به گزارش مشرق،سعید جلیلی دبیر ۴۸ ساله شورای عالی امنیت ملی ایران، کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری است. او دانش آموخته دانشگاه امام صادق علیه اسلام در مقطع دکترا در رشته علوم سیاسی است.

عنوان پایان نامه دکترای جلیلی"بنیاد اندیشه سیاسی اسلام در قرآن" است که در سال 1381 در دانشگاه امام صادق(ع) با نمره بالا مورد پذیرش قرار گرفته است.

در چکیده پایان نامه جلیلی آمده است:

اندیشه سیاسی مفهومی است که بیانگر یک نوع تفکر و اندیشه منسجم و دارای چارچوب درباره موضوع سیاست می باشد.

این چارچوب و ساختار فکری منسجم، مؤلفه ها ، اجزاء و تعاریف خاص خود را دارد که چگونگی تعریف این مؤلفه ها و ربط آن ها به یکدیگر، یک اندیشه سیاسی را به مثابه یک «بنیان » خاص از سایر اندیشه ها متمایز می سازد .

در بررسی و کالبد شکافی اندیشه های سیاسی پنج مؤلفه های این اندیشه و مفاهیم آن، تعریف ها، توصیف هاو تجویز های خاص خود را دارد که آن را به مثابه یک «بنیان» از سایر اندیشه های سیاسی متمایز می سازد»

تبیین اندیشه سیاسی اسلام، می تواند در چگونگی عمل پیروان آن تأثیر گذار باشد. از یک سو طرح اسلام در جهان به عنوان مبنای نظام حکومتی و از سوی دیگر بروز رفتار های سیاسی به نام اسلام در گوشه و کنار جهان، موجب شده است تا تبیین اندیشه سیاسی این دین نه تنها برای پیروان و بازیگران عمل سیاسی آن، بلکه برای پیروان سایر ادیان و دیدگاه ها نیز که تماشاگر این نوع از عمل سیاسی هستند، قابل توجه باشد.

قرآن درباره هر یک از مؤلفه های اندیشه سیاسی مباحثی را مطرح می نماید که به هر یک از این اجزاء و پایه ها، قوام و اتحکام منطقی می بخشد و در مجموع طرح کلی بحث از همگونی، توازن، انسجام منطقی و عدم تعارض بین بخش ها برخوردار می باشد.

در هستی شناسی، سخن از عالم غیب و تأثیر آن بر عالم طبیعت (شهود) می آید و باور به حقیقت غیب از ویژگی های معتقدین به این اندیشه قرار داده می شود. بر این مبنا، نیک فرجامی را آنگاه کامل می داند که تمام مراحل هستی را شامل شود و این نه تنها نفی دنیا نیست بلکه تأکید بر نیک فرجامی در آن است، چار که نیک فرجامی را برای تمام مراحل هستی از جمله دنیا می خواهد. در بحث انسان شناسی، مهم ترین ویژگی این اندیشه این است که در کنار جایگاهی که برای انسان در ارتباط با طبیعت و سایر انسان ها قائل است، رابطه ای برای انسان با پرودگار هستی ترسیم می کند و انسان را به عنوان جانشین پرودگار در زمین معرفی می کند. قائل شدنب ه ربوبیت برای مبدا هستی، در کنار قرار دادن وحی به عنوان مهم ترین منبع معرفتی برای انسان، نشانگر آن است که اندیشه سیاسی نمی تواند خالی از راهنمایی و هدایت پرودگار هستی باشد و وحی و هدایت الهی باید مبنای عمل سیاسی باشد.

نگاهی به پایه های اندیشه سیاسی اسلام نشان می دهد محوری مشترک مباحث آن را به یکدیگر مرتبط می سازد؛ این محور مشترک مؤثر دانستن مبدأ ربوبی در تمام مناسبات هستی است که حلقه های وصل این پایه ها به محور مبدأ ربوبی، دو عنصر «ایمان و عمل صالح» می باشد و این دو عنصر نیز مبتنی بر اراده و اختیار انسان می باشند.

بر این چهار پایه و محور و حلقه های وصل است که سقف اندیشه سیاسی درباره مباحث جامعه و دولت معنی پیدا می نماید و چرایی تجویزهایی که در این باره صورت می گیرد، روشن می شود. دولت و جامعه دو بستر مهم برای تحقق یک اندیشه در عمل می باشند.

آنچه مبنای عمل است باید معطوف به هدایت الهی باشد. بر این مبنا، پذیرش انسان و اراده او برای قبول حکم خدا شرط لازم برای تحقق دولت و جامعه مورد نظر اندیشه سیاسی اسلام خواهد بود. پذیرش حکم خدا صرفاً به معنی پذیرش افرادی به عنوان عهده داران حکم از جانب خداوند نمی باشد بلکه همراه آن، پذیرش ساری و جاری شدن حکم خدا در تمام مناسبات فردی و اجتماعی نیز می باشد و پذیرش این مبانی نظری همراه با پذیرش چارچوب رفتاری نیز می باشد. به علاوه اینکه با توجه به سنن و قوانینی که بر هستی جاری است؛ بر رفتار و عمل، آثاری مترتب خواهد بود که این آثار متناسب با آن رفتار است. بر اعمال سوء ، آثار سوء و بر ایمان و عمل صالح که حکم خداست، حیات طیبه مترتب خواهد بود.

قرآن تأکید دارد آنچه مبنای عمل از سوی خداوند تعیین شده است چون از مبدأ ربوبی و آفریدگار اسنان وضع شده است منطبق با فطرت، استعداد و ظرفیت و توانایی انسان هاست. از این رو این قوانین سازگارترین قوانین با ساختار و شاکله انسانی است.

فهرست عناوین این پایان نامه از این قرار است:

مقدمه

· ضرورت و پیشینه پژوهش

· کانون تمرکز پژوهش

· روش پژوهش

· سازماندهی پژوهش

بخش اول : هستی شناسی

· مبدأ هستی

· مبدأ ربوبی

نظام مند بودن هستی

نظام احسن

وجوه هستی

· خزائن غیب

· ام الکتاب – کتاب مبین

· امر حکیم و امر مقدر

· نزول خلق

· عرض- کرسی

· رجعت

· فرشتگان

· شیطان

بخش دوم: معرفت شناسی

· ممکن بودن معرفت

· نقطه شروع معرفت

· وسعت دایره معرفت

· ابزار معرفت

· معرفت تجربی

· معرفت عقلی

· معرفت شهودی

· معرفت و حیانی(شهود معصوم)

· ارتباط بین معرفت های چهارگانه

· موانع و شرایط معرفت شناسی

بخش سوم: فرجام شناسی

· هدف مندی هستی

· فرجام نهایی

· دنیا در فرجام هستی

· غایب نبودن دنیا و ناپیداری آن

· دنیا مقدمه اخرت

· اهتمام در دنیا

· دنیا برای انسان

· دنیا در تسخیر انسان

· بهره بردن از دنیا

· نگاه خاص قرآن به دنیا و دو رویکرد

· دو دیدگاه، دو خط سیر، دو فرجام

· دیدگاه اول، رویکرد به دنیا و فرجام آن

· دیگاه دوم، رویکرد به آخرت و فرجام آن

· نیک فرجامی در دنیا (حیات طیبیه)

· آثار حیات طیبه در نیک فرجامی دنیا

· توسعه و گشایش

· علم و بصیرت

· آرامش خاطر و شادابی

· کمک و امداد الهی

· عزت و مقبولیت

فرجام جهان

پخش چهارم : انسان شناسی

· سابقه انسان

· خلقت انسان و ترکیب آن

· ویژگی های انسان

الف) ویژگی های طبیعی انسان

1. ضعف و ناتوانی

2. ستمکاری و نادانی

3. ناسپاس

4. عجول و شتابگر

5. ممسک و تنگ چشم

6. مجادله گرترین مخلوق

7. ناله کننده در مواجهه با شرور

8. نا امید شونده در مواجهها با شرور

9. حریص ( و نالان)

10. دنیا دوست

11. قید ناپذیر

12. سرکش در حال احساس بی نیازی

13. بسیار ثروت دوست

14. در ستیر با یکدیگر

15. در دشمنی با پرودگار

16. زیانکار

17. ویژگی های فطری

انسان در هستی

کرامت تکوینی

1. ارتباط با طبیعت

2. با سایر اسنان ها

3. ارتباط با مبدأ هستی

سیر انسان در هستی

1. پذیرش در حوزه نظری (ایمان)

2. عینیت بخشیدن به مبانی نظری (عمل صالح )

آثار تکلیف

1. کرامت اکتسابی

2. خلافت

بخش پنجم‌: جامعه و دولت

فصل اول : دولت

منشأ دولت

1- مولفه (حکم) در مفهوم (دولت)

ملک

امر

ولی

حکم

حق- محیط- غالب- عزیز

2- مؤلفه «طاعت» در مفهوم «دولت»

عبودیت

اطاعت

تبعیت

استیذان

عدم مشروعیت سایر فرمان ها و فرمانبری ها

رابطه حکم و اطاعت: عهد

میثاق

عینیت یافتن حکم و اطاعت در زمین (تحقق دولت)

عناصر دولت

قدرت

استقرار (قلمرو و جمعیت)

کار ویژه های دولت

الف)‌ کار ویژه های عام

1. حل منازعات

2. مقابله با دشمن و آمادگی دفاعی

3. مقابله با جرم و مجازات مجرمین

4. امور رسانه ای

5. عهده داری امور عمومی و تنظیم مناسبات اقتصادی

ب) کار ویژه های مشترک

7- تحقق عدالت

8- آزاد سازی و رهایی بخشی

ج)

9- هدایت

الف) ابلاغ

ب) تبیین

ج) تعلیم

د) تبشیر و انذار

هــ) خارج کردن از تیرگی ها

و) جلوگیری از گمراهی مردم

10- اظهار دین

11- امر به معروف و نهی از منکر

12- برپایی نماز(بنده سازی برای خداوند)

13- اصلاح

14- کار ویژه گواهی بر جامعه

عهده دارن حکم پس از پیامبر

فصل دوم: نقش مردم

نگاه به مردم

1. نسبت عهده دارن حکم با مردم:

2. نحوه تعامل عهده داران حکم با مردم

3. انطباق مبانی حکم و قانون با ظرفیت ها و توانایی های مردم:

4. توجه به نگرانی ها و دغدغه مردم

مبنای عمل و نقش مردم

رای مردم در مبنای عمل:

انجام عمل و نقش مردم

میثاق و عهد مردم به انجام عمل :

جامعه و مشارکت

الزامات مشارکت

مؤمنین محور جامعه و مشارکت

حق انتخاب و آزادی

دو بنیان و دو چارچوب مختلف برای عمل

تقابل و اعمال محدودیت

تخلف در درون جامعه ایمانی و برخورد با آن:

نتیجه

ضمائم