هر چند که دولت جدید، راه سامان بخشی به اقتصاد را در رفع تحریم ها می بینید، و البتّه این یکی از راه ها می تواند باشد ولی باید اذعان نمود که رفع تحریم ها در بهترین حالت نیمی از مشکلات را حل می کند؛ زیرا فقط منابع وارداتی و عملیات بانکی تسهیل می شود و به سرانجام رساندن این منابع محتاج مدیریت درست در وزارتخانه های اقتصادی کشور است.

حتّی با این اوصاف هم، همه خوشنود خواهند بود، که دیپلماسی «روحانی» و «ظریف» جواب بدهد. امّا نباید فراموش کرد که خوش بینی رؤیاگونه به ماجرا، خطر مهلکی است بر سر راهی که دولت در حال پیمودن آن است. متأسّفانه بعد از برقراری اوّلین تماس تلفنی بین مقامات دو کشور ایران و آمریکا که نهایتاً پس از سه دهه به وقوع پیوست، بطور مکرّر و مداوم شاهد پالس های فشار آمریکا به ایران هستیم. مقامات آمریکا و دیگر کشورهای متّحد آن بطور منظّم این جمله را تکرار می کنند: "تا زمانیکه تهران به یک گام ملموس و عملی برنداشته است، تحریم ها حفظ خواهند شد". برخی حتّی پا را فراتر گذاشته و خواهان افزایش تحریم ها هستند.

در مقابل این پالس های ناامیدکننده، برخی از سیاسیون و رسانه های داخلی، تلاش وافری به خرج می دهند که این دست از مواضع غرب را توجیه کرده و از کنار آن با "مساحمه کاری" بگذرند. عُمدتاً این اصلاح طلبان هستند که در برابر موج رو به گشترش دیپلماسی فشار غرب در عرصه رسانه ای، به "خواب خرگوشی" فرو رفته اند. آنها چنین وانمود می کنند که حاکمیت آمریکا در مورد تصمیم گیری حول حفظ یا کاهش تحریم ها، دچار شکاف های عُمده و گسل سیاسی استراتژیکی شده است. برای نمونه می توان به پرونده منتشر شده با نام "حاکمیت دوگانه در ایالات متّحده"، در «هفته نامه آسمان» - نزدیک به کارگزاران- طیّ شماره اخیرش (63- 20/7/1392) اشاره نمود.

اصلاح طلبان بصورتی اغراق آمیز بر اختلافات موجود بین دو حزب «دموکرات» و «جمهوری خواه» آمریکا درباره پرونده ایران تمرکز کرده و از این رهگذر، اختلافات «سنا» و «مجلس نمایندگان» را بازتاب می دهند. برخی از سیاسیون بر همین مبنا، پیشنهاد می کنند که ایران برای افزایش چانه زنی خویش، یک لابی قدرتمند در تقابل با "لابی صهیونیستی" یا "لابی جنگ" در آمریکا؛ ایجاد کند. از نظر این دست از سیاستمداران ساخت یک لابی می تواند، مواضع حاکمیت آمریکا علیه ایران را تغییر دهد.

ولی لازم است، برای کشف بهتر حقایق و واقعیت های پیرامونی باید پا را از "غوغاسالاری های ژورنالیستی" جاری فراتر گذاشت. در حالیکه رسانه های اصلاح طلب در داخل از شکاف بین «مجلس نمایندگان» و «سنا» در رابطه با تحریم های ایران خبر می دهند، معتبرترین رسانه های آمریکا؛ خبرهای کاملاً متضادی می دهند؛ مسئله این است که روزنامه های اصلاح طلب و سیاسیون آنها نسبت به این دست اخبار ناخوشایند، دست به "خودسانسوری" می زنند. ولی "اگر ما بخوابیم، دشمن بر ما نخواهد خوابید"[1].

درست در زمانیکه برخی در داخل اصرار دارند که «سنا» و «اوباما» در صددند که راهی بر خلاف راه «کنگره» را بروند، «خبرگزاری آسیوشتید پرس» (A.P) گزارشی از مکالمات اخیر «سنا» بعد از سفر «نتانیاهو» به «نیویورک» را منتشر نمود که نشان می داد تفکّر «سنا» و «کنگره» درباره حفظ یا افزایش تحریم ها یکسان است. این گزارش بصورت کامل توسّط «روزنامه واشینگتن پُست» و سپس توسّط «News A.B.C» نیز بازتاب یافت. همچنین «C.N.N News» و «NIAC» (شورای ملّی ایرانی- آمریکایی: National Iranian American Council)، در خلال گزارش های جداگانه ای به مقوله وحدت نگرش بین «مجلس سنا» و «مجلس نمایندگان» پرداختند.

«A.P» تأیید می کند که حتّی جنگ طلبان در «کنگره» به مذاکرات هدفمند با ایران به عنوان یک شانس نگاه می کنند، با این حال که این موضع در حال پیشبُرد در حاکمیت آمریکاست ولی این روش هرگز نافی حفظ و اعمال تحریم های سخت نیست؛ زیرا افزایش یا حدّاقل عدم کاهش تحریم ها، اهرمی است برای اینکه ایران راه آمده اش را ادامه دهد. از منظر تحلیل گران «A.P»، «کنگره» و «سنا» با تشدید فشارها در حال کمک به «اوباما» هستند، زیرا این تحریم ها بوده اند که «روحانی» را پای تلفن آورده اند. این گزارش نشان می دهد که چرا هم نمایندگان دموکرات «مجلس سنا» و هم نمایندگان دموکرات و جمهوری خواهِ «مجلس نمایندگان»، همگی خواهان ادامه تحریم ها هستند.

***

«مشرق» برای اوّلین بار بخش هایی از این گزارش پُربازتاب «A.P»[2] که در داخل با سنانسور روبرو شد را در اختیار جامعه فکری کشور قرار می دهد:

"تعامل اوباما با ایران (با هدف مدیریت ایران - مترجم)، مانند آمادگی کنگره برای تصویب تحریم های سخت و جدید است"

قانونگذاران آمریکا از هر دو حزب اظهار کرده اند که تمایل «اوباما» به توسعه روابط با تهران، شانسی است برای خاتمه بخشیدن به بحران هسته ای تهران؛ امّا همزمان، آنها تحریم های اقتصادی جدیدی بمنظور انزوای بیشتر «جمهوری اسلامی» را ایجاد می کنند.

تماس تلفني «اوباما» به «رئیس جمهوری ایران» پیشگامانه ترین مذاکرات بود. این اوّلین ارتباط بین رهبران دو کشور طیّ بیش از 30 سال گذشته بود و فرمان عقبگردی بود از رفتارهای "سلف سابق اوباما"- جورج دبلیو بوش- که ایران را همراه با «کره» و «عراق»، جزئی از "محور شرارت" خوانده بود.

اوباما از «روحانی» می خواهد که برای عیارسنجی، بخشی از فعّالیت های غنی سازی ایران کم شود، چرا که بسیاری معتقدند؛ این بخش ها برای رسیدن ایران به توانایی تسلیحات اتمی استفاده می شود.

چهارشنبه، روحانی» در «تهران» گفت که ایران برای رسیدن به توافقی با قدرت های جهانی، بحث درباره "جزئیات" فعّالیت های هسته ای خود را آغاز می کند.

برای فهمیدن اینکه مابقی جنبه های پیشنهاد چیست، این جمله مهم است: "حقّ غنی سازی ایران غیرقابل مذاکره است، امّا ما باید به مذاکرات ورود کنیم"، این اظهاراتی است که روحانی بعد از جلسه با کابینه اش بیان کرده بود.

در ضمن، تعامل ایران- آمریکا مشمئز کننده ترین روابط برای اسرائیل است، که متّحدی کلیدی برای آمریکایی هاست.

«نخست وزیر اسرائیل»، «بنیامین نتانیاهو» طیّ نطق سه شنبه اش در «سازمان ملل» گفت: «رئیس جمهور جدید ایران، "حمله فریبنده ای" را هدایت می کند.». ایران و اسرائیل به همدیگر به عنوان "دشمنان شیطانی" نگاه می کنند. تهران، دولت یهودی را به رسمیت نمی شناسد، و از دشمنان اسرائیل مانند «حزب الله لبنان» و «حماس در فلسطین» حمایت می کند.

در حالیکه اسرائیل بر ادامه این موضع تندروانه در برابر ایران تأکید مجدّد می کند، این روند در محافل سیاسی «واشینگتن» در حال ملایم شدن است.

5 سال پیش، اوباما که کاندیدای ریاست جمهوری بود، بخاطر انتقادات به پیشنهادش - مذاکره بدون پیش شرط با ایران- ضربه خورده بود. آن زمان اوباما طیّ کمپین مجدّد انتخاباتی اش، در برابر ایران ضعیف نامیده می شد.

با این حال امروز، حتّی "متنفّذان جنگ طلب سنا"، که شامل رقبای انتخاباتی وی در 2008 می شوند، «جان مک کین» و «لیندسی گراهام»، از تلاش های اوباما برای "تعامل دقیق" حمایت می کنند. آنها می گویند که این تست باارزشی است بر جدّیت ایران حتّی اگر نسبت به روند جدید و اعتدالی روحانی دیرباور باشند.

بحث اساسی، از اینکه "آیا صحبت کردن با ایران ارزش اش را دارد" دور شده و به طرح کردن جزئیات تعامل با ایران منتقل شده است؛ ایرانی که ادّعا می کند، دنبال تسلیحات هسته ای نیست.

مادامی که اشارت های اوباما به تهران انتقادات بزرگان «جمهوری خواه» را برنینگیزد، می تواند استدلال های داخلی درباره مسائل درمانی و سطح بدهی های فدرال را تحت الشّعاع قرار دهد [راه خوبی است برای فرافکنی مشکلات داخلی از طریق سیاست خارجی]. برخی از جمهوری خواهان در «کنگره»، رئیس جمهور را برای اینکه تلاش می کند که در راه گفتگو با روحانی از ایرانی ها "بیشتر مشتاق" به نظر برسد؛ مسخره می کنند.

تعطیلی جاری دولت، ممکن است، واکنش های کنگره به تماس تلفنی اوباما- روحانی را خاموش کند. در این زمان، قانونگذاران در حال حرکت رو به جلو برای "گذراندن قوانین تحریمی جدید" هستند؛ با این طرح محکم کارانه، رئیس جمهور می تواند از تحریم های افزایش یافته به عنوان بخشی از قدرت نفوذ در مذاکرات، استفاده کند.

«چین»، «هند» و برخی دیگر از کشورهای آسیایی به خرید میلیاردها دلار از نفت ایران در هر ماه ادامه می دهند، در صورتیکه تهران این همه پول را برای بمب ها و برنامه اتمی اش هزینه می کند. در ماه جولای، «کاخ سفید» با تحریم های سختگیرانه تر جدیدی علیه بخش نفتی ایران و صنایع دیگرش موافقت کرد. لیست سیاه این لایحه، هر تجارتی در بخش معدنی و ساختاری ایران را نشانه می گرفت و آمریکا را به هدف مورد نظرش درباره قطع کردن تمامی فروش نفت ایران تا سال 2015؛ می رساند. از این گذشته مجازات های ایالات متّحده در سال گذشته به سمت اثرگذاری حرکت کردند و صادرات پتروشیمی ایران را به نصف کاهش دادند و اقتصاد ایران را فرتوت تر کردند.

به احتمال زیاد هیچ لایحه ای تا قبل از ماه نوامبر نهایی نمی شود. این مسئله حدّاقل این امکان را به دولت می دهد که چندین هفته فرصت داشته باشد تا ببیند، آیا روندهای ایران زیر نظر روحانی تغییر می کند یا خیر.

همچنین طرحی در کاپیتول (ساختمان کنگره) درباره سوریه در روابط ایران و آمریکا، تغییری پویا ایجاد کرد.

بعد از حمله شیمیایی 21 آگوست در حاشیه «دمشق» که طبق تخمین های دولتی بیش از 1400 نفر در آن کشته شدند، قانونگذاران به نگه داشتن گزینه نظامی روی میز سوریه، میل دارند. این سخت است که ببینید، چطور کنگره از حمله نظامی آمریکا علیه برنامه اتمی ایران حمایت می کند؛ (ولی این قضیه) ممکن است، گزینه های اوباما بمنظور رسیدن به "راه حل دیپلماتیک" برای بحران را تقویت کند.

«مارک کِرک» - سناتور ایالت ایلینویز- عضو «کمیته بانکی سنا»، حامی دور جدیدی از تحریم های سخت جدید است.

«کِرک»، سه شنبه گفت: «ما باید رهبران ایران را با عملکردشان قضاوت کنیم، نه با کلمات شان. مادامی که ایران پیگیری برای نیل به قابلیت تسلیحات اتمی را ادامه می دهد، موشک های بالستیکی با بُرد بیشتر می سازد، از تروریسم در تمام جهان حمایت مالی می کند و به حقوق بشر بدرفتاری می کند؛ باید «سنا» بزرگترین فشار اقتصادی را بر ایران تحمیل کند تا برای پیروزی به دیپلماسی، شانسی داده شود.».

دوشنبه، «باب منِندز» - سناتور ایالت نیوجرسی- «رئیس کمیته روابط خارجی سنا»، گفت که به تعامل دیپلماتیک با ایران خوشامد می گوید، امّا در عین حال این را نیز گفت: «نمی توان با اجتناب کردن از تحریم ها به مارچ ایران (قدم روی نظامی) به سمت توانایی تسیلحاتی هسته ای، اجازه خریدن زمان داد.».

در «مجلس نمایندگان آمریکا»، «آدام شیف» [یهودی] - نماینده دموکرات حوزه انتخابیه کالیفُرنیا- درباره تعامل اوباما با روحانی گفت: «تعامل اوباما با روحانی "می تواند پیمانی برای رسیدن به راه حلّی درباره ابهامات هسته ای ایران را پیش ببرد"، هر چند که این پیمان شکننده، پردردسر و دور از دسترس است.». او گفت: «نوشتن تغییرات بدون هیچ کوششی، "بی معنی" خواهد بود.».

در ضمن، «اِد رویس»، «رئیس کمیته سیاست خارجی مجلس نمایندگان» - نماینده جمهوری خواه حوزه انتخابیه کالیفُرنیا در مجلس نمایندگان- معتقد است که "تحریم های مخرّب"، روحانی را پای تلفن (با اوباما) آورده و گفت که؛ "تا زمانیکه ایران ماشین هسته ای اش را متوقّف کند"، باید فشارهای اقتصادی را افزایش داد.