به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق به نقل از فارس، معمولا در جنگ‌ها رسم بر اين است که دو طرف متخاصم، مين‌هاي خود را بر اساس نقشه‌اي از پيش تعيين شده که خود طراحي کرده‌اند، در ميادين مورد نظر مي‌چينند تا پس از پايان جنگ، بتوان اين ميادين را که ديگر خاصيت و کارکرد خود را از دست داده‌اند، پاکسازي کرد.
اما اين موضوع در 8 سال جنگ تحميلي از سوي ارتش رژيم بعث عراق ناديده گرفته شد.
از ظرفي ارتش اين رژيم در برخي مواقع مياين مين را بدون هدف و به اصطلاح "کور " چيد و از طرف ديگر با پايان جنگ نقشه بسياري از ميادين ديگر در اختيار ايران قرار نگرفت.
تراکم بالاي ميادين مين و کوهستاني بودن برخي مناطق به ويژه در استان کرمانشاه باعث شد تا علي رغم کار تلاش و فداکاري زياد از سوي دستگاههاي مربوطه، هنوز اين غول پير خفته در خاک از مردم بي‌گناه اين سرزمين قرباني مي‌گيرد، هرچند که ديگر اين روزها نفس‌هاي آخر را مي‌کشد.
براي همين است که با گذشت بيش از دو دهه از پايان جنگ 8 ساله تحميلي عراق عليه جمهوري اسلامي ايران، هنوز گاها در گوشه و کنار شهرهاي مرزي کشور شاهد برخي اخبار در خصوص انفجار مين و کشته و مجروح شدن برخي از هموطنان مرزنشين هستيم.
اين گزارش مروري است اجمالي بر عملکرد مراکز و نهادهاي مربوطه در امر مين‌زدايي.
* رونمايي از اطلس پاکسازي مناطق مين‌گذاري کشور
در ابتداي سال جاري بود که اطلس پاکسازي مناطق مين‌گذاري کشور براي نخستين بار همزمان با برپايي چهارمين نمايشگاه مين‌زدايي و پاکسازي زمين‌هاي آلوده به مين و مواد منفجره باقي مانده از جنگ تحميلي، در معرض ديد همگان قرار گرفت.
در همان ايام اعلام شد که استان‌هاي کردستان و آذربايجان تقريبا از آلودگي مين، پاکسازي شده و تنها کار افزايش کيفيت به منظور اطمينان با درصد بسيار بالا از خالي بودن اين زمين‌ها از هرگونه مين و مواد قابل انفجار در بعضي پايگاه‌هاي اين مناطق در حال انجام است.
همزمان، پاکسازي مناطق مسکوني و حاشيه شهرهاي استان‌هاي خوزستان، ايلام و کرمانشاه نيز به سمت مرزها در دستور کار بود تا اينکه اعلام شد شهرهاي استان‌هاي مذکور نيز کاملا پاکسازي شده‌اند.
* ظرف 3 سال آينده عمليات پاکسازي کشور از مين به اتمام برسد
با پايان جنگ تحميلي در سال 1367، بيش از 4 ميليون هکتار از اراضي ايران آلوده به مين و مواد منفجره به جا مانده از اين جنگ بوده که اين رقم در ابتداي سال 85 به يک ميليون و 28 هزار هکتار رسيد.
در ابتداي سال جاري اعلام شد که عمليات پاکسازي در 60 هزار هکتار از اراضي مرزي کشور ادامه دارد و اميد مي‌رود تا سه سال آينده عمليات پاکسازي به طور کامل به اتمام برسد.
از سال 1382 که وزارت دفاع به عنوان متولي پاکسازي مين تعيين شد، مين‌هاي شناسايي و براساس نوع مين، محل کشف و ساير اطلاعات، شناسنامه‌دار و کدگذاري مي‌شوند.
از يک ميليون و 28 هزار هکتار اراضي آلوده به مين از ابتداي سال 85 در کشور تا ابتداي امسال 964.199 هکتار توسط مرکز مين‌زدايي کشور پاکسازي شده است.
* انهدام 650 هزار مين در مدت 3 سال
طي سه سال گذشته 650 هزار انواع مين و بيش از 2 ميليون گلوله به جاي مانده از جنگ تحميلي با مشارکت نيروهاي مسلح اعم از ارتش، سپاه و بسيج و نيز شرکت‌هاي خصوصي، پاکسازي و منهدم شده است که در مجموع يک تيم 5 هزار نفري شامل تيم‌هاي برنامه‌ريزي، عمليات شناسايي و اجرايي، پشتيباني،نظارت و... در آن مشغول به فعاليت بوده که بيش از يک پنجم نيروهاي ياد شده در بخش خنثي‌سازي فعاليت دارند.
ارزيابي صلاحيت و رتبه بندي شرکت‌هاي متقاضي، مطابق دستورالعملي که به همين منظور و با نگرش به دستورالعمل تعيين صلاحيت پيمانکاران سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور، در مرکز مين‌زدايي کشور تدوين شده است، انجام مي‌شود.
مطابق اين دستورالعمل کيفيت نيروي انساني شرکت‌هاي متقاضي از نظر تخصص در زمينه پاکسازي و گذراندن دوره هاي آموزشي تخصصي مربوطه، سابقه کار مفيد، مدت حضور در جبهه، جانبازي و تحصيلات و همچنين سازمان اجرايي شرکت مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و شرکت‌هاي رتبه‌بندي شده پس از اخذ تاييديه امنيتي در پاکسازي مناطق آلوده به کار گرفته مي‌شوند.
* 57 شرکت تاييديه امنيتي در پاکسازي مناطق آلوده را دريافت کرده‌اند
در همين خصوص در سال 84 تعداد 9 شرکت، سال 85 تعداد 6 شرکت، سال 86 تعداد 11 شرکت، سال 87 تعداد 26 شرکت و در سال 88 تعداد 5 شرکت که مجموعا 57 شرکت مي‌شوند تاييديه امنيتي در پاکسازي مناطق آلوده را دريافت کردند.
همچنين مرکز مين زدايي کشور براي کارکنان پاکسازي ميادين مين و مواد منفجره دوره‌هاي آموزشي را برنامه ريزي کرده که از سال 89 تا 91 برگزار مي‌شود.
* عناوين دوره‌هاي آموزشي مرکز مين زدايي کشور
مين برداري و تخريب مقدماتي: 150 نفر، 5 دوره
مين برداري و تخريب متوسطه: 120 نفر، 4 دوره
مين برداري و تخريب پيشرفته: 45 نفر، 3 دوره
اپراتوري فلزياب، عمق‌ياب و مولتي کت: 30 نفر، 3 دوره
اپراتوري تانک مين‌کوب: 15 نفر، 3 دوره
امداد و نجات: 180 نفر، 9 دوره
کارگاه‌هاي آموزشي با موضوعات تخصصي مين‌برداري: 300 نفر، 12 دوره
ايمني و بهداشت شغلي: 45 نفر، 3 دوره
البته بايد دانست که با وجود تمام اين آموزش‌ها و به کار گرفتن تدابير ايمني بازهم استفاده از نيروي انساني در پاکسازي مناطق آلوده به مواد منفجره خسارات انساني را به دنبال دارد و کاهش خسارات و تلفات منابع ارزشمند انساني در اجراي عمليات پاکسازي مستلزم نگاه واقع بينانه به مسئله و استفاده از توان علمي و فني موجود در کشور است.
* نمونه ساخت روبات پاکسازي توسط مرکز مين زدايي و بخش خصوصي
استفاده از تجهيزات روباتيک در جهان و مزاياي حاصل از آن در بسياري از گزارشات پاکسازي و منابع علمي آورده شده است.
مرکز مين زدايي کشور در اين راستا نسبت به انجام طراحي مفهومي و نمونه سازي برخي تجهيزات روباتيک اقدام کرده است.
روبات تيلر جهت ايجاد معابر در نيزار، روبات کاوشگر مين مجهز به آنتن جستجوگر، روبات جابجايي مين، روبات فوق سبک جهت شناسايي ميادين مين از جمله اين روبات‌هاست.
همچنين روبات پاکسازي توسط مرکز مين زدايي و بخش خصوصي در حال نمونه سازي است.
* آغاز برنامه 5 سال اوليه پاکسازي ميادين مين از سال 85
مرکز مين‌زدايي کشور براي پاکسازي شهرهاي مرزي کشور از مواد منفجره، در سال 85 يک برنامه پنج ساله(اوليه) پاکسازي ميادين مين را تبيين کرد که جدول اين برنامه در ذيل گزارش آمده است.
عنوان برنامه سال 85 (هکتار) سال 86(هکتار) سال 87 (هکتار) سال 88 (هکتار) سال 89 (هکتار)
استان خوزستان 69716 69715 69716 113142 113142
استان ايلام 79010 79011 79013 139655 139654
استان کرمانشاه 18633 18633 18635 - -
استان کردستان 4413 4414 - - -
استان‌آذربايجان‌غربي 5749 5749 - - -
جمع کل 177521 177522 167364 252797 252796
