به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق به نقل از مهر، روزگاري تکنولوژي فضايي دانش و فناوري بود که براي ساخت و ارسال موشکهاي فضايي به مدار زمين به کاربرده مي شد. به تدريج ساخت، هدايت و کنترل ماهواره ها توجه مهندسان فضايي دنيا را به خود جلب کرد. از اين رو گامهاي بلندتري در اين حوزه برداشته شد.
با سفر موجود زنده به فضا دروازه جديدي به روي پژوهشگران فضايي دنيا گشوده شد چرا که انواع و اقسام نيازمندي‌ها و توليدات علمي اين صنعت نوپا موجب شکل گرفتن شاخه هاي جديد و هيجان انگيز ساير فناوري فضايي شد ضمن آنکه دستاوردهاي دانشمندان در حوزه هايي چون نانوتکنولوژي، بيوتکنولوژي، نانوبيوتکنولوژي، زيست شناسي فضايي، علم ژنتيک و بسياري ديگر از يافته هاي نوين علمي در فناوري فضايي به کار برده مي شود.
ايران نيز همزمان با توسعه فناوري هوايي، اقدام به توسعه فناوريهاي فضايي کرد به گونه اي که امروزه مي توان از 8 طرح آماده بهره برداري در حوزه هوافضا ياد کرد که به شرح زير است:
- ماهواره بر سفير 1B با بالا بردن تراست موتور از 32 به 37 تن با قابليت حمل ماهواره تا وزن 50 کيلوگرم در مدار بيضوي
- بهينه سازي ماهواره 1A براي پرتاب ماهواره "رصد"
- ماهواره رصد به عنوان اولين ماهواره تصويربرداري کشور با قابليت تصويربرداري با تاثيرپذيري بهتر از 200 متر
- کاوشگر 4 مجموعه آزمايشگاه فضايي با محموله زيستي و ارتفاع بيش از 120 کيلومتر با همکاري پژوهشگاه هوافضا
- ايستگاه زميني ثابت براي دريافت تصاوير از ماهواره هاي سنجش از دور با قطر آنتن 8 متر
- ايستگاه زميني ثابت براي دريافت تصاوير از ماهواره هاي سنجش از دور با قطر آنتن 6 متر
- شبکه فرماندهي و کنترل امنيت فضايي، مرکز آزمايش موتور ماهواره بر با تراست 150 متر، سامانه جامع بهره برداري از اطلاعات فضايي، شروع ساخت مرحله اول پايگاه مراقبت فضايي کشور، سامانه رديابي و شناسايي سيگنالي و سامانه رديابي راداري آرايه فازي
دستيابي به اين فناوريها نياز به آزمايشگاه هاي تحقيقاتي دارد که در اين راستا چندين آزمايشگاه فضايي در کشور راه اندازي شده است.
راه اندازي بزرگترين آزمايشگاه سازه و سامانه هاي فضايي خاورميانه
سازه حامل ماهواره از لحظه آماده سازي در کارخانه و حمل و نقل هاي زميني تا رسيدن به نقطه تزريق ماهواره در مدار با محيط هاي گوناگون مانند بارهاي استاتيکي و شبه استاتيکي، بارهاي حرارتي، بارهاي شوک، ارتعاش و اکوستيکي مواجه است که به منظور بررسي مقاومت آنها در محيطهاي مختلف بايد در محيطهاي آزمايشگاهي تست شود.
از اين رو در روز چهاردهم بهمن مصادف با روز فناوري فضايي، بزرگترين آزمايشگاه سازه و سيستم هاي فضايي در خاورميانه با هدف تقويت زير ساختهاي صنايع فضايي کشور با سه محورِ تامين نيازها و تجهيزات تست، تقويت نيروي انساني خبره و مشارکت و نقش آفريني در پروژه هاي فضايي با حضور رئيس جمهور افتتاح شد.
اين مرکز تحقيقات فضايي، مجهز به آزمايشگاه هاي متعدد چون آزمايشگاه بارگذاري و استحکام استاتيکي سازه، بارگذاري و استحکام حرارتي سازه، مودال و تلاطم، بارگذاري ارتعاشي و هسته اي سازه، شوک و پيروشوک، خواص جرمي، جدايش مراحل ماهواره بر، ماهواره و پوشش ماهواره و داده برداري ميداني است که در بخش هايي داراي قابليت هايي با کلاس جهاني است.
اين مرکز براي ماموريت هاي کنوني و آينده نزديک طراحي و ساخته شده است اما براي انجام ماموريت هاي آينده مانند ماهواره برهايي با قابليت حمل چند ماهواره يا ماهواره هاي بزرگتر و سنگين تر در مدارهاي leo و حمل ماهواره به مدار geo و نيز ماهواره هاي بزرگتر و سنگين تر نياز به توسعه و به روز رساني قابليت هاي آن دارد که تمهيدات لازم براي توسعه وجود دارد.
تلاش دانشگاه اميرکبير در زمينه راه اندازي پژوهشکده هوافضا
عليرضا رهايي رئيس دانشگاه صنعتي اميرکبير با اشاره به راه اندازي پژوهشکده هوافضا در اين دانشگاه، افزود: طرح ايجاد پژوهشکده هوافضا از سالهاي قبل تدوين شده است که در اين راستا با همکاري مشترک دانشگاه صنعتي اميرکبير و سازمان هوافضا اقدام به راه اندازي اين پژوهشکده کرديم.
وي اظهار داشت: با آغاز فعاليت براي ايجاد اين پژوهشکده، اساسنامه آن نيز تدوين شد ضمن آنکه مجوزهاي راه اندازي اين پژوهشکده نيز از شوراي گسترش آموزش عالي به دانشگاه اعطا شد.
رهايي با اشاره به بيان اينکه اين پژوهشکده داراي 15 آزمايشگاه تحقيقاتي فضايي است توضيح داد: اين پژوهشکده داراي آزمايشگاه هايي به شرح زير است:
آزمايشگاه کنترل حرارت
آزمايشگاه کنترل وضعيت
آزمايشگاه PAYLOD
آزمايشگاه زميني
آزمايشگاه مهندسي سيستم
آزمايشگاه GSE
آزمايشگاه سازه
آزمايشگاه توان الکتريکي
آزمايشگاه پيشرانه هاي فضايي
آزمايشگاه ادوات دقيق
آزمايشگاه EMC
آزمايشگاه C & DH
اتاق تميز
اتاق ساخت و مونتاژ مکانيکي
اتاق ساخت و مونتاژ الکتريکي
رئيس دانشگاه صنعتي اميرکبير همچنين از انتخاب اعضاي شوراي پژوهشي پژوهشکده هوافضا خبر داد و گفت: پس از اخذ مجوز، اعضاي شوراي پژوهشکده انتخاب شدند. در حال حاضر اعضاي اين شورا پروژه هاي تحقيقاتي را با همکاري سازمان هوا فضا در دستور کار خود دارند.
وي همچنين ابراز اميدواري کرد که اين پژوهشکده تا سال آينده راه اندازي شود.
مرکز تحقيقات دانشگاه علم و صنعت ايران
پس از به ثمر نرسيدن همکاري ايران با ساير کشورها در خصوص طراحي و ساخت ماهواره، تحقيق در اين زمينه به دانشگاهها واگذار شد که در اين زمينه طراحي و ساخت دو ماهواره "نويد" و "ظفر" به دانشگاه علم و صنعت واگذار شد.
اين دانشگاه نيز با راه اندازي مرکز تحقيقات فضايي، اقدام به طراحي جزئيات ماهواره و نمونه هاي اوليه شد که با توجه به تجربياتي که در اين راستا به دست آمد نمونه مهندسي اين دو ماهواره ساخته شد.
اين مرکز مجهز به آزمايشگاه هاي متعددي است که محققان اين دانشگاه را در طراحي و ساخت اين دو ماهواره ياري کرد. ماهواره نويد که يکي از اين ماهواره ها است داراي دوربين تصويربرداري است که پس از قرار گرفتن در مدار 250 تا 357 کيلومتري زمين اولين پيام خود را با عنوان "يا مهدي (عج)" به ايستگاه‌هاي زميني ارسال خواهد کرد. دقت اين دوربين 400 متر است و طول عمر تجهيزاتي ماهواره ملي نويد 5/1 سال است.
طبق گفته دکتر حسين بلندي، رئيس مرکز تحقيقات فضايي، با اجراي دو پروژه ماهواره نويد و ظفر به کليه فناوريهاي زيرسيستم ماهواره شامل زيرسيستم سازه، حرارت، انرژي، تصويربرداري، زيرسيستم محموله ذخيره و ارسال، الکترونيک روي بورد دست يافتيم.
بلندي، پايش ذخاير نفت، معادن، بررسي جنگل‌ها، زمين‌هاي شور و قليايي، بررسي امراض و آفات و استفاده از تصاوير در جهت بررسي بحران‌هاي طبيعي را از کارکردهاي اين دو ماهواره دانست و اظهار داشت: با تجهيزات آزمايشگاهي که در اختيار داشتيم موفق به توليد سلولهاي خورشيدي براي تامين انرژي مورد نياز براي ماهواره نويد شديم.
بلندي همچنين به ويژگي‌هاي ماهواره ظفر اشاره و اضافه کرد: اين ماهواره با پرتابگر ايراني و بومي به فضا پرتاب خواهد شد و قرار است در مدار دايره‌اي حرکت کند. وزن اين ماهواره 90 کيلوگرم است و داراي طول عمر تجهيزاتي 5/1 سال است.
وي با بيان اينکه در ماهواره ظفر 4 دوربين رنگي نصب شده است، يادآور شد: اين دوربين‌ها با وضوح 80 متري اقدام به تصويربرداري از سطح زمين مي کنند که دقت سيستم کنترل تعيين وضعيت ماهواره ظفر نسبت به نويد 300 درصد پيشرفت داشته است.
آخرين آزمايشگاه تحقيقات فضايي در دانشگاه خواجه نصير افتتاح مي شود
مهران ميرشمسي رئيس آزمايشگاه تحقيقاتي فضايي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي با اشاره به سابقه فعاليت هاي اين دانشگاه در حوزه هوافضا افزود: در بخش آموزشي اين دانشگاه از سال 80 با راه اندازي گرايش جديد "مهندسي فضايي" اقدام به آموزش نيروهاي متخصص کشور در اين حوزه در مقاطع تحصيلات تکميلي کرديم. ضمن آنکه دانشکده هاي مکانيک، برق، سنجش از راه دور و هوافضا دانشگاه خواجه نصير نيز به صورت خاص و ويژه به مباحث مرتبط با صنايع فضايي کشور پرداخته اند.
وي به فعاليت هاي اين دانشگاه در بخش پژوهشي اشاره کرد و اظهار داشت: در بخش پژوهش نيز در قالب امضاي قراردادهاي همکاري مشترک با مراکز صنعتي، پروژه هاي تحقيقاتي در اين زمينه اجرايي شده است.
رئيس آزمايشگاه تحقيقاتي فضايي دانشگاه خواجه نصير به بيان آخرين دستاوردهاي پژوهشگران اين دانشگاه پرداخت و يادآور شد: ساخت آزمايشگاه شبيه ساز 3 درجه آزادي ديناميک، کنترل وضعيت سامانه هاي فضايي، ساخت تونل باد، طراحي و ساخت نمونه هاي صنعتي و آزمايشگاهي عملگرهاي سيستم هاي کنترل وضعيت سامانه هاي فضايي، ساخت آزمايشگاهي سنسورهاي سامانه هاي فضايي بخشي از دستاوردهاي اين دانشگاه است.
ميرشمسي از مشارکت اين دانشگاه در پروژه هاي ملي ماهواره خبر داد و خاطر نشان کرد: دانشگاه با تمامي مراکز صنعتي کشور در زمينه هاي مختلف از مراحل طراحي تا مراحل تست سامانه ها همکاري دارد. در پروژه هاي ماهواره هاي ملي نيز دانشگاه خواجه نصير در زمينه مشاوره و اجراي برخي از زير مجموعه هاي ماهواره ها همکاري داشته است.
وي از افتتاح آزمايشگاه تحقيقات فضايي اين دانشگاه خبر داد و توضيح داد: اين آزمايشگاه امروز چهارشنبه 11 اسفند ماه افتتاح مي شود. اين آزمايشگاه در زمينه انجام تحقيقات آزمايشگاهي در حوزه شبيه سازي لينک هاي مخابراتي، تست نرم افزارها و هدايت زميني تجهيزات فضايي خدمات لازم را ارائه مي دهد.
رئيس آزمايشگاه تحقيقاتي فضايي دانشگاه خواجه نصير با تاکيد بر اينکه اين آزمايشگاه با حمايت و پشتيباني مرکز تحقيقات مخابرات افتتاح مي شود، اضافه کرد: اين آزمايشگاه تحقيقاتي با هدف ايجاد زمينه اي براي بالا بردن کيفيت آموزشي و پژوهش در زمينه هاي تخصصي فضايي و طراحي و ساخت سامانه هاي فضايي راه اندازي شده است.
