
گروه ورزشي مشرق – 17 دي ماه سالروز مرگ جهان پهلوان ايران زمين است. مردي که آوازه فتوت و جوانمردي اش گوش تمام تاريخ ايران را پر کرد.
درباره? دلايل مرگ او اختلاف نظرهاي زيادي وجود دارد. براساس اخبار منتشره در روزنامههاي اطلاعات و کيهان 18 دي 1346 غلامرضا تختي بخاطر اختلافات خانوادگي با همسرش شهلا توکلي و براثر خودکشي جان باختهاست. از انگيزههاي ممکن براي خودکشي، مواردي چون ناکاميهايش در مسابقات در پايان عمر ورزشي تختي نامبرده ميشود. با اين حال عدهاي از دانشوران مرگ وي را مشکوک ميدانند. اين عقيده که ساواک او را به دليل محبوبيت زياد و عدم وفاداري به نظام وقت ايران به قتل رسانيدهاست، در بين مردم شيوع داشتهاست.غلامرضا تختي از سال 1342 بارها به ساواک احضار شد. اطرافيان شاه با ناکامي از نزديک کردن او به دربار و حکومت، فشارها را افزايش دادند. تختي حتي در مواردي از ورود به ورزشگاهها منع ميشد. او پس از دوري دو ساله از رقابتهاي ورزشي براي چهارمين بار در بازي هاي المپيک شرکت کرد و براي نخستين بار در اين بازيها مدالي کسب نکرد.
با استناد به اسناد به جا مانده رژيم شاه ميل داشت تختي بدون تمرين و آمادگي جسمي و روحي در ميدان حاضر شود و با شکست خوردن، محبوبيت در ميان مردم را از دست بدهد. از سوي ديگر مردم نيز خواهان شرکت او در مسابقههاي جهاني بودند. در چنين شرايطي تختي سال 1345 نيز در بازيهاي جهاني توليدو شرکت کرد و بار ديگر دست خالي به ايران بازگشت اما برخلاف تصور و انتظار طرفداران شاه، محبوبيت تختي پس از دو ناکامي او نه تنها کمتر نشد که افزايش نيز يافت.
رژيم پهلوي، براي به سلطه کشيدن تختي، رياست فدراسيون کشتي کشور را به او پيشنهاد داد، ولي او اين پيشنهاد، و حتي پيشنهاد شهرداري تهران يا نمايندگي مجلس را رد کرد. در نهايت، رژيم چون هيچ راهي براي نفوذ به تختي نيافته و نيز از محبوبيت روز افزون او هراس داشت، در توطئه اي مشکوک، او را به قتل رساند. هرچند در آن زمان، مرگ تختي را خودکشي اعلام کردند، ولي اين توطئه، با آگاهي يافتن مردم از اصل ماجرا، نقش برآب شد. پيکر پاک جهان پهلوان، با حضور خيل دوستداران و مشتاقان، در شهر ري به خاک سپره شد.
جلال آلاحمد درباره? مرگ او چنين نوشت: از آن همه جماعت هيچ کس، حتي براي يک لحظه، به احتمال خودکشي فکر نميکرد.
* عشق جهان پهلوان به اهل بيت(ع)
تختي که در خانوادهاي متدين و پايبند به ارزشهاي اسلامي ديده به جهان گشوده بود. همواره در تمامي مقاطع زندگي تا مرگ خود لحظهاي از اعتقاداتش دست نکشيد علي دلالباشي که از خدمتگزاران سالن کشتي بود دربارهي تختي گفته است: «من سعي داشتم همواره وسايل راحتي او را فراهم کنم.. به محض اينکه تمرين تمام ميشد، نماز را شروع ميکرد و ما هم با او به نماز ميايستاديم. او ارادت زيادي به آيت الله طالقاني و آيت الله زنجاني داشت. در دلهايش بيشتر پيش اين دو نفر بود و در واقع آنها سنگ صبور او بودندو آنها کمکهاي مالي نيز به خانواده تختي ميکردند.
عشق به اهل بيت در غلامرضا آن قدر بود که هنگام شکست در مسابقات 1954 توکيو به اتفاق ساير کشتي گيران شکست خورده از ترکيه رهسپار کربلا شد. او به کربلا رفت تا غم شکستش را فراموش کند و به قول خودش سبکتر و پاکتر به ميدان جهان پاگذارد. علاوه بر حضور تختي در عتبات عاليات او پيش از هر مسابقه به زيارت حضرت رضا(ع) ميرفت و در بازگشت از مسابقات نيز مجدداً امام رضا(ع) را زيارت نمود.
* تختي سرش را براي مدال شاه خم نکرد
غلامرضا تختي روبروي شاه ايستاده. سران کشوري و لشکري و امراي ارتش هم دور تا دور ايستاده اند. تختي در مقابل ديدگاه شاه، بازوبند پهلواني کشتي ايران را کسب کرده.او حالا بايد سرش را خم کند تا شاه، مدال را دور گردنش بياندازد. اما نمي کند، شاه هم به روي خودش نمي آورد و دست هايش را بالاتر مي برد و مدال را تقديم مي کند به مردي که هيچ گاه، سر خم نکرد.
* برگ زرين زندگي قهرمان
زلزله بوئين زهرا برگ بزرگي بر افتخاران جهان پهلوان تختي افزود. تختي در آن موقع کاري کرد که همگان او را تحسين نمودند. مردم محروم بوئين زهرا در حاليکه خسارت شديدي از زلزله ديده بودند چشم انتظار کمکهاي مردمي به سر ميبردند. سازمانهاي دولت شاهنشاهي هم چون شير و خورشيد، که در ميان مردم جايگاهي نداشتند با انتشار اعلاميهها و اطلاعيهها در جرايد مردم را به دادن کمک دعوت کردند؛ اما هيچ يک از اين اقدامات موثر نيفتاد و مردم با توجه به بي اعتمادي به دستگاههاي دولتي از دادن کمک خودداري کردند. در اين هنگام بود که تختي آستين همت بالا زد و در نامهاي به روزنامه کيهان آمادگي خود را جهت جمع آوري اعانه براي زلزله زدگان اعلام کرد.اما ساواک به زودي با ادامه جمع آوري کمک مخالفت کرده و کار جمع آوري اعانه در مقابل فروشگاه کورش در چهار راه قوام السلطنه (سي تير) توسط ساواک متوقف شد اما تختي به کار خود ادامه داده با کمک و راهنمايي دوستان خود ورزشکاران قزوين به منظور رفته و کمک ها را مستقيماً به مردم رساند.
* فعاليتهاي سياسي
فعاليت سياسي تختي از سال 1337 آشکار ميشود، اين سال، سال فوت پدر تختي بود. او در مراسم سوم پدر خود که امير علائي وزير کابينه مصدق و سعيد فاطمي فرزند دکتر سيد حسين فاطمي حضور داشتند در موقع خداحافظي از آقاي امير علائي وضع و حال دکتر مصدق را سوال ميکند و در پايان ميگويد: سلام مرا به ايشان برسانيد و اين گفتگو از نگاه جاسوسان ساواک پنهان نميماند. به هنگام بازگشت تختي از شوروي، در ايستگاه راه آهن دانشجويان استقبال گرمي از تختي به عمل آوردند، او نيز در 27/1/1340 به دانشگاه تهران رفت و ساعتي را با دانشجويان در رستوران دانشکده گذرانيد. اين ديدار توسط مامور ويژه ساواک در گزارش با عنوان «بازديد تختي از دانشکدههاي مختلف دانشگاه تهران» به اطلاع مقامات امنيتي رسيد.
* افتخارات تختي
تختي پس از اين که در مسابقات جهاني 1951 و المپيک 1952 مدال نقره گرفته بود، در سال هاي 1956 در المپيک ملبورن و همچنين مسابقات جهاني 1959 تهران قهرمان شده بود و در حالي در المپيک 1960 رم دوم شد که مردم چند سال شکست او را نديده بودند ولي با اين حال استقبال با شکوهي از او کردند.
تختي سال بعد در مسابقات جهاني 1961 يوکوماها بار ديگر قهرمان جهان شد. وي در مسابقات جهاني 1962 مدال نقره گرفت و در المپيک 1964 توکيو به رغم سن بالا (34 سالگي) و آمادگي کم، به خواست مردم به ميدان رفت و بدون توجه به شکست احتمالي با رقيبان جوان و نامدارش مانند الکساندر مدويد و احمد آئيک نبرد کرد و در نهايت در رده چهارم المپيک قرار گرفت.
تختي از لحاظ تعداد مدال جهاني و المپيک (7 مدال) و استمرار مدال آوري ( 11 سال) در تاريخ ورزش ايران رکورددار است.
به هر روي يک نکته قابل انکار نيست: ويژگيهاي پهلواني شخصيت تختي در باور مردم ايران بر موفقيتهاي ورزشي و قهرمانيهاي او برتري دارند؛ چه کساني که معتقد به "قتل" تختي هستند و چه آنان که مرگ او را "خودکشي" ميدانند.