گروه سیاسی مشرق - در میانه بحران اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی ناشی از تحریم نفتی ایران از سوی انگلیس، دکتر محمد مصدق در تاریخ ۲۱ دی ماه سال ۱۳۳۱ نامه‌ای به آیزنهاور رییس جمهور وقت آمریکا نوشت و از او خواست با توجه به اوضاع بحرانی اقتصادی ایران، مساعدت نموده و موانع پیش روی صادرات نفت ایران را برطرف نماید.
مصدق در این نامه با اشاره به اقدامات خصمانه دولت انگلیس، وضعیت ملت ایران را برای رییس جمهور آمریکا شرح داد و از کمک‌های ناچیز آمریکا به ایران هم انتقاد کرد. مصدق در نامه‌اش از آیزنهاور خواست که چنانچه رفع موانع در راه فروش نفت ایران برایش ممکن نیست؛ لااقل با کمک‌های اقتصادی موثر، به ایران کمک کند.
بخشی از نامه دکتر مصدق به آیزنهاور
«چون دولت انگلیس به این امید است که وضعیت سابق خود را در ایران تجدید کند به هیچ یک از این پیشنهادات ترتیب اثر نداده اکنون در اثر اقدامات شرکت سابق و دولت انگلستان ملت ایران در برابر مشکلات اقتصادی و سیاسی بزرگی قرار گرفته است که ادامه این وضع از نظر بین المللی نیز ممکن است عواقب خطیری داشته باشد و اگر در این موقع کمک موثر و فوری به این مملکت نشود شاید اقداماتی که فردا به منظور جبران غفلت امروز به عمل آید خیلی دیر باشد.
البته در این مدت کمک هایی از طرف دولت آمریکا به ایران شده که موجب تشکر است، ولی آن قدر نبوده است که مشکلات ایران را مرتفع کند و صلح جهانی را که هدف و آمال دولت و ملت شرافتمند آمریکا است تامین نماید. سطح زندگی مردم ایران در نتیجه یک قرن سیاست استعماری خیلی پایین بوده و بالابردن آن بدون برنامه‌های عمرانی دامنه دار امکان پذیر نخواهد بود. متاسفانه کمک‌هایی که تاکنون شده اصولا در حدود کمک‌های فنی بوده و حتی در این قسمت نیز گاهی اوقات مساعدت هایی که لازم بوده نشده است، من باب مثل یادآوری می‌شود که بانک صادرات که می‌بایست ۲۵ میلیون دلار برای امور کشاورزی به ایران کمک کند به واسطه دخالت‌های ناروای دیگران منصرف گردید.
ملت ایران امیدوار است که با مساعدت و همراهی دولت آمریکا موانعی که در راه فروش نفت ایران ایجاد شده برطرف شود و چنانچه رفع موانع مزبور برای آن دولت مقدور نیست کمک‌های اقتصادی موثری بفرمایند تا ایران بتواند از سایر منابع خود استفاده نماید. کشور ایران غیر از نفت دارای ثروت های طبیعی دیگر نیز هست که بهره‌برداری از آنها مشکلات فعلی کشور را حل خواهد نمود، ولی این امر بدون کمک های اقتصادی میسر نمی‌باشد. در خاتمه توجه موافق و اثربخش آن حضرت را به وضع فعلی ایران جلب نموده و یقین دارم تمام نکات این پیام را با اهمیتی که شایسته است تلقی خواهند فرمود. خواهشمند است احترامات فائقه دوستدار را قبول فرمایید.»
و اما پاسخ آیزنهاور رییس جمهور آمریکا به درخواست دکتر مصدق
«تاریخ نشان می‌دهد که حکومت و مردم آمریکا همیشه احساسات دوستی عمیق نسبت به ایران داشته و دارند، بدین خاطر از اینکه بین ایران و انگلستان اختلاف بروز کرد و طرفین نتوانسته‌اند اختلافات خود را حل و فصل نمایند، با حکومت و مردم ایران ابراز همدردی میکند. ولی در اینکه آیا دولت ایالات متحده می‌تواند نیازهای اقتصادی و مالی مورد تقاضای حکومت ایران را برطرف کند، به دو علت جواب منفی است! اولا تا زمانی که ایران نتواند از فروش نفت و محصولات نفتی خود، وجوهی به دست آورد و با انعقاد قرارداد معقول و عادلانه درباره غرامت، بار دیگر نفت ایران به مقادیر زیادی فروخته شود، انتظار کمک نمی‌تواند داشته باشد! ثانیا هرگاه حکومت دول متحده بخواهد به میزان معتنابهی از راه‌های اقتصادی به ایران کمک کند، در حق مودیان مالیاتی آمریکا شرط انصاف را رعایت نکرده است! بدین خاطر بسیاری از مردم آمریکا تا وقتی نفت حل و فصل نگردد، با خرید نفت ایران عمیقا مخالفت خواهند کرد!»
حالا چند نکته
۱- خیلی دوست دارم حس و حال دکتر مصدق را بعد از خواندن این نامه درک کنم.
۲- همان طوری که می‌بینید تاریخ نشان داده که دولت آمریکا همیشه دوستی عمیقی با ایران داشته! ضمنا ما حقیقتا مدیون همدردی آمریکا در آن شرایط سخت و بحرانی هستیم!
۳- تحریم نفتی ایران در آن روزگار، فقط و فقط بخاطر این بود که ایران حق طبیعیش را از انگلیس می‌خواست. همین
۴- انصاف آمریکا را هم عشق است. کاش دولتمردان جدید آمریکا هم از بزرگانشان یاد بگیرند و مالیات مردمشان را توی حلق اپوزیسیون مفت خور نریزند!
مصدق در این نامه با اشاره به اقدامات خصمانه دولت انگلیس، وضعیت ملت ایران را برای رییس جمهور آمریکا شرح داد و از کمک‌های ناچیز آمریکا به ایران هم انتقاد کرد. مصدق در نامه‌اش از آیزنهاور خواست که چنانچه رفع موانع در راه فروش نفت ایران برایش ممکن نیست؛ لااقل با کمک‌های اقتصادی موثر، به ایران کمک کند.
بخشی از نامه دکتر مصدق به آیزنهاور
«چون دولت انگلیس به این امید است که وضعیت سابق خود را در ایران تجدید کند به هیچ یک از این پیشنهادات ترتیب اثر نداده اکنون در اثر اقدامات شرکت سابق و دولت انگلستان ملت ایران در برابر مشکلات اقتصادی و سیاسی بزرگی قرار گرفته است که ادامه این وضع از نظر بین المللی نیز ممکن است عواقب خطیری داشته باشد و اگر در این موقع کمک موثر و فوری به این مملکت نشود شاید اقداماتی که فردا به منظور جبران غفلت امروز به عمل آید خیلی دیر باشد.
البته در این مدت کمک هایی از طرف دولت آمریکا به ایران شده که موجب تشکر است، ولی آن قدر نبوده است که مشکلات ایران را مرتفع کند و صلح جهانی را که هدف و آمال دولت و ملت شرافتمند آمریکا است تامین نماید. سطح زندگی مردم ایران در نتیجه یک قرن سیاست استعماری خیلی پایین بوده و بالابردن آن بدون برنامه‌های عمرانی دامنه دار امکان پذیر نخواهد بود. متاسفانه کمک‌هایی که تاکنون شده اصولا در حدود کمک‌های فنی بوده و حتی در این قسمت نیز گاهی اوقات مساعدت هایی که لازم بوده نشده است، من باب مثل یادآوری می‌شود که بانک صادرات که می‌بایست ۲۵ میلیون دلار برای امور کشاورزی به ایران کمک کند به واسطه دخالت‌های ناروای دیگران منصرف گردید.
ملت ایران امیدوار است که با مساعدت و همراهی دولت آمریکا موانعی که در راه فروش نفت ایران ایجاد شده برطرف شود و چنانچه رفع موانع مزبور برای آن دولت مقدور نیست کمک‌های اقتصادی موثری بفرمایند تا ایران بتواند از سایر منابع خود استفاده نماید. کشور ایران غیر از نفت دارای ثروت های طبیعی دیگر نیز هست که بهره‌برداری از آنها مشکلات فعلی کشور را حل خواهد نمود، ولی این امر بدون کمک های اقتصادی میسر نمی‌باشد. در خاتمه توجه موافق و اثربخش آن حضرت را به وضع فعلی ایران جلب نموده و یقین دارم تمام نکات این پیام را با اهمیتی که شایسته است تلقی خواهند فرمود. خواهشمند است احترامات فائقه دوستدار را قبول فرمایید.»
و اما پاسخ آیزنهاور رییس جمهور آمریکا به درخواست دکتر مصدق
«تاریخ نشان می‌دهد که حکومت و مردم آمریکا همیشه احساسات دوستی عمیق نسبت به ایران داشته و دارند، بدین خاطر از اینکه بین ایران و انگلستان اختلاف بروز کرد و طرفین نتوانسته‌اند اختلافات خود را حل و فصل نمایند، با حکومت و مردم ایران ابراز همدردی میکند. ولی در اینکه آیا دولت ایالات متحده می‌تواند نیازهای اقتصادی و مالی مورد تقاضای حکومت ایران را برطرف کند، به دو علت جواب منفی است! اولا تا زمانی که ایران نتواند از فروش نفت و محصولات نفتی خود، وجوهی به دست آورد و با انعقاد قرارداد معقول و عادلانه درباره غرامت، بار دیگر نفت ایران به مقادیر زیادی فروخته شود، انتظار کمک نمی‌تواند داشته باشد! ثانیا هرگاه حکومت دول متحده بخواهد به میزان معتنابهی از راه‌های اقتصادی به ایران کمک کند، در حق مودیان مالیاتی آمریکا شرط انصاف را رعایت نکرده است! بدین خاطر بسیاری از مردم آمریکا تا وقتی نفت حل و فصل نگردد، با خرید نفت ایران عمیقا مخالفت خواهند کرد!»
حالا چند نکته
۱- خیلی دوست دارم حس و حال دکتر مصدق را بعد از خواندن این نامه درک کنم.
۲- همان طوری که می‌بینید تاریخ نشان داده که دولت آمریکا همیشه دوستی عمیقی با ایران داشته! ضمنا ما حقیقتا مدیون همدردی آمریکا در آن شرایط سخت و بحرانی هستیم!
۳- تحریم نفتی ایران در آن روزگار، فقط و فقط بخاطر این بود که ایران حق طبیعیش را از انگلیس می‌خواست. همین
۴- انصاف آمریکا را هم عشق است. کاش دولتمردان جدید آمریکا هم از بزرگانشان یاد بگیرند و مالیات مردمشان را توی حلق اپوزیسیون مفت خور نریزند!
امید حسینی/وبلاگ آهستان
