوگيري شود. حتي از تلاش براي بازگرداندن اين افراد به جامعه با کمک به ترک اعتياد و کمک براي اشتغال صحبت به ميان آمد. چندي پيش، عليرضا محجوب عضو کميسيون اجتماعي مجلس از وجود کارتن‌خواب‌ها در سطح شهر انتقاد کرد وگفت: متاسفانه سال‌هاي زيادي است که اين معضل کلان‌شهر تهران را آزار مي‌دهد و بايد اقداماتي صورت گيرد تا اين مشکل رفع شود.

حسين طلا نماينده مردم تهران، ‌ با يادآوري فرآيند چند مرحله‌اي ورود معتادان به گرمخانه‌ها، مي‌گويد: روال معمول مبتني بر آن است که اگر فرد معتادي بعد از چندبار ترک دوباره به سمت اعتياد گرايش پيدا کند بايد زندان برود که در اغلب موارد اين امکان‌پذير نيست زيرا امروزه در زندان‌هاي کشور جاي خالي وجود ندارد و به همين سبب بازپروري معتادان متجاهر خياباني که بر اساس قانون بازداشت شده‌اند به سمت مراکز کمپ فرستاده مي‌شوند.از سويي ديگر معتاداني که داراي بيماري ايدز و هپاتيت هستند نيز بايد براي درمان به بيمارستان‌ها ارجاع داده شوند و معتاداني که براي بار اول يا دوم به سمت اعتياد گرايش پيدا کرده‌اند بايد براي ترک اعتياد جذب کمپ‌ها شوند.

وي درباره حضور بي‌خانمان‌ها و معتادان در گرمخانه‌ها، توضيح داد: بر اين اساس مازاد معتاداني که فرآيند مربوطه براي ترک را طي کرده‌اند جذب گرمخانه‌ها مي‌شوند که متاسفانه گاهي بيش از حد ظرفيت، شاهد وجود افراد در گرمخانه‌ها هستيم به گونه‌اي که اگر گرمخانه مشيريه 300 الي 400 نفر ظرفيت داشته باشد در زمستان اين تعداد به 1200 نفر هم مي‌رسد.

طلا با بيان اينکه در گرمخانه‌ها اقداماتي اعم از آموزش مهارت کار به افراد صورت مي‌گيرد، افزود: استحمام، غذاي گرم يا انجام ورزش‌ از جمله خدماتي است که از سوي گرمخانه‌ها ارايه مي‌شود اما به دليل حجم بالايي از حضور افراد در اين گرمخانه‌ها موجي از نارضايتي بين ساکنان مناطق ايجاد شده است.

وي با تاکيد بر اينکه تعداد گرمخانه‌ها کافي نيست، گفت: قرار بود علاوه بر آنکه تعداد اين مراکز افزايش يابد حجم ورودي به گرمخانه‌ها نيز کنترل و از ورود معتادان نيز جلوگيري شود، حال قرار است مجمع نمايندگان تهران اين موضوع را پيگيري کند. مديرکل امور اجتماعي و فرهنگي استانداري تهران با بيان اينکه استانداري تهران که در زمينه جمع آوري کارتن خواب ها مشارکت دارد، مي‌گويد: براي اين موضوع جلسه‌اي برگزار شده است تا با ساماندهي بيشتري که انجام مي‌شود، شهرداري بحث تامين غذا، بهزيستي موضوع مشکلات اجتماعي و اشتغال و وزارت بهداشت نيز براي موضوع سلامت افراد اسکان‌داده شده، پيگيري‌هاي لازم را انجام دهند. استانداري نيز به عنوان نهاد ناظر بر انجام درست اين اقدامات نظارت خواهد داشت.

گرم خانه را مي‌توان معادل نوانخانه دانست جايي که شهروندان بي خانمان و بي سرپناه را بتوان با حداقل ها زنده نگه داشت يا مسافر هاي فقيري که توانايي کرايه کردن اتاق را ندارند در آن جا داد. اما از گرم خانه براي نگه دارين معتادين به اصطلاح متجاهر يا همان معتادان پرخطر نيز استفاده مي‌شود.هم دانشجو يا کارگر بي جا و مکان پذيرش مي‌شود و هم کارتن خواب هايي که به اصطلاح توسط ون ها جمع آوري و اغلب به زور به اين مکان ها انتقال داده مي‌شوند.البته در ماه هاي سرد قضيه فرق مي‌کند و تعداد بيشتري از بي خانمان ها ترجيح مي‌دهند شب را با يک وعده غذا در جاي گرم سر کنند.

معاون خدمات اجتماعي شهرداري تهران مي‌گويد: ‌ما به ناچار مجبوريم معتادان پرخطر را در کنار ساير آسيب ديدگان نگهداري کنيم چرا که‌‌ رها کردن اين افراد در سطح شهر سلامت شهروندان را تهديد و مشکلات زيادي براي سايرين ايجاد مي‌کند. معرفترين اين گرمخانه ها گرمخانه خاوارن است. گرم خانه خاوران يک سرپناه نيمه وقت و شبانه براي افراد بي خانمان و کارتن خواب هاست که در آن افراد مي‌توانند از خدمات اوليه اي همچون شام، خدمات بهداشتي و درماني استفاده کنند.اين گرمخانه تابستان گذشته مدتي نيز تعطيل شد و رها شدن دوباره افراد به اصطلاح پرخطر در خيابانهاي اطراف اين منطقه اعتراض ساکنان را به دنبال داشت و بلافاصله بسته شدن اين مکان تکذيب شد.در حال حاضر گرم خانه هاي تهران حدود 6000 نفر ظرفيت دارند که در فصل سرما اين ظرفيت براي جادادن تعداد بيشتري از افراد بي سرپناه ظرفيت خود را بالاتر مي‌برند.

رضا بتو، قائم مقام سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران از وجود بيماري‌هاي عفوني و مسري مانند سل، ايدز و هپاتيت بين ساکنان گرمخانه‌هاي تهران خبر مي‌دهد.

بتو در گفت‌و‌گو با ايسنا، درباره هزينه سرانه افرادي که شب‌ها در گرمخانه‌ها مي‌مانند، گفت: شهرداري براي اين افراد طي روز و شب 5 هزار تومان هزينه مي‌کند که البته اين رقم جداي از هزينه‌هاي عمراني و نگهداري مجموعه است که بر عهده شهرداري تهران است. بتو در بخش ديگري از اين گفت‌و‌گو درباره بيماري‌هاي شايع بين مراجعان به گرمخانه‌ها، گفت: غالب مددجويان تنها يک بيماري‌ ندارند و معمولا از يکي از بيماري‌هاي عفوني و مسري مانند سل، HIV+، هپاتيت و زخم‌ها و بيماري‌هاي پوستي رنج مي‌برند. البته در بين آنها افرادي هم حضور دارند که سالم هستند و خودمراقبتي مي‌کنند.

قائم مقام سازمان رفاه شهرداري در پاسخ به اينکه آيا مددجويان بيمار، شناسايي و دسته‌بندي مي‌شوند، گفت: در حال حاضر برنامه‌اي براي تشخيص و شناسايي بيماران مبتلا به HIV+ يا هپاتيت نداريم چرا که اين موضع در ابتداي امر حساسيت زيادي را بين خود اين افراد ايجاد مي‌کند و واکنش‌هايي در پي دارد. ضمن اينکه تکليف قانوني در اين زمينه نداريم و اين کار را اخلاقي نمي‌دانيم.

اين مقام مسئول ادامه داد: در سامانسراي لويزان تهران که زنان در آن حضور دارند، هم زن باردار حضور دارد و هم زن مبتلا به ايدز، هرچند تعداد آنها زياد نيست اما تفکيکي صورت نمي‌گيرد و معمولا مددکارها از لا‌به‌لاي صحبت‌ها و مشاوره‌هاي اين افراد از بيماري و حتي رفتارهاي آسيب‌زاي اين زنان و آگاه مي‌شوند. وي درخصوص درمان اين بيماران، گفت: هر سال مبالغ هنگفتي را در سامان‌سراها و مددسراها براي درمان اين بيماران هزينه مي‌کنيم. قاضي دادگاه براي افراد بي‌خانماني که بعضا دچار بيماري هستند، راي درمان صادر مي‌کند و شهرداري تهران نيز با وجود اينکه در اين زمينه تکليف قانوني ندارد، پيگير درمان اين افراد است.

بتو در پاسخ به اينکه آيا بيمارستان‌ها در اين زمينه با شهرداري همکاري مي‌کنند، گفت: تنها بيمارستاني که با ما همکاري مي‌کند، بيمارستان امام حسين (ع) است و ساير بيمارستان از اين همکاري سرباز مي‌زنند و اين موضوع مشکلات زيادي را ايجاد کرده است. يکي از مهمترين مشکلات انتقال اين بيماران از گرمخانه‌هاي نقاط مختلف شهر مانند اسلامشهر، لويزان، خاوران و بهمن به بيمارستان امام‌حسين (ع) است.