به گزارش مشرق، مناظره‌های انتخاباتی سال92، دومین تجربه برگزاری مناظره‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری بود. برخی کارشناسان، نسبت به نحوه و روند برگزاری این مناظرات ایراداتی داشته و برخی دیگر آن را مطلوب می‌دانستند؛ تسنیم برای بررسی و آسیب‌شناسی روند برگزاری این مناظره‌ها با محمدحسین صفارهرندی، علیرضا زاکانی و عباس سلیمی‌نمین گفتگو کرد؛
متن ذیل، مشروح این مناظره است:
نظرتان درباره نحوه و روند کلی برگزاری مناظره‌ها چیست؟
صفار هرندی: معتقدم کاری که طی 3 برنامه مناظره انجام شد و به خصوص مناظره آخر از اقداماتی بود که در فضای مشارکت کشور جایش خالی بود البته در دوره‌های مختلف انتخابات گذشته هم به نوعی مناظره‌ها را تجربه کرده بودیم ولی به دلیلی فضای جدیدی که با وجود تعداد قابل توجهی از نامزدها در یک مناظره ایجاد شد و همت شایسته تقدیر صدا و سیما در سامان دادن مناسب به همچین مناظره‌‌ای باب تازه‌ای در کشور ما گشود.
وی با ابراز امیدواری از عدم اختصاص این مناظره‌ها به دوره انتخابات و برگزاری آن در طول سال، اظهار داشت: شاید بخشی از خواسته‌های زمین مانده مردم و رهبری که فرمودند اگر این مناظره‌ها در طول سال صورت بگیرد، این است که حالت هیجان زدگی شب انتخابات را شاهد نباشیم و تخصصی‌تر حرف زده و راه‌حل برای عبور از مشکلات پیدا شود.
وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی با ستایش از برگزاری چنین مناظراتی، تصریح کرد: البته ممکن است این برنامه‌ها، نقطه ضعف‌هایی هم بروز کند، اشکالاتی پیش بیاید و عبور از مرزهایی صورت گیرد که بخشی از این مربوط به تربیت نایافتگی ما برای انجام چنین کاری است؛ خود این تمرین‌ها سبب میشود که در آینده این اشکالات را یا کمتر داشته باشیم یا نداشته باشیم.
عباس سلیمی نمین: صدا و سیما امکانات خود را به نوعی هدایت شده در مسیری قرار میدهد که می‌تواند مشکلات را برای جامعه تا حدی سهل کند. این تجربیات بر ما ثابت میکند که بسیاری از نگرانی‌ها که تصور کنیم اگر نظام وارد عرصه‌های اینچنینی شود قادر نخواهد بود از تبعات آن بکاهد و نقش هدایتگری خود را به خوبی ایفا کند، بی‌جاست.
به گفته وی، وقتی همه جریانات در چارچوب حرکت می‌کنند، طبیعتا شکل‌گیری و هدایتشان بسیار ساده خواهد بود تا اینکه نظام نقشی برای خودش قائل نباشد و جریانات سیاسی را رها کند؛ آن موقع قطعا مشکلات و تبعات بسیار بیشتر خواهد شد و امکان دارد به دلیل توسعه نیافتگی سیاسی احزاب مسائلی پیش بیاید که برای ظرفیت نظام نگرانی‌آور باشد.
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه هر چه در این مسیر بیشتر گام برداریم، قادر خواهیم بود به کمک مردم بشتابیم تا تشخیص‌ها را سهل کند و از سرمایه‌محوری دور شویم، اظهار داشت: سرمایه‌محوری در گذشته روند صعودی را طی می‌کرد. یعنی سرمایه در تبلیغات نقش اساسی ایفا می‌کرد و نگرانی‌های جدی را برای دلسوزان انقلاب رقم زده بود.
سلیمی‌نمین رای خریدن، تلاش کردن برای تنزل دادن شان و منزلت مردم با کارهای سخیف را از جمله مسائلی دانسته که در گذشته نگرانی‌ها را در میان دوستاران انقلاب دامن می‌زد.
وی افزود: هر چه نظام بتواند در این زمینه نقش‌آفرینی بیشتری داشته باشد، این تبعات و انحرافات محدود خواهد بود.
علیرضا زاکانی: در مناظرات صدا و سیما مسیری را دنبال کرد که استمرار او به شفاف شدن فضای اجتماعی کمک میکند. ایجاد زمینه‌ای در شفافیت، بصیرت و آگاهی و دریافت درست از صحنه‌های مختلف انقلاب خاصه امروز در انتخابات به اقتضای دوره جهاد‌اکبر روز به روز افزون می شود.
وی با بیان اینکه استمرار مسیر صدا و سیما ما را به شفافیت جامعه و همگرایی در درون کشور سوق میدهد و اثرات تخریبی کسانی که به دنبال وحدت‌شکنی از خارج هستند را خنثی کرده و تجلی یکی از شعارهای اساسی انقلاب که توجه به آزادی و آزادیخواهی است را به صورت دقیق فراهم میکند.
نماینده مجلس شورای اسلامی، انقلاب اسلامی را دارای استحکام و ریشه بنیادین دانست که در مقابله نحله‌ها و نظرات و شرایط مختلفی که خودش را در این ایام تحمیل کرده است، دارای یک ماندگاری اساسی و حرف جدی است که این مبنای درست، پیام تازه و جذابی را برای امروز و آینده دارد و اصلا کهنه‌پذیر نیست. لذا صدا و سیما با فراهم کردن زمینه انتشار افکار و نظرات مختلف کسانی که در چارچوب نظام هستند و نظام را قبول دارند می‌تواند بتواند گوهر و جوهر نظرات خوب را عیان کند و به افکار عمومی و جامعه منتقل کند.
** خروج از مسیر اصلی؛ آسیب مناظرات این دوره
زاکانی به عملکرد نامزدها پرداخت و گفت: نامزدهای محترم هم مسیری را دنبال کردند که متفاوت از مسیر مناظرات دوره های قبل بود اما برخی از مواقع یک خروج از مسیر اصلی را مشاهده کردیم که این هم جزو آسیب‌های این دوره از مناظره ها بود.
به گفته وی، وقتی همچین ظرفیت و امکانی مطرح میشود، برخی مسیری را دنبال می‌کنند که ماحصل آن اسباب شادی دشمن و ناامیدی مردم فراهم میشود. این خط قرمزی است که گه‌گاه در مناظرات اخیر رعایت نشد اما نباید این اصل، مطلوبیت و خوبی این کار را تحت‌الشعاع قرار دهد. باید این موضوع به عنوان یک درس و ویژگی قابل اصلاح برای آینده مورد دقت قرار گیرد.
این نماینده مجلس معتقد است، این فرصت‌های برابر، امکان را فراهم کرد که نامزدهایی که دارای تفاوت امکانات و کاری برای انتقال پیام خودشان به پایین‌ترین سطح جامعه بودند، زمینه مساعدی برای تبلیغ داشته باشند و ما دیگر شکل و شمایل انتخابات‌های قبلی را که آزاردهنده بود، نداشته باشیم.
بین مناظرات امسال با سال 88 چه تفاوت‌ها و نقاط ضعف و قوت هایی وجود داشت؟
صفار هرندی: تفاوت ظاهری مناظره امسال با سال 88 در همین بود که آنجا مناظره یک به یک بود و دو نفر در صحنه بودند و داوری هم حضور داشت که البته بیشتر این صحنه را مشاهده می‌کرد و مداخله‌ای به آن صورت در فضای مناظره نداشت.
وی ادامه داد: در مناظره امسال تعداد از نظر ظاهری زیاد بود. حتی بیم این می‌رفت که نشود بین 8 نفر یک برنامه مناظره‌گونه‌ای- که اگر معنای مناظره این باشد که نظرها به یکدیگر تقاطع پیدا کند و مبادله نظر و دیدگاه- صورت گیرد. وقتی که صدا و سیما، برای تمهید مقدمات برگزاری گذاشت، مقداری کار سخت را آسان کرد. یعنی وقتی مناظره‌ها صورت گرفت بخش عمده‌اش مقبول بود و اشکالاتی همچون مناظره نخست که ترتیبات و روش‌های انتخابی را نپذیرفتند، صورت گرفت ولی همه قبول داشتند که باب خوبی گشوده شد.
وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی به تفاوت محتوایی اشاره کرد و اظهار داشت: فضای ملتهب سال 88 خوشبختانه در مناظره‌های امسال وجودنداشت؛ التهاب و هیجان‌زدگی مانع کشف حقیقت میشود.
مناظره‌هایی که امسال توسط صدا و سیما برگزار شد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صفار هرندی: معتقدم کاری که طی سه برنامه مناظره و به‌خصوص مناظر آخر انجام شد، از اقداماتی بود که جای آن در فضای مشارکت سیاسی کشور خالی بود، در دوره‌های مختلف انتخابات‌های گذشته، مناظره‌های مختلفی را تجربه کرده بودیم ولی امسال با فضای جدیدی مواجه شدیم که شاهد حضور تعداد قابل توجهی از نامزدها در یک مناظره بودیم؛ همت شایسته تقدیر صدا و سیما در سامان دادن به این مناظره‌ها باب تازه‌ای را در کشور گشود که امیدوارم فقط اختصاص به دوره انتخابات نداشته باشد و در طول سال شاهد برگزاری چنین جلساتی بین فعالان سیاسی و صاحب‌نظران در موضوعات مختلف باشیم.
وی افزود: بخشی ازموضوعاتی که می‌توان طی سال پیرامون آنها مناظره برگزار کرد، خواسته‌های زمین مانده مردم و رهبری است، مقام معظم رهبری یک بار فرمودند اگر مناظره‌ها در طول سال انجام شده باشد، شاهد هیجانات شب انتخابات نخواهیم بود و در چنین شرایطی تخصصی‌تر صحبت میشود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه اصل کار برگزاری مناظره‌ها را باید مورد تقدیر باشد، هر چند که ممکن است در خلال آن اشکالاتی نیز پیش بیاید، اضافه کرد: ممکن است عبور از مرزهایی صورت بگیرد که بخشی از این موضوع به دلیل تربیت نایافتگی ما برای انجام چنین کارهایی است و این تمرین‌ها سبب میشود در آینده این اشکالات را نداشته باشیم.
سلیمی نمین: بنده به نوبه خود باید تقدیر کنم، از اقدامی که نظام در این زمینه انجام داده است، برنگرانی خود فائق آمده و امکانات را هدایت شده در مسیری قرار می دهد که مشکلات را برای جامعه سهل کند، این تجربیات ثابت میکند که بسیاری از نگرانی‌ها بی‌جاست و اگر تصور کنیم که نظام وارد عرصه‌های مهم این چنینی شود، قادر نخواهد بود از تبعات موضوعات بکاهد و نقش هدایتگری خود را به خوبی ایفا کند.
وی ادامه داد: وقتی همه جریانات در یک چارچوب حرکت می‌کنند، شکل گیری و هدایت آنها بسیار ساده خواهد بود تا اینکه نظام نقشی برای خود قائل نباشد و جریانات سیاسی را رها کند، در چنین شرایطی مشکلات بیشتر میشود و ممکن است به دلیل توسعه نیافتگی سیاسی احزاب ما، مسائلی پیش بیاید که نگرانی‌آور باشد؛ هرچه در این مسیر بیشتر گام برداریم، قادر خواهیم بود که به کمک مردم بشتابیم تا تشخیص‌ها را سهل و از سرمایه محوری دور شویم.
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: در گذشته سرمایه محوری روند صعودی را طی می‌کرد، یعنی سرمایه در تبلیغات نقش اساسی را بازی می‌کرد و نگرانی‌های جدی برای دلسوزان انقلاب ایجاد کرده بود، رای خریدن و تلاش کردن برای تنزل دادن شان و منزلت مردم با کارهای سخیف از جمله مسائلی بود که در گذشته نگرانی‌هایی را در میان دوستداران انقلاب اسلامی ایجاد کرده بود، هر چه نظام بتواند در این زمینه نقش آفرینی بیشتری داشته باشد، این نوع تبعات محدودتر خواهد شد.
علیرضا زاکانی:از صدا و سیما تشکر می‌کنم و فکر می‌کنم مسیری را دنبال میکند که استمرار آن به شفافیت مسائل اجتماعی کمک میکند، ایجاد زمینه‌ای که به شفافیت، بصیرت، آگاهی و دریافت درست از صحنه‌های مختلف انقلاب به اقتضای دوره جهاد اکبرمنجر شود، اقدام شایسته‌ای است.
وی افزود: مسیری که صدا و سیما دنبال میکند، اگرچه در نزدیکی انتخابات است، اما استمرار آن ما را به انسجام در درون کشور سوق داده است، اثرات تخریبی افرادی را که به دنبال وحدت شکنی هستند، خنثی میکند و تجلی یکی از شعارهای اساسی انقلاب که توجه به آزادی خواهی است را به صورت دقیق فراهم میکند.
نماینده مردم تهران در مجلس تصریح کرد: انقلاب اسلامی دارای یک ریشه بنیادین است و در مقابل نظرات و شرایط مختلفی که خود را در سال‌های گذشته به ما تحمیل کرده است، دارای یک حرف جدی، تازه و پویایی برای امروز و آینده است؛ صدا و سیما با فراهم کردن زمینه بیان افکار و نظرات مختلف افرادی که در چارچوب نظام هستند و نظرات متفاوتی دارند، موجب میشود با تعالی فکر و اندیشه، جوهر نظرات خوب عیان و جهت دهی به افکار عمومی صورت بگیرد.
زاکانی ادامه داد: معتقدم نامزدهای ریاست جمهوری، مسیری را دنبال کردند که متفاوت از مسیر مناظره‌های قبلی بود اما برخی مواقع خروج از مسیر اصلی را نیز مشاهده کردیم که جزو آسیب‌هاست، یعنی مسیری دنبال شد که ماحصل آن شاد شدن دشمن و نا امیدی مردم است اما این اشکال نباید اصل خوب بودن برگزاری مناظره را تحت الشعاع قرار دهد، باید تلاش کرد عیب‌های مناظره موجود را برای آینده اصلاح کرد.
وی خاطرنشان کرد: این فرصت‌های برابر باعث شد تا نامزدهایی که امکاناتی برای انتقال پیام خود نداشتند، دارای فرصت شده و شکل و شمایل انتخابات قبلی را که آزار دهنده بود، نداشتیم.
مسائلی که در مناظرات مطرح شد و تفاوت هایی که بین مناظره امسال و سال 88 وجود داشت و نقاط ضعف و قوت مناظره امسال با سال 88 را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صفار هرندی: تفاوت ظاهری مناظره امسال با سال 88 این بود که در مناظره سال 88 مناظره یک به یک بود و داوری وجود داشت که بیشتر صحنه را مشاهده می‌کرد و مداخله‌ای در فضای مناظره نداشت، در مناظره امسال تعداد حاضران زیاد بود و بیم این وجود داشت که نتوان بین 8 نفر مناظره برگزار کرد. فکر می‌کنم زمانی که صدا و سیما برای هماهنگ کردن تمهیدات مقدمات صرف کرده بود، این کار سخت را آسان کرد یعنی وقتی مناظره انجام شد، بخش عمده آن مقبول بود اما اشکالاتی نیز وجود داشت، یعنی در مناظره نخست مواردی وجود داشت که برخی آن را نپسندیدند.
** فضای ملتهب مناظره سال 88 امسال وجود نداشت
وی افزود: به لحاظ محتوایی، فضای ملتهب سال 88 در مناظره امسال وجود نداشت، التهاب و هیجان مانع از کشف حقایق میشود نه اینکه هیجان خوب نباشد اما در محیط مربوط به خود مناسب است، نه محیطی که در آن تبادل دیدگاه صورت می‌گیرد؛ اگر این محیط با التهاب، تشنج و کینه جویی همراه باشد حقیقت مظلوم واقع میشود و هاله‌ای از زوائد نمی‌گذارد که حقیقت مشخص شود بنابراین حق مردمی که می‌خواهند حقیقتی را که با سرنوشتشان در ارتباط است، بدانند، ضایع میشود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه برخی مواقع ظرفیت‌های تفننی کار بالاست مانند جنگ دو گلادیاتور که به ظرفیت هیجان انگیزی نیاز دارد اما در انتخابات ریاست جمهوری موضوع انتخاب راهی است که ممکن است 8 سال به طول بیانجامد، گفت: مردم باید راه را از خلال صحبت‌های جلسات مناظره کشف کنند و مصداق آن را در میان کاندیداها پیدا کنند، اینجا بحث تقدیر است، تقدیر یک دوره زمانی طولانی از عمر یک ملت در میان است که نمی‌توان موضوع را ساده انگاشت.
صفار هرندی اضافه کرد: تدارک مقدمات برای این کار بسیار متفاوت با سال 88 است، سال88 طرفین را صدا کردند که بیایند، حرف‌هایشان را بزنند در حالی که در پشت کاری که امسال صورت گرفت، اندیشه و فکر بود.
وی خاطرنشان کرد: وقتی تعداد زیادی سوال را در طول چند سال انباشته می‌کنیم، در یک دوره کوتاه می‌خواهیم به آنها پاسخ دهیم، نتیجه آن میشود که بعداً می‌گوییم، برخی موضوعات حقش ادا نشد و آنطور که باید، پاسخ نگرفتند، تمرین مردم سالاری برنامه شب انتخاباتی نیست، یعنی در طول سال و در خلال عمر عادی جامعه باید تمرین مردم سالاری صورت بگیرد البته در فقدان تشکل‌های سیاسی، احزاب و گروه‌هایی که حق تشکیلات سیاسی را به جا بیاورند، بخشی از این بار را رسانه باید به دوش بکشد تا زمانی که تشکل‌های سیاسی منطبق بر معیارهای رایج در عرف فعالیت حزبی و سیاسی وارد مرحله شوند، از رهگذر تلاش آنها سطح سیاست ورزی در کشور بالا برود.
** حق برخی موضوعات در مناظره‌ها ادا نشد
"هم‌اکنون در کشور از این حیث، مبتدی هستیم و سطح دانش و بلوغ سیاسی در جامعه بالاست، اما روش سیاست ورزی به گونه‌ای نیست که گروه‌های دارای فکرهای مختلف بتوانند با یکدیگر تبادل نظر کنند و در این مورد مبتدی هستیم؛ فکر می‌کنم کاری که به بهانه تعداد زیاد کاندیداها در صدا و سیما صورت گرفت و کارشناسان صدا و سیما و کارشناسانی که طی فراخوان دعوت شدند، باهم همفکری کردند و محصول آن شد مناظره، برای مردم مقبول بود."
سلیمی نمین: بهره مندی دشمن از این نوع مناظرات قابل مهار کردن است، اگر اطلاع رسانی به جامعه در فاصله بین دو انتخابات به صورت منطقی دنبال شود، طبیعتا شاهد برخی از مسائلی که درشب‌های مناظرات رخ میدهد، نیستیم.
وی افزود: در آخرین مناظره شاهد بودیم فردی که انتظار داریم اطلاعاتش بالا باشد به دلیل فقدان اطلاعات بر اساس اطلاعات غلطی که در فضاسازی‌ها شکل گرفته نامه‌ای به رهبری می‌نویسد، آیا نمی‌توانسیتم در ارتباط با مسائل هسته‌ای که در این مقطع زمانی یکی از چالش‌های جدی ما با دنیای غرب است، مردم را آگاه نگه داریم، ناآگاهی در این موضوع تا چه حد فراگیر است، فردی که انتظار داریم منشا آگاهی باشد نامه‌ای با اطلاعات غلط به رهبری می‌نویسد.
کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این امر نشان میدهد که در ارتباط با اطلاع رسانی به جامعه، به وظیفه خود عمل نمی‌کنیم، درست است بینش سیاسی جامعه بالاست و شم سیاسی مردم به دلیل تجربیاتشان از رخدادهای گذشته بالاست، اما برای تشخیص موضوعات این شم سیاسی باید با اطلاعات روز جمع شود که در این قضیه مسئولان و رسانه‌ها مقصرند.
** پیشنهاد برگزاری مناظره‌ها در طی سال
سلیمی نمین ادامه داد: تلاشی که صدا و سیما برای آگاهی جامعه میکند و پذیرای ریسک میشود، قابل قبول است اما چرا این ریسک را در فاصله بین دو انتخابات نمی‌پذیرد، اگر وارد این مناظرات و بحث‌ها شود که حاصلش اطلاع رسانی به جامعه است، حجم عظیمی از مشکلات شب انتخابات را نخواهیم داشت؛ اگر نگران این هستیم که اگر وارد عرصه های پرمخاطره شویم، چه خواهد شد می‌توان این نگرانی‌ها را از طریق پمپاژ مستمر اطلاعات به جامعه رفع کرد.
صدا و سیما این نگرانی را دارد که اگر در بحث‌هایی مانند انرژی هسته‌ای در طول سال مناظره برگزار کنیم پایه های مذاکره سست میشود به خاطر اینکه می‌گویند در کشور در این زمینه اجماع ندارند لذا بحث احتمال عدم اجماع، صدا و سیما را نگران کرده است؟
سلیمی نمین: نباید در این زمینه نگرانی داشته باشیم، تمام طیف‌های سیاسی در زمینه انرژی هسته‌ای سیاست واحدی را دنبال می‌کنند، تفاوت‌ها بر اساس شیوه‌هاست؛ برخی به شیوه‌های نرمش در گرایش دارند و برخی روش‌‌ها استوار هستند اما هیچ کس نمی‌گوید سازش کنیم یا از حقوق اساسی خود دور باشیم، منظور بنده اطلاع دادن به جامعه بود، در بحث مذاکرات هسته‌ای می‌توانیم نتایج مذاکرات را به مردم بگوییم وقتی دشمن اطلاع دارد، چه بحث‌هایی در مذاکرات انجام شده چرا جامعه را بی اطلاع نگه دایم، وقتی وارد این فضاها می‌شویم، ملاحظه میشود سطح بی‌اطلاعی جامعه تا کجاست و جوسازی و جریان سازی‌های مغرضانه چقدر توانسته تاثیرگذار باشد.
** برخی در مناظرات سال88 به ایجاد تنش در جامعه اهتمام داشتند
وی افزود: تفاوت بین مناظرات سال 88 و 92، این نبود که در آن مناظرات چون دو به دو بود، موضوع حاد شد؛ چند عامل دیگر در این قضیه موثر بود، برخی در آن مناظرات به ایجاد تنش در جامعه اهتمام داشتند و آن را در راستای منافع شخصی خود می‌دانستند، متاسفانه در این زمینه کنترل لازم در جلسات انجام نشد و جامعه وارد فضایی شد که هیچ کس آن را نپسندید، علت آنکه در مناظره گذشته فضا قطبی شد، این بود که به نوعی عوامل قطبی شدن فضای سیاسی وجود داشت اگر در این دوره، عده‌ای از فیلتر شورای نگهبان رد می‌شدند، مناظرات می‌توانست تبدیل به منازعه شود.
این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه وقتی با برداشت کلی وارد مسائل مربوط به این 3 دوره مناظرات می‌شویم، در واقع ما در این مناظرات فرصت خوبی به جامعه دادیم تا شناختی راجع به افراد پیدا کنند، گفت: در یک نگاه کلان، ما کاندیدا را می توانیم به 4 دسته برنامه محور، تبلیغات محور، مبانی محور و افرادی نیز متکی به پایگاه سنتی تقسیم کنیم.
** "قالیباف و عارف؛ برنامه محورترین"، "حدادعادل و جلیلی؛ مبانی‌محورترین" و "محسن رضایی" هم تبلیغ محورترین بودند
"فکر می‌کنم، قالیباف و عارف پررنگ تر در زمینه برنامه محوری وارد شدند، همچنین حداد عادل و جلیلی در ارتباط با مبانی محوری، پررنگ‌تر ظاهر شدند و رضایی متکی به تبلیغات اقدام کرد؛ در حقیقت تصور وی این بود که با تبلیغات می‌تواند مردم را به سوی خود سوق دهد، بنابراین رضایی را بیشتر می‌توان تبلیغات محور ارزیابی کرد."
سلیمی نمین ادامه داد: روحانی و ولایتی اتکای فراوانی به پایگاه سنتی و سابقه خود داشته و به مدیریت گذشته خود و پایگاهی که در گذشته در دولت داشتند بیشتر اتکا کردند؛ ضعف بارز تمام کاندیداها این بود که بحث ضعف برنامه‌ها در زمینه فرهنگی داشتند، که این یکی از مخاطرات جدی جامعه ماست؛ به این معنا که تمام کاندیداها، به صورت نسبی در زمینه برنامه داشتن در حوزه فرهنگ دچار نقصیه جدی بودند که برخی‌ها بسیار فاجعه آمیز و برخی دیگر کمتر که این موضوعی است که ما باید در ارزیابی مناظرات به عنوان نقطه ضعف سیاسی امروز ما یا ضعف اساسی جامعه ما به آن توجه کرده و از کنارش سرسری عبور نکنیم در حالی که انقلاب اسلامی، یک انقلاب کاملاً فرهنگی است و تداوم و قابلیتش برای عبور از بحران‌ها و مشکلات، متکی بر توان فرهنگی‌اش خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: هر چه توان فرهنگی بالاتر باشد، بهتر می‌تواند بر
مشکلات فایق آید؛ ما می‌بینم که در مورد همه کاندیداهای موجود در واقع
تبلوری است از توانمندی‌ها و داشته‌های جامعه که در مسائل فرهنگی دچار
نقصیه جدی هستند
باتوجه به اینکه آقای رضایی خود را با برنامه ترین کاندیدا معرفی می‌کنند و می گویند بقیه از بنده کپی کردند نظرتان چیست یک جمع بندی کنید؟
زاکانی: بنده معتقدم سال 88 نوع مناظرات، کسب رأی از روش تخریب طرف مقابل بود و هر کدام این مسیر را می‌رفتند. یعنی شما می بینید که یک طرف مناظره سندی را در آورده، بیان و بحث "بگم بگم" را ذکر میکند و طرف دیگر مناظره می‌آید، اصل دروغگویی طرف مقابل و دفاع از قانون را مطرح میکند اما بعد از آن مشخص میشود که همین فرد دروغ تقلب در انتخابات را راحت بیان و دنبال می‌کنند.
وی افزود: مدعیانی که در مناظره‌های سال 88 می‌گفتند فلانی دروغ می‌گوید، حرکت‌های قانون شکنانه‌ای را در جامعه باب کردند و حتی هیچ اظهار پشیمانی نمی‌کنند، دقیقاً برخلاف شعاری که قبل از انتخابات داده میشد عمل کردند؛ ما تحقیقاً این نوع حرکت از هر طرفی که باشد را نادرست می‌دانیم، چه کسی که می‌گوید « بگم بگم » و چه کسی که در برابر او وعده صدق و راستی داد اما در عمل راه قانون شکنی و دروغ گویی را دنبال کرد.
"برخی با دروغ مسیر خود را دنبال کردند در حالی که دم از حقیقت و قانون مداری می‌زدند، ولی قانون شکنی را پیشه کرده و صدمات زیادی به جامعه زدند که انسان احساس میکند که نبود یک تقوای جمعی و نبود یک محافظی از درون، آنها را به ورطه‌ای کشاند که مردم آنها را در واقع از صحنه‌ی سیاسی جامعه پاک کردند."
نماینده مردم تهران در مجلس خاطرنشان کرد: نکته این است که در انتخابات اخیر علی رغم همه محاسنی که در مناظرات بود، ما شاهد آن جنس رقابت نبودیم و یک رقابت دیگری شکل گرفته بود که به نظرم آفت است؛ مثلاً کسانی بودند که احساس می‌کردند تمام مشکلات کشور با وعده‌‌های آنها قابل حل است، حتی وعده‌هایی فراتر از جایگاه رئیس جمهور دادند و با تبلیغی که احساس می‌کردند می‌توانند مخاطب را تحت تاثیر قرار داده، کارشان را پیش بردند که این هم یک نوع حرکت نادرستی است که برخی از نامزدهای محترم پیشه کردند؛ حالا این تجلی، بخشی‌اش در عرصه مناظرات است و حاشیه‌های آن را نیز فراتر از این ارزیابی می‌کنیم که خود یک آسیب برای کار انتخاباتی درست است.
زاکانی همچنین تأکید کرد: نکته دوم این است که در واقع مسیری توسط برخی نامزدها دنبال شد که طی این مسیر آنچه که خوشایند بخشی از جامعه است را بیان کردند و برای همراه‌کردن مردم بدون اینکه نسبت به درستی یا راستی آن چیزی که بیان می‌کنند و خودشان اعتقاد داشته باشند موضوعات را مطرح می نمودند که این آسیب در موضوعات مطرح شده توسط برخی از نامزدها مشاهده می شود.
** سخنان برخی کاندیداها حتی در حد یک شعار هم اعتبار نداشت
وی در بیان سومین نکته مدنظرش گفت: نکته سوم این است که 34 سال از انقلاب گذاشته و همه کاندیداها کارنامه مشخصی دارند؛ وقتی راجع به آینده صحبت می‌کنند باید پاسخگوی گذشته و عناصر پیرامون و کارنامه خود باشند. بنده معتقدم بسیاری از مطالب و مواردی که برخی نامزدها ذکر کردند، منافات داشت با کارنامه گذشته آنها و حتی در حد یک شعار برای آینده هم اعتبار نداشت. به خاطر اینکه کارنامه گذشته‌شان 180 درجه برخلاف برخی مطالبی بود که ذکر میشد.
نماینده مردم تهران در مجلس تصریح کرد: نکته چهارم این است که برخی از عناصر مختصات واقعی و جای خود را عوض کرده بودند، به این معنا که جای خودشان بازی نمی‌کردند؛ مثلاً یک نفر صاحب نظر درحوزه سیاست خارجی بیان کند که ما باید با دنیا آشتی کنیم و این اتهام را بپذیرد اتهامی که ایادی نظام سلطه به ما می زنند را بیان کند این فکر در تعارض انقلاب اسلامی است و یا یکی از کاندیداهای دیگر که ماحصل انقلاب را متهم کرد، به اعتقاد بنده هیچ جای گذشت ندارد و این موضوعات باید توسط نیروهای انقلاب مورد سوال قرار گیرد.
زاکانی افزود: نامزد دیگری بحث مقاومت را مطرح کرد و بعد هم بگوید مگر میشود با گرسنگی مردم این مقاومت را مهیا کرد؛ بنده معتقدم این نوع تفکرات اگر با علم به لوازم آن بیان شود سرچشمه همان جام زهری است که به رهبری توصیه می شود.
وی ادامه داد: رقابت و رأی مردم و توجه به ریاست جمهوری، این قدر ارزش ندارد که یک نامزد تمام سرمایه‌های گذشته خود و پیشینه انقلابی خود را به تاراج بگذارد؛ نکته بعدی سیاه نمایی‌هایی بود که بعضاً صورت می‌گرفت، در واقع سیاه نمایی‌هایی که صورت گرفت، به اعتقاد بنده زیر پا گذاشتن همه داشته‌های مطلوبی است که امروز در کشور داریم، بله ما اشکالات و ضعف‌هایی داریم، اما اینکه این موضوع مجوزی برای سیاه نمایی نیست که ماحصلی جز ناامیدی مردم و امیدواری دشمن ندارد.
"نکته بعدی این است که برخی از دفاع از اساس انقلاب اسلامی فرار کردند؛ برخی دیگر نکاتی را گفتند که مورد ادعای دشمنان ما بود و بهترین حربه را به دست آنان داد به هر حال در این مناظرات به آنچه بی توجهی میشد، ریشه در اساس انقلاب و شعارهای انقلاب و از اندیشه های امام (ره) بود؛ ما براساس آن، امروز ماندگاری‌مان را مدیون این اندیشه و مسیر می‌دانیم و برخی نامزدها کم توجهی به دفاع از اساس انقلاب داشتند."
** انتقاد از نامزدهایی که اسرار را در مناظره‌ها بیان کردند
نماینده مردم تهران در مجلس اضافه کرد: نکته آخر اینکه بیان برخی از اموراتی که خیلی عمیق نبود بلکه بیشتر شبیه سلیقه گروهی و القاء جناحی بود و این بیان‌های نادرست، واقعیت‌های صحنه امروز جامعه ما نبودند و زیاد و کم گفتن هایی که دشمن را امیدوار میکند؛ این سخنان توسط کسانی که صاحب دانش و اسرار نظام بوده و حتی جزو تصمیم گیران کشور بوده و هستند، بیان شد و یا با رقابت نادرست فقط در جهت نفی طرف مقابل و توجه عمومی را به خود جلب کردن، صورت می‌گرفت و از این دست موارد آسیب‌هایی جدی است که به افکار عمومی وارد شد.
زاکانی اضافه کرد: از بعد دیگر معتقدم انقلاب و گفتمان پیشرفت اسلامی جامعه‌ای را با زیرساخت فرهنگی و با پیشرانی تحول با دقت در حوزه تعلیم و تربیت طلب می نماید لذا یکی از کاستی های مناظرات توجه به این مسیر بود و کمتر مشاهده شد نامزدی افق بلندی را بیان کند.
بحث برنامه‌های فرهنگی کاندیداها را چگونه دید؟ از برخی نامزدها انتظاراتی نمی رفت، مانند آقایان ولایتی و رضایی که به این شکل باشند؛ به نظر شما به خاطر نوع تفکر خودشان است یا فضای انتخابات به این شکل است که برای اینکه رای را از دست ندهند، به این شکل رفتار کردند؟
صفار هرندی: بنده یک بحث مقدم بر نکته‌‌ای که شما پیگیر هستید، دارم و آن بازگشت به بحث ابتدایی است که روش سیاست ورزی در کشور ما از اساس دچار مشکل است؛ ما شب انتخابات شاهد ظهور یک چهره‌هایی هستیم که یک مرتبه مطرح می‌کنند که نامزد انتخابات ریاست جمهوری هستم، به چه شکل جامعه باید باور کند که این فردی که در حال حاضر آمده و این علم را در دست گرفته، توانایی پوشش دادن به تمام مسائل ریاست جمهوری خواهد داشت.
وی افزود: جاهایی دیگر این مسئله را از این راه، حل کردند که آن فرد را در چارچوب یک تلاش جمعی شناسایی کردند، که آن تلاش جمعی تشکیلات سیاسی و حزبی بود لذا این حزب و تشکیلات است که می آید یک فردی را به عنوان ماحصل توانی‌های اجرایی خود برای اداره قوه مجریه معرفی میکند که با این دیدگاه که پشت سر او تمام پشتوانه تشکیلات است؛ در واقع نگاه کارشناسانه‌ای که در حوزه‌های مختلف لازم است و لازمه کار به این کار بزرگی است، این نگاه را حاضر کرده و دسته‌بندی کرده و در اختیار وی قرار داده‌اند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: کادری که قرار است، وی بعداً در اختیار بگیرد، این کادر به صورت ورزیده و مجرب، سالها روی بحث متمرکز شده و مطالعه کرده و خود را محیا و به نوعی دولت در سایه تشکیل شده است، بنابراین وقتی یک نفری به نیابت یک تشکیلاتی شناخته شده سیاسی خود را مطرح میکند، جامعه نسبت به این تشکیلات یک برآورد داشته و مواضع آن را خبر دارد و دیدگاه‌های مکرر را شنیده است.
صفار هرندی ادامه داد: با فرض بر این که یک حزب در طول دوره تسلط بر قوای اجرایی که با جامعه ارتباط دارد و در دوره ای که حزب خواب است و قدرت ندارد نیز آن موقع فعال بوده و عضوگیری کرده و کادر خود را آموزش میدهد؛ چون ما اینها را نداریم، شب انتخابات افرادی که می آیند باید به شعبده بازی مخاطب خود را جذب کنند؛ مثلاً در صحبت‌های خود می‌گوید، من این کار را می‌کنم که فلان اتفاق بیفتد.
** شاید راه درست این باشد که نظام پارلمانی داشته باشیم
"سطح برخی از ادعاهایی که صورت می‌گرفت، بسیار پایین بود و در حقیقت روش کلی کارهایی که انجام می‌دهیم، ایراد دارد؛ این ایراد در دوره های قبل نیز وجود داشته است. شاید به تعبیری که رهبر بزرگوار انقلاب در سفر به کرمانشاه داشته‌اند، در رابطه با اینکه آیا نظام به صورت ریاستی اداره شود، یا به صورت پارلمانی در کدام یک منافع بیشتری داریم. این موضوع ناظر بر این مورد بود که ایشان نگاه قطعی خود را ابراز نکرده‌اند، شاید راه درست این باشد که نظام پارلمانی داشته باشیم که پیش نیاز نظام پارلمانی داشتن حزب و تشکلات سیاسی است."
وی افزود: حزب به این معنی نیست که اقتباس مو به مو از آنچه که دربیرون مرزهاست، داشته باشیم؛ باید حزب طراز خودمان را داشته باشیم، با این نگاه که اگر یک گروه خاص آمدند و کار اداره کشور به آنها سپرده شد و اگر دولت هم از میان آنها بیرون آمد، از این پس مسئولیت افت و خیزها بر عهده این گروه است. نه کل نظام، چرا در پایان هر دوره آنچه که به دایره نقد می‌رود باید خود نظام باشد؟ در حالی که این گروه‌های منتسب به نظام هستند که باید پاسخ دهند، نه اینکه کل نظام هر بار از مشروعیت خود دفاع کند.
** باید نظام رقابت خود را از حالت فردمحوری بیرون بیاوریم
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: باید از این مرحله عبور کنیم و آن هم چاره‌ای ندارد، جز اینکه ما نظام رقابت خود را از حالت فرد محور درآورده و جمع محور کنیم؛ برخی‌ها می‌گویند که راه مشارکت سیاسی را می‌خواهید خلاصه کنید به گروه‌های خاص سیاسی و عامه مردم تا از این موضوع دور بمانند، این حرف در درونش نوعی کلاه گذاری بر سر مردم است.
"آنهایی که شب انتخابات یک مرتبه خود را به مردم غالب می‌کنند آیا اینجا مردم فریب نمی‌خورند؟ فقط از طریق احزاب و گروه‌ها فریب می‌خورند؟ افرادی که پیش مردم کارنامه‌ای ندارند و یک مرتبه مطرح می‌شوند، از کجا معلوم است که توانایی اداره کشور را داشته باشند؛ اگر یک گروه همفکر و همکار در یک دوره طولانی با یکدیگر کار مشترک نکرده باشند، باچه جرأتی مملکت را به دست آنها می‌سپاریم؟ متاسفانه هم‌اکنون این اتفاق در حال رخ دادن است و اشکال بزرگ ما این است."
صفارهرندی ادامه داد: وقتی افرادی قرار است، مسئله بزرگ فرهنگ را تکفل کنند که سه شاخه فرهنگ عمومی، آموزشی و اختصاصی را در ذیل خود دارد، این مجموعه را با چه جرأتی به دست فردی می‌سپاریم که خودمان می‌دانیم این فرد علاقه‌ای ندارد تا به سراغ این کار بیاید؛ علتش این است که این کار را از قبل سامان نداده‌ایم.
وی همچنین اظهار داشت: به عنوان یک نکته تلخ می‌گویم که در انتخابات سال 84، دو نفربه نیابت از دو سوی انتخابات و در مرحله دوم، برای دفاع از مواضع اقتصادی کاندیداها به برنامه‌ای آمده بودند، مخاطبی که پای این صحبت‌ها نشسته فرضش این است که این فرد ماحصل اندیشه اقتصادی رئیس جمهور آینده را بیان میکند، جالب است بدانید فردی که به نیابت از یک کاندیدا در این برنامه صحبت کرد و همه نمره بالاتر را به او دادند، خود این فرد می‌گفت که در رابطه با صحبت‌هایم در این برنامه حتی یک لحظه هم با کاندیدا هماهنگ نکردم و تمام صحبت‌هایی که گفتم، نظرات خودم بود.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کرد: زمانی که از کاندیدایی پرسیدم که در این برنامه چه بگویم، گفت هر چه خودت می‌دانی و بلد هستی بگو؛ تصور مردم نیز این است که زمانی که دولت تشکیل میشود، این فرد مسئول اقتصادی دولت میشود، جالب این است که بعد از پیروزی کاندیدا و تشکیل دولت این فرد در کابینه حضور ندارد.
صفارهرندی با بیان اینکه در دولت اصلاحات نیز اقتصاد کشور به گروهی سپرده شده بود که تمام افراد گروه با هم اختلافات مبنایی داشتند، گفت: تیم اقتصادی دولت در دوره اصلاحات را از فردی که به اقتصاد جامعه‌نگر و شبه سوسیالیستی معتقد بود، تا فردی که به اقتصاد بازار آزاد به شکل مطلق اعتقاد داشت، تشکیل می‌دادند.
سلیمی نمین: آقای صفارهرندی می‌گویند که افرادی در دولت، در سایه شناخته می‌شوند اما این افراد همگی در دولت اصلی بودند و شناخته نشدند، برخی از این آقایان 16 سال در حساس ترین جایگاه‌ها حضور داشتند و هر کدام در پست‌های مهمی بودند، بنابراین هیچ کدامشان افرادی نیستند که شب انتخابات وارد صحنه شده باشند اما چه شد که آنها را در دولت اصلی نشناختیم؟
** مسائل حزبی تبعات منفی نیز برای جامعه دارد
وی افزود: چرا جامعه به برخی از مسائل حکومت‌داری تن نمی‌دهد؟ اگر می‌خواهیم حکومت‌داری ما به لحاظ سیستمی پویاتر شود، باید بررسی کنیم که این نقیصه به کجا برمی‌گردد؟ اگر حزب داشته باشیم، در زمینه تربیت نیروی انسانی توفیقاتمان بیشتر خواهد بود، البته مسائل حزبی تبعات منفی نیز برای جامعه دارد.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: امروز باید به این موضوع بپردازیم که چرا افراد دارای سابقه طولانی در انتخابات شرکت می‌کنند، اما دست جامعه به لحاظ اطلاعات و اشراف بر آنها خالی است؟ چرا موقعیت جامعه را نسبت به نخبگان برتر قرار نمی‌دهیم؟ جامعه‌ای موفق خواهد بود که به لحاظ اطلاعاتی بر روی نخبگانش تسلط داشته و در واقع مسئولان در کف جامعه قرار داشته باشند، اما در این زمینه به بسیاری از مسائل تن نمی‌دهیم.
سلیمی نمین ادامه داد: احمدی نژاد را در آستانه انتخابات به نحوی به جامعه معرفی می‌کنیم که هیچ کس جرأت نمی‌کند راجع به او اطلاع رسانی کند، وقتی او را پدیده خدایی می‌کنیم، بنده‌ای که می‌خواهم راجع به او اطلاع رسانی کنم، دهانم بسته شده و وارد این موضوع نمی‌شوم در حالی که احمدی‌نژاد به لحاظ سیاسی آنچنان بی‌سابقه نبود و مسئولیت‌هایی را در مقام شهرداری و استانداری بر عهده داشت.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: آیا در زمینه تبعیت او از ولایت و فهم سیاسی او از رهنمودهای رهبری نمی‌توانستیم به جامعه اطلاعات دهیم؟ چه عواملی باعث شد تا در این زمینه‌ها برای اطلاع رسانی به جامعه دچار خودسانسوری شویم؟ این موضوع به دلیل آن است که حزب نداریم اگر حزب داشته باشیم با جرأت بیشتری وارد موضوع می‌شویم، دولت اسلامی زمانی که نمی‌تواند هزینه اطلاع رسانی را کم کند، چگونه می‌گوید مشارکت؛ وقتی در کلام نظام سیاسی حاضر نیستیم هزینه‌های اطلاع رسانی را کم کنیم، این نظام دچار تناقضاتی در حرف و عمل است.
** باید به مردم می‌گفتیم که احمدی‌نژاد نقاط منفی هم دارد
این کارشناس مسائل سیاسی با ذکر مثالی، در این باره گفت: در آستانه انتخابات سال 84 در یک فضای دوقطبی برای نه گفتن به هاشمی، به احمدی‌نژاد رای دهید، اما باید به مردم اطلاع رسانی می‌کردیم که شما به فردی با این مختصات می‌خواهید رای دهید با مختصاتی که وقتی امام تما بلایای جوامع اسلامی را ناشی از سیاست‌های آمریکا می‌دانست، احمدی نژاد این مشکلات را ناشی از شوروی می‌دانست؛ اگر این موضوع را به مردم منعکس می‌کردیم آنها متوجه دیرفهمی احمدی نژاد از سیاست‌های رهبری می‌شدند، این موضوع را باید قبل از رای دادن به مردم می‌گفتیم تا بدانند به فردی که می‌خواهند رای دهند، فرشته نجات نیست بلکه نقاط ضعفی هم دارد، اطلاع رسانی یعنی قوت‌ها و ضعف‌های کاندیدا را با یکدیگر به مردم بگوییم و در واقع بیان کردن ضعف‌ها، ضد تبیلغ نیست.
زمانی که موقع انتخابات و تبلیغات میشود جامعه عقلانیت کامل را ندارد؟
سلیمی نمین: فضای غیر عقلایی را نخبگان ایجاد می‌کنند نه توده‌ها، وقتی نخبگان می‌گویند این شخص فرشته آزادی بخش است، فضای غیرعقلایی را ایجاد می‌کنند، در انتخابات سال 84 جامعه در زمینه اطلاعت ضعف داشت و بعد آقای مصباح یزدی می‌گویند این فرد کسی است که بهتر از او وجود ندارد، این موضوع باعث میشود راجع به آن فرد اشراف پیدا نکرده و جامعه را دچار غفلت کنیم، از آن طرف، فرد دیگری می‌گوید آقای هاشمی فرشته نجات بخش است، در سال 84 این فضا رانخبگان ترسیم کردند، البته در این انتخابات تاحد زیادی از این شرایط بیرون آمده‌ایم و وارد شرایط بهتری شده‌ایم، هم‌اکنون تمام افرادی که طرفدار یک کاندیدا هستند، او را به صورت مطلق قبول ندارند و بسیاری از مراکز نخبگی، برچسب‌هایی به برخی از کاندیداها بچسبانند که این فرد مطلق است به او رای دهید، مردم خود درحال ارزیابی کاندیداها هستند.
** باید در سال84 به مردم می‌گفتیم که احمدی‌نژاد بهتر از هاشمی است اما نقص هم دارد
وی همچنین خاطرنشان کرد: زمانی که انتخابات سال 84 را مرور می‌کنیم، مشاهده میشود که تمام نخبگانی که در آن سال آقایان احمدی نژاد و هاشمی را معرفی می‌کردند، آنها را مطلق می‌دانستند و آنقدر درباره آنها نورپراکنی میشد که نقاط ضعف دیده نمی‌شد، در حالی که می‌توانستیم بگوییم مردم بدانید آقای احمدی نژاد در شهرداری نسبت به دستور رهبری تمکین نداشته است، مردم بدانید ایشان از آقای هاشمی بهتر است اما این نقیصه‌ها را نیز دارد.
این کارشناس مسائل سیاسی اضافه کرد: امروز باید از این ضعف‌های گدشته تجربه گرفته و با جرأت بگوییم که مراکز نخبگی ایراد دارند؛ چون وظیفه خود را درحد فاصل بین دوانتخابات انجام نمی‌دهند و در ایام انتخابات می‌خواهند در جامعه تاثیرگذار باشند، بنابراین از ارزش‌ها مایه می‌گذارند تا جامعه را به صورت کاذب اقناع کنند که به فلان فرد رای دهید، اما اگر اطلاع‌رسانی مستمر داشتیم، لازم نبود از مقدسانی همچون دیانت و آزادی مایه بگذاریم.
رسانه‌ها را نخبگان اداره می‌کنند و ممکن است از برخی موضوعات اطلاع نداشته باشند؛ مثلا نخبگان اطلاع نداشتند که آقای احمدی نژاد وقتی در شهرداری بود، از رهبری تمکین نمی‌کرد، نخبگان رسانه‌ها را اداره می‌کنند اما خودشان اطلاع ندارند احمدی نژاد چه کاره بود؟ بعد از 7 تا 8 سال که احمدی نژاد آمد و بحث خانه نشینی مطرح شد، مشخص شد که ریشه‌های آن به گذشته مربوط است، نظر شما چیست؟
سلیمی نمین: در جریان تسخیر سفارت آمریکا، انجمن اسلامی دانشگاه علم و صنعت نظر نهضت آزادی را داشت و می‌گفت باید سفارت شوروی را بگیریم، بنابراین آنها نوعی دیرفهمی از منویات امام خمینی (ره) داشتند، وقتی این موضوعات را اطلاع رسانی نکردیم، باید این نقیصه را حل کنیم؛ باید راجع به دولت سایه به جامعه اطلاعت دهیم و در رابطه با نواقصی که به عنوان کسب تجربه با آن مواجهیم، دقیق برخورد کنیم؛ در مناظره جمعه فردی که انتظار داریم به رهبری مشاوره دهد، خودش متاثر از فضاسازی است؛ بنابراین فقدان اطلاعات می‌تواند او را نیز منحرف کند، یعنی از طریق ارائه اطلاعات غلط می‌توان شاخص‌های ذهنی نخبگان را تغییر داده و آنها را منحرف کرد، مناظرات برای ما آئینه‌ای است که باید در آن دقیق نگریسته و ایرادات خود را پیدا کنیم.
زاکانی: معتقدم موضوعی که بر فرمایشات دوستان مقدم است، شناخت دقیق از انقلاب اسلامی، اهداف بلند آن و اجزای نظام اسلامی است و نقش هریک از این اجزاست؛ همچنین باید برای ایجاد زمینه نقش آفرینی درست اجزای نظام اسلامی در ادامه مسیر انقلاب و رسیدن به اهداف تلاش کرد.
وی افزود: اولین اشکالی که به نظر می‌رسد، این است که به نقش ممتاز رهبری را در جامعه اسلامی آنگونه که شایسته است، توجه نداریم؛ هم در زمان امام راحل و هم در دوران زعامت مقام معظم رهبری کمتر تلاش گردید ملاک و شاخص از سوی آنها دریافت گردد و در بیشتر مواقع برای پیگیری این فرمایشات شعاری برخورد شده است. در همین خصوص باید به نقش مردم به صورت ویژه توجه و زمینه نقش آفرینی آنها را ایجاد کرد و یا نقش نخبگان و اثرات آنها در جامعه را به زیبایی دید.
** "ولایت فقیه" زبان گویای اسلام ناب است
عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس با بیان اینکه مشکل دیگری که وجود دارد، این است که به صورت احساسی و بصورت امواج و بدور از توجه به اصول و مبانی عده ای دایما در تلاطم هستند، خاطرنشان کرد: تصمیمات ما بر اساس اصول و قاعده‌مندی درست نیست، این اصول را باید از ارزش‌های ناب اسلامی استخراج کرد و زبان گویای اسلام ناب را ولایت فقیه دانست؛ با توجه به گذشته باید بدانیم که این اصول و ارزش‌ها برای ما ملاکی برای ماندن در صحنه باشد، یکی از آسیب‌های جدی ما در دوران گذشته برخورد شعاری با فرمایشات مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) است؛ افرادی هستند که داعیه امام خمینی (ره) را دارند اما 180 درجه متفاوت با اندیشه‌های امام نکاتی را در جامعه ترویج می کنند و حرف دشمن را تکرار می‌کنند، با این ادعا که پرچم امام(ره) را بلند کرده‌ایم.
زاکانی همچنین تأکید کرد: نقشی که امام و مقام معظم رهبری برای مردم قائلند، نقش اصلی و ویژه‌ای برای عبور از تمام گردنه‌های انقلاب اسلامی است؛ از این رو در تمام عرصه‌ها نیازمند به حضور مردم هستیم، اما حضور آنها نیاز به امکاناتی دارد که آن را کمتر فراهم کرده‌ایم، وقتی یک مناظره شکل می‌گیرد و قطره‌ای از دریای نیاز مردم و اطلاعات مورد نیاز آنها را تامین می‌کنیم، شاهد ذوق زدگی هستیم اما باید این روند استمرار یابد تا مردم در جریان امور قرار بگیرند.
وی افزود: توجه به نقش و کارکرد مردم در صحنه‌های مختلف باعث میشود که شب حادثه به یاد مردم نیفتیم که بخواهیم آنها را وارد صحنه کنیم؛ در حالی که در شب حادثه شرایط به گونه‌ای است که گوش خیلی‌ها قادر به شنیدن در این هیاهو نیست، یا اینکه صدای تبلیغاتی برجسته‌تر از صدای حقیقی در جامعه تجلی می‌یابد، در این شرایط نقش رسانه‌ها و نخبگان کارکرد اساسی دارد و بر اساس اصول و ارزش‌ها، نخبگان باید در جامعه ایفای نقش کنند تا از این طریق متن جامعه و نخبگان رشد کنند.
"روند رو به رشد انقلاب اسلامی سبب شده است که ما دائما تحول یافته و مصونیت یابیم. مثلا تا زمانی که دچار فتنه نشده بودیم، نمی‌دانستیم ابعاد فتنه چیست اما امروز در این زمینه رشد یافتگی پیدا کرده‌ایم و فردی نمی‌تواند از این محل به جامعه متعرض شود. ما باید به اقتضاء روز تحول و پیشرفت داشته باشیم و ملاک خود را نیز از ولایت دریافت کنیم بطور مثال "برخی ممکن است شعار دهند و بگویند احزاب خوب نیستند، ما که اطلاع داریم امام(ره) چه نگاهی داشته و مقام معظم رهبری چه تاکیداتی داشته‌اند لذا ما باید نیاز زمانه را پاسخ مناسب دهشیم و معتقدم که باید مسیری را دنبال کنیم که جامعه دائما در شفافیت اطلاعاتی دقیق به سر ببرد و شناخت جامعه از اطراف و محیط پیرامون افزایش یابد."
نماینده مردم تهران در مجلس افزود: بنده معتقد نیستم که خلا اطلاعاتی باعث شده نخبه امروز در حوزه سیاست خارجی بیان غلطی داشته باشد، معقتدم تیم‌های حامی این فرد و زمینه ای که در آن رشد کرده اند آنها را به این نتیجه رسانده است. وقتی با ملاک جلو می‌رویم، متوجه می‌شویم که اصل این حرف ها غلط است، و یا اینکه وقتی نخبه‌ای همه چیز را با ملاک اقتصادی می‌سنجد این موضوع با روح انقلاب اسلامی سازگاری ندارد.
**خلاصه کردن انقلاب در معیشت، ظلم به انقلاب است
زاکانی ادامه داد: موضوع معیشت مردم مهم است اما فراموش نکرده ایم که امام راحل می‌فرمودند، گوهری که همه انبیاء و اولیای الهی از آن دفاع کردند و امروز ما از آن دفاع می‌کنیم اگر برای آن ایران اسلامی هزار بار ویران و دوباره ساخته شود، ارزش دارد کجا و خلاصه کردن انقلاب در معیشت که ظلم به انقلاب است کجا، لذا در مقابل دشمنان باید طریق درست را پیش بگیریم که آموزه‌های اسلام و بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری آن را معلوم کرده است. اینکه با سرافکندگی دنبال کنیم که چرا آمریکا مذاکره را با ما جدی نمی‌کند، خودمان را در موضع ضعف قرار داده‌ایم، هنر امام این بود که اینها را شکست.
** میشد مناظره را بهتر برگزار کرد
وی اضافه کرد: در مناظره‌ها مشاهده می‌کنیم که نامزد دیگری، اصولگراها را برابر با جریان انحراف دانسته و می‌گوید شما باید مسئولیت جریان انحراف را بپذیرید، اما مسئولیت خطاهای گروه خود را نپذیرفته و می‌گوید که راجع به آینده صحبت کنیم، مگر میشود سر را زیر برف کرد و عبرت نگرفت و به آینده پرداخت؛ در چنین شرایطی نخبگان و رسانه‌ها باید نقش ویژه ایفا کنند، باید با نگاه والا به روح انقلاب، عناصر خود را انتخاب کنیم، معتقدم میشد مناظره را بهتر برگزار کرد. یعنی کاندیداها بگویند گروه کارشناسی من این افراد هستند و خود نیز با متخصصان مناظره کنند، در مناظرات امسال حرف‌های کلی و شعاری زده میشد، اگر کاندیداها با متخصصان حرف می‌زدند، جامعه بهتر تصمیم می‌گرفت؛ مثلا وقتی کاندیدایی می‌گوید در این مدت اقتصاد را سامان می‌دهم، آیا این شدنی است؟
نماینده مردم تهران در مجلس اضافه کرد: نخبگان جامعه و رسانه‌ها مسئولیت و رسالت بزرگی برای امروز و آینده دارند، جو و فضای موجود نباید آنها را بگیرد و با اصول و دقت‌هایی که از امام و رهبری می‌گیرند، به صحنه آمده و شرایط را شفاف و تبیین کنند، اگر رسالت نخبگان و رسانه‌ها به درستی اجرا شود، این آفت‌ها را نخواهیم داشت.
زاکانی در ادامه سخنانش تأکید کرد: تا امروز آنچه که از اندیشه امام و مقام معظم رهبری مشخص شده و به آن توجه شده است، برکت دنیا و آخرت را به همراه داشته و این همان راهی است که در حوزه سیاست خارجه و موضوع حزب‌الله شاهد هستیم که جمع قلیلی پایبند به اصول و ارزش‌ها وقتی یک موضوع را اراده و اعلام می‌کنند و برای آن مجاهده می کنند محقق می شود.
وی تصریح کرد: یکی از مشکلات جامعه روحیه استغناء در نخبگان اثرگذار است ،در دوره‌ای سالها قبل اطلاعاتی داشتم که باید برای یک تصمیم ملی به عزیزی بگویم و مراجعه کردم به ایشان و چندبار خواهش کردم که اجازه دهید، نکاتی را به شما بگویم اما در پاسخ گفتند که ما تصمیم گرفته‌ایم و دیگر این نکات لازم نیست؛ این خیلی بد است که فردی اطلاعاتی داشته باشد و بخواهد ارائه کند اما طرف مقابل بگوید حاضر نیستم بشنوم و این اطلاعات را لازم ندارم، نخبگان جامعه اگر فردی اطلاعاتی را به آنها میدهد باید به آن توجه کنند.
صفارهرندی: می‌گوییم چرا مناظره آن طور که شایسته است جواب نمی‌دهد، دلیلش این است که مناظره بین اشخاص برگزار میشود، نه میان دیدگاه‌ها و جریانات، مناظره موثر این است که جریانی شناسایی شود، لازم نیست به تعداد افراد سیاسی، آرشیو اطلاعاتمان را فعال کنیم مثلا این فرد در دوره دانشجویی موضعی گرفته است، دوستانی که در انجمن اسلامی دانشگاه علم و صنعت بودند، به تبع برآوردهای مستقیم از حوادث رخ داده می دیدند که هر جا اتفاق شرورانه‌ای رخ داده، پای چریک فدائیان خلق و مارکسیست‌های روسی و کمونیست‌ها در میان است، به همین دلیل می‌گفتند دشمن اصلی ما آنها هستند اما امام فرموند آمریکا، شوروی را نیز فریب داده است پس از این، بسیاری برداشت‌های خود را درست کردند که ما نمی‌توانیم به بخشی از این برداشت‌های گذشته افراد، وی را رصد کنیم.
وی افزود: اگر آقایان چپ، دهه 60 را در دهه 70 زیر فشار نقد قرار می‌دادیم و می‌گفتیم در مسئله اقتصاد، سیاست و ولایت فقیه در دهه 60 نظراتتان این بود، حالا چرا در دهه 70 آدم‌هایتان این گونه شده‌اند که یکی ضدولایت فقیه و دیگری غرب گرا، به این موضوعات پاسخ دهید اما چون فردگرایانه به موضوع نگاه شده است، می‌گویند این موضوع به فلان فرد مربوط است و به ما ارتباطی ندارد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: اگر این گونه است، چرا نزدیک انتخابات دور هم جمع می‌شوید، چطور حزب مشارکت که می‌گوید در حزب ما از نماز شب خوان تا سوسیالیست نزدیک به کمونیست وجود دارد، مگر حزبی که شروع آن با خدامحوری بوده به چنین چیزی تبدیل میشود؟ دلیل این است که بر روی فرد تاکید شده است، باید جریان‌ها را پاسخگو قرار دهیم، در نزدیکی انتخابات باید یک جریان پاسخگو باشد.
** در کشور کمتر حزب به معنای واقعی داریم
صفارهرندی تأکید کرد: هم‌اکنون در کشور کمتر حزب به معنای واقعی داریم و به حد کافی احزاب بی‌تابلویی داریم که استاد بندبازی هستند و فرد محور شده‌اند، شب انتخابات فردی را مطرح می‌کنند بدون آنکه حاضر باشند عوارض آن را بپذیرند علت اینکه از جناح‌های مختلف سیاسی در این انتخابات حاضرند و تشکیلات بزرگی به نام اصلاح طلبی یا اصولگرایی را نمایندگی می‌کنند اما مواضعشان با یکدیگر فرق دارد، به این دلیل است که اعتبار را به اشخاص داده‌ایم نه به یک جریان و اگر آن را حل نکنیم، مناظره تبدیل میشود به نمایش هنری‌های فرد و افراد در حالی که تمام افرادی که خود را پایبند به یک جریان فکری می‌دانند، باید یک موضع داشته باشند تا مردم سرگیجه نگیرند، مردمی که می‌گویند ما با جریان اصولگرا همراهی می‌کنیم، هم‌اکنون نمی‌دانند باید دنبال کدام یک از نسخه‌های اصولگرایی بروند.
وی خاطرنشان کرد: معتقدم مناظره‌ها باید میان پیروان و طرفداران جریان
فکری باشد، نه اشخاص و اگر افراد به مناظره می‌آیند، باید به نمایندگی از
یک جریان فکری باشد که از قبل مانیفست آن در اختیار مردم قرار گرفته باشد
تا از ماحصل مناظره، شیرین شدن یک آدم درنیاید بلکه شیرین و تلخ شدن یک
تفکر و نتیجه آن حاصل شود.
در مسائلی که در مناظرات مطرح شد، بحث اینکه می‌توان همه چیز را حل کرد، باید اقتصاد را حل کرد و موضوع مسئله هسته‌ای و ماجراجویی که عده‌ای می‌گفتند مذاکرات خوب نبود و وضعیت کشور را زمستان سرد تشبیه می‌کردند، مظر شما در خصوص این سخنان چیست؟
سلیمی نمین: این بخشی از کار است، جریان‌سازی سیاسی یک وظیفه است که باید در جامعه انجام شود. فردشناسی نیز مهم است، نمی‌توان از طریق جریان شناسی به فرد شناسی رسید، هر کدام مستقل نقش دارند و امکان دارد یک فردی به لحاظ جریانی، حرف‌هایی را بزند ولی به لحاظ فردی به گونه دیگری عمل کند، این است که به لحاظ جریانی آن را جریان بسیار خوبی بشناسید، شما در موتلفه افرادی را می‌بینید که پایبند به اصول عناصر اصلی فداییان اسلام و موتلفه هستند و عناصری را می‌بینید که کاملا فرصت‌طلبانه در این جایگاه قرار گرفته‌اند. روشن است که این تشکیلات را سکویی برای انحصارات اقتصادی و تجاری قرار داده‌اند؛ آیا در جریان شناسی موتلفه، می‌توانید به فردشناسی برسید؟ نه نمی‌توانید، جریان‌شناسی بسیار خوب است و لازمه رشد جامعه است البته در کنار جریان‌شناسی، فردشناسی هم مهم است.
وی افزود: تاکید می‌کنم که هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند جامعه رو به جلو باشد، جز اینکه مردم بر نخبگان اشراف پیدا کرده و بر آن مسلط باشد، این مناظرات برای من تلخ بود برخی از افراد جامعه را نمی‌دانم چه می‌پندارند. البته آن چه که می‌پندارند یک مقداری درست است چرا که ما جامعه را در سطح پایین نگه داشتیم. چون ما جامعه را به لحاظ اطلاعات در سطح پایین نگه داشتیم و اگر به لحاظ اطلاعات سطح جامعه را بالا نگه می‌داشتیم، آن نامزد نمی‌توانست این کار را کند.
** برخی کم مانده بود دستمال دربیاورند و برای مردم گریه کنند
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: برخی کم مانده بود دستمال دربیاورند و برای مردم گریه کنند؛ عملکرد با این حرف‌ها فاصله فاحش دارد البته وی هنر تئاتر را خوب بلد است. امام (ره) راجع به این فرد گفته‌اند، این فرد سیاسی کاری میکند، اگر خاطرات آقای هاشمی را در رابطه با دهه 60 بخوانیم امام در فاصله چند ماه، 2 نامه از این فرد دریافت می‌کنند که در یکی از نامه‌ها این بود که دولت تماما در خدمت جنگ است و اگر به دولت را دست ببریم، جنگ دچار مشکل جدی میشود، 3 ماه بعد یک نامه دیگر به امام می‌نویسد اصلا این دولت به جنگ هیچ کار ندارد و باید این دولت را کنار گذاشت و دولت نظامی ایجاد کرد.
سلیمی نمین اضافه کرد: مثل عراق که دولتش با فرماندهی نظامی یکی است، امام(ره) بعد از خواندن نامه می‌گوید که این فرد دچار سیاسی کاری شده است؛ اگر در همین حد به مردم اطلاعات دهیم و فرمایشات امام(ره) را به جامعه منعکس می‌کردیم که نکردیم؛چه کسی مقصر است؟ با جریان شناسی این مسئله حل میشود.
** چرا از ظرفیت رسانه ملی برای اطلاع‌رسانی استفاده نمی‌کنیم
وی خاطرنشان کرد: رسانه ملی جریان سیاسی نیست چرا از ظرفیت رسانه‌ملی سال‌هاست که برای اطلاع‌رسانی استفاده نمی‌کنیم. ابزاری به این قدرت داریم که این ابزار می‌تواند زمینه آگاهی بخشی شود انگار که در جامعه ما هیچ مسئله‌ای در حال رخ دادن نیست و رسانه ملی با فعل و انفعالاتی که در جامعه صورت می‌گیرد، کاری ندارد بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که در آستانه انتخابات فردی پیدا شده و آب‌غوره بگیرد که من برای ملت خودم را فدا می‌کنم و نگران ملتم، این به این دلیل است که به جامعه اطلاع نمی‌دهیم.
"وقتی ابزارهای ملی که سطح فراگیر دارد کار میکند، کار خود را نمی‌داند، شما می‌خواهید یک سطح پایین تر را ببینید بلکه باید سطح بالاتر ریل گذاری کند وقتی سطح بالاتر را در مسیر خود قرار ندادیم، چگونه انتظار داریم که سطح پایین تر که فراملی نیست، دچار داد و ستد نشود؛ رسانه ملی خودش دچار داد و ستد شده است. وقتی ابزارهای ملی دچار داد و ستد شد، چرا می‌گوییم احزاب دچار داد و ستد نشوند. وقتی احزاب قرار است که تداوم پیدا کنند، مجبور هستند که درگیر شوند یا معامله کنند."
سلیمی نمین ادامه داد: وقتی در سطوح ابزارهای بالاتر، مشکلاتی به این شکل داریم، انتظار اینکه گروه‌ها و احزاب بیایند، خود را قربانی مردم کنند، یک مقدار دور از انتظار است ابتدا باید ابزاری که بالاترند برای مردم هزینه بدهند ولی وقتی آنها حاضر نیستند که احزاب خود را برای مردم قربانی کنند، رسانه ملی وظیفه آگاهی دارد در حالی که حزب دغدغه‌های مختلف دارد.
** نظام نقش پدرانه و راهنمایی دارد
صفارهرندی: وقتی 2 تشکیلات سیاسی پته هم را روی آب می‌ریزند، 2 موضوع در ذیل یک نظام رخ میدهد اما وقتی رسانه ملی که منتسب به صدر نظام است، درگیر میشود؛ در واقع نظام با یک گروه درگیر شده که در آن اشکال پیش می‌آید، یعنی نظام با بخشی از حکومت درگیر میشود و آنها مظلوم نمایی می‌کنند در حالی که وقتی رقابت بین 2 گروه است و نظام نقش پدرانه و راهنمایی دارد.
سلیمی نمین: نظام ابزارهایی دارد که اولا فراگیر عمل کردن و دغدغه مند بودن برای همه جریانات و در همه جایگاه‌ها، از خصوصیات آن است؛ این شرایط این تصور را ایجاد نمی‌کند که نظام به یک جریان نزدیک میشود. این ایراد را دقیق باید مورد بررسی قرار دهیم. فرصت خوبی است که این مسئله برای ما به عنوان درد مطرح شود و رسانه‌ها این موضوع را رها نکرده و ادامه دهند و ریشه یابی کنند؛ نباید این مسئله را از سرخود باز کنیم و مسئله را به گردن کسانی نیندازیم که نمی‌توانند از خود دفاع کنند، به نظر بنده مشکل جای دیگر است.
وی با بیان اینکه در مناظرات انتخاباتی با چند مشکل مواجه هستیم، اظهار داشت: خط قرمزها از سوی شخصیت‌هایی که انتظار داریم آن را بفهمند، درنوردیده میشود و بحث‌هایی را از مذاکرات شورای امنیت ملی خارج کردند و آمدند و برخی از اسناد را منتشر کردند که این نشان میدهد در فهم خط قرمزها مشکل دارند یا حاضرند که مسائل کشور را قربانی منافع خود کنند و این مطلب مهم است که باید نخبگان را خوب شناخته و محک بزنیم.
این کارشناس مسائل سیاسی افزود: فقط این نبود که فردی دارد نمایش بازی میکند، برخی هم در فهم مسائل کلان دچار مشکل بودند و حرف‌هایی را می‌زدند که اگر روی آن تامل کنیم، مثلا درباره قومیت‌ها کاندیدایی مطرح کرده که در جامعه مورد بی احترامی قرار گرفته‌اند، این موضوع دامن زدن به برخی از مشکلات است و نوعی ناسیونالیستی محسوب میشود. برای اینکه نظر یک گروهی را به سوی خود جلب کند، حرف‌هایی می‌زند که به منافع ملی لطمه می‌زند.
** آنقدر فهم سیاسی وجود ندارد که در یک چالش بزرگ بین ما و غربی‌ها نباید خودمان را مقصر جلوه دهیم
سلیمی نمین ادامه داد: این موارد نشان دهنده آن است که در ارتباط با مسائل ملی در بین نخبگان دچار مشکل بودیم؛ نکته دیگر این است که بحثی در جلسه آخرین مناظره شکل گرفت و فردی تلاش کرد که بگوید اروپاییان بسیار منعطف هستند و حاضر بودند کاری کنند و مقصر ما بودیم و از این انعطاف استفاده نکردیم؛ این چه تصویری را در جامعه ایجاد میکند که فردی به خاطر کسب 2 رای جامعه خود را مقصر جلوه کند که سولانا می خواست حقوق ایران را به رسمیت بشناسند ولی ما این مطلب را بر هم زدیم؛ آنقدر فهم سیاسی وجود ندارد که در یک چالش بزرگ بین ما و غربی‌ها نباید خودمان را مقصر جلوه دهیم و به مردم بگوییم که محرومیت و تحریم هست و اروپایی‌ها می‌خواستند مسائل را حل کنند ولی این ما بودیم که به دلیل ضعف مدیریتی شرایط را به اینجا رساندیم. این واقعیتی است که باید بررسی کنیم که نخبگان از تمام جریانات تا این حد دچار کج فهمی هستند که می‌آیند اظهاراتی را مطرح می‌کنند که بسیار دردآور است. مناظره می‌تواند یک آزمون خوبی باشد که چه کسانی را تربیت کردیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: قبول دارم که تشکیلات باید شکل بگیرد چرا که یکی از جاهایی که می‌توان در آن تربیت نیروی انسانی داشت، تشکیلات است اما بنده با همین فردی که این حرف را زد، در دوران مدیریت رسانه‌ای خود درگیری بسیاری داشتم که برای آن فرد ثابت می‌کردیم که مدیریت او عدم پایبندی به مقدسات بوده و آن را زیر پا می‌گذاشت. چرا ما مکانیزیمی نداریم که اینها را به هم پیوند بزنیم فردی باید این اطلاعات را جمع آوری کند و بگوید این فرد چنین مختصاتی دارد و وقتی در جایی اثبات شد، رسانه‌ای انحرافی را از مدیری پیدا کرد، آن را ثبت کند و به آن رسانه بگویند که موجب آگاهی جامعه شدی و یک گام جامعه را رو به جلو بردی، ولی الان بر عکس است، در جایی ثبت و ضبط نمی‌شود و رسانه مورد تشویق قرار نمی‌گیرد.
کارشناس مسائل سیاسی افزود: 25 سال پیش به صورت مصداقی اثبات شده بود که این فرد به مقدسات پایبند نیست، اما به این اطلاعات که رسانه می‌تواند به سیستم بدهد، ارزش قائل نمی شویم و آنها را ثبت نمی‌کنیم، اگر امروز رسانه‌هایی ایجاد شده، به دلیل چالش سیاسی است نه به دلیل ارزش گذاری ما به اطلاعات؛ واقعا چقدر از روی دغدغه رسانه ایجاد کرده‌ایم، غالبا افرادی که در این عرصه آمدند دغدغه جریانی داشتند. آیا وزارت اطلاعات می‌تواند در تمام زمینه‌ها اطلاعات را جمع آوری کند، اطلاعات مردمی هم بها دارد آیا در نظام به این شکل است؟ این یک مشکل جدی است که باید درباره آن فکر کرد.
"سرمایه‌هایی داشتیم اما به آنها بها نداده و گذاشتیم از صحنه دور شوند، اگر برای مشارکت آگاهانه بها قائل شویم، تک تک این صحنه‌ها را رها نمی‌کنیم؛ آقای هرندی 10 تا 15 سال سابقه کسب کرده ولی اینکه الان چه میکند برای سیستم ما مهم نیست، آقای هرندی تعهد به جناح ندارد اما وقتی از رسانه آمد بیرون فردی دغدغه‌مند بود، اگر بخواهیم جامعه در میدان مشارکت آگاه عمل کند تک تک سرمایه‌ها را باید نگه داریم، خیلی از سیستم‌های غیر رسمی می‌توانند مطالبی را ارائه دهند که سیستم رسمی نمی‌تواند، اگر نتوانستیم نامزدها را در یک چارچوب قرار دهیم که بفهمند اینگونه نیست برای هر حرفی که زدند اطلاعاتی وجود دارد، دیگر اینگونه عمل نمی‌کنند."
** جامعه نیاز به یک انقلاب اخلاقی دارد
زاکانی: جامعه نیاز به یک انتخاب اخلاقی دارد و تا افراد از درون خود شروع نکنند و تقوا نداشته باشند کارها سامان نمی یابد و از طرفی اگر حزب با اعتقاد به صحنه نیاید، ممکن است هزار کار کند و اثر عکس بدهد گرچه خود حزب یک صافی اولیه و حداقلی است و فراتر از احزاب، احیای ارزش‌های اسلامی است که در جامعه ما مغفول مانده است یعنی بحث تقوایی که مکرر بزرگان ما بر روی آن تاکید دارند، تا انسان از درون صیانت و پاسداری را وظیفه خود نداند، در بیرون هیچ مهاری نمی تواند او را نگه دارد. امام (ره) می‌فرمودند که وای بر حال کسی که خود را به جامعه عرضه کند، قبل از اینکه خودش را اصلاح کند.
وی افزود: معتقدم توجه به سیره و روش بزرگان و حرکت در مسیر درست در واقع فهم تکلیف و عمل به آن و قبول مسئولیت و مسئولیت پذیری و پاسخ گویی به آن نیاز به طریقی دارد که این طی طریق را باید در دستگاه نظام اسلامی و در دل ارزش‌های ناب اسلامی جستجو کرد می بایست افراد پرورش یابند و آب دیده شوند تا وقتی در معرض قرار می‌گیرند، احساس نکنند که همه چیز خود را باید برای کسب چهار رای بدهند.
"دشمن می‌گوید که شما در انزوا قرار دارید و نامزدی اعلام میکند ما در انزوا هستیم، به چه حقی ما داریم به ملت ایران و انقلاب، به این شکل آسیب می‌زنیم؟ دشمن می‌گوید من تحریم‌تان می‌کنم تا منفعت ملی و اساس استقلال‌تان را زیر پا بگذارید و سانتریفیوژها را تعطیل کنید، نامزدی می‌گوید ما حقمان است سانتریفیوژها بچرخد اما باید چرخ زندگی مردم نیز بچرخد."
نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: کسی که همچنین بیانی میکند، فکر نمی‌کند که نظام سلطه با اصل انقلاب و مردم ما مخالف است و می‌آید از منظری صحبت میکند که ما در موضع اتهام و انزوا هستیم و نامزد دیگری پیدا میشود که صورت مسئله را پاک کرده و شرایط فعلی را با دوران پایان دفاع مقدس تطبییق میدهد و می‌گوید آن شرایط سخت‌تر از شراط فعلی است؛ ما اون موقع با سرپنجه‌های نظام سلطه درگیر بودیم، اگرچه 40 کشور پشت سر عراق بودند اما امروز با نظام سلطه و در حقیقت با متن آن درگیر شدیم و رفتیم جاهایی که خط قرمز اساسی آنهاست.
وی افزود: نامزدی دیگر برخی اسنادی را می دهد که ما را متهم به بد عمل کردن در حوزه حقوق بشر میکند. دشمنان ما هزار و یک جنایت بیرون می‌کنند و هیچ توجهی در خارج از کشور به آن ندارند، روی خود روکش صحیح می‌کشند و ما در داخل یک اشتباهی که به نظام ربطی ندارد، مطرح کرده و آن را در رسانه ملی بیان می کنیم.
نماینده مردم تهران در مجلس خاطرنشان کرد: نامزدی می‌گوید که 4 سال دل درد گرفتم که حرف راجع به فتنه نزدم، نمی دانم این حسن است، یا اشکال که شخصی دریافت درست از یک صحنه تقابل نداشته باشد و به جای فهم درست صحنه و اینکه زبانش باز شود و راجع به آن حرف زند و آن را متهم کند، سکوت میکند.
"ما نیاز به احیای ارزش‌های اسلامی از بابت امر به معروف و نهی از منکر داریم. یعنی اگر این دو ارزش در جامعه احیا شد و همه به این دو واجب الهی پرداختند و از طرفی همه مسوولیت های خویش را پذیرفتند، امورات اصلاح می شود کمتر افرادی مانند امام (ره) و مقام معظم رهبری، مسئولیت دیگران را پذیرفته و معذرت‌خواهی می‌کنند، در واقع در این مسیر نیاز به بازنگری اساسی داریم و فرصت، فرصت خوبی است و در این فرصت خوب مسیری را باید برویم که مسئولیت‌های هر بخش را همان بخش بپذیرد."
زاکانی اضافه کرد: ما نسبت به نظام مسئولیت داریم، ولی فقیه رکن نظام اسلامی است و مانند خورشید تابان می‌درخشد.
وی خاطرنشان کرد: یادم هست که در سال 80 در دیداری که رهبری داشتند، فرمودند که امروز کشور نیاز به حزب دارد، نه حزب غربی و بروید احزاب را برای کشور راه بیندازید؛ در سال 75، تلقی به حزب جامع و فراگیر داشتند تا به عنوان خط مقدم در برابر تهاجم دیگران بایستد. یعنی بر نقش احزاب به عنوان گروه‌های روشنگر، فکور و فعال در جامعه با یک کانال‌کشی مستقیم تا متن جامعه را داشتند و این در واقع یک نوع کمک به مردم در جهت شناخت امروز و آینده است که می‌تواند افقی در پیش‌روی همه باز کند.
نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه معتقدم همین روزها نیز کاستی‌ها را مشخص کرد، گفت: ما باید به این سمت برویم که نه خاطره تاریخی مان پاک شود و نه اینکه در گذشته گیر کنیم و آینده بی توجهی نماییم، باید این مسیر را دنبال کرد.
"29 خرداد، مقام معظم رهبری در سال 88 و در نماز جمعه از آن مناظرات گلایه کردند ولی همان جا هم فرمودند که مناظرات ادامه یابد که متأسفانه ادامه پیدا نکرد؛ وقتی در واقع فتنه جا گرفت و مشکلات فوران کرد، بعد از ما‌ها آن موقع ما به یادش افتادیم که رهبری چه گفتند، لذا مناظره ها یک فرصت است و این را باید به نامزدها و رسانه ملی تبریگ گفت و فرصت را مغتنم شمرد و ادامه آن را بعد انتخابات هم با حضور کارشناسان داشت."
سلیمی نمین: یک چیزی که می‌تواند هم صدا و سیما را تشویق کند به استمرار نظم، این است که از این موارد حمایت کرد و جریانات سیاسی و چهره‌های سیاسی پایبندی خود را به یک کار سالم بدون هیاهو و استفاده‌های سطح پایین از فرصتی که در اختیار رسانه است را نشان دهند.
وی در پایان تصریح کرد: جمله معروفی که گفته‌اند که بزرگترین دشمن آزادی، خودآزادی است. اگر برخی مناظره‌های سال‌های اخیر را ببینیم که بابی که بعد از آن قصه، فتنه گشوده شد، فرصتی در اختیار گذاشته تا افراد بیایند حرف بزنند خیلی از این موارد هیچ معرفتی را به مردم منتقل نمی‌کرد بلکه فقط برای خودنمایی در نگاه مردم نمی‌شد. حالا که مناظره‌ها با سنگینی قابل قبولی برگزار نشد ولی مورد پذیرش مردم قرار گرفت، این یک بابی باشد برای اقدامات بعدی و پرهیز و اجتناب جدی از آن نوع برخوردهایی که سطح مناظره را تقلیل دهد.
