
به گزارش مشرق، فارس در يادداشتي نوشت: مخاطبان داستان با روايتي خلاقه در آن روبهرو هستند، اما در خاطره گرچه روايت وجود دارد، ولي خلاقيت و نوآوري در روايت جايي ندارد، چرا که حادثه را همان گونه که اتفاق افتاده، ميگوييم و مثل داستان آن را زير و رو نميکنيم تا جذابيتش بيشتر شود؛ بنابراين، ارائه روايتهايي از يک ماجراي تاريخي در کشور ما در قالب خاطره، به دليل وفاداري به اصل آن حادثه، بيش از توجه هنرمندان نسبت به اين پديده ارزش دارد.
از طرفي خاطرهنويسي، ما را در جريان کامل حادثه يا واقعهاي قرار ميدهد که نويسنده و پردازنده اين خاطره، آن را با دقت نظر ويژهاي تماشا کرده، اما تلاش نميکند به آن رنگ و بويي متفاوت ببخشد؛ چون دستش نزد مخاطب، خيلي زود رو ميشود و بلافاصله بيپايه بودن خاطره به اثبات ميرسد.
بنا به تعريف اهالي فرهنگ و ادب، «خاطرهنويسي را ميتوان به نگارش حالات و حوادث و ماجراهايي که در نتيجه تداعي خاطر و ضمن بيان چگونگي اطلاع صاحب خاطره از آن (ديدن، شنيدن و حضور داشتن) چگونگي و زمان و مکان وقوع آنها بازيابي ميشود، اطلاق کرد.» از طرفي، علياکبر دهخدا در لغتنامه خود اين تعريف را از خاطره ارائه ميکند که: «اموري است که بر شخص گذشته باشد و آثاري از آن در ذهن شخص مانده باشد؛ گذشتههاي آدمي و وقايع گذشته که شخص، آن را ديده يا شنيده است، ديدههاي گذشته يا شنيدههاي گذشته» را خاطره ميگويند.
در خاطره نميتوانيم حوادث را گلچين کنيم، بلکه اساس به وجود آمدن خاطره، خاص بودن حادثهاي است که روي داده است. اگر انتخاب به معناي حذف و اضافه باشد، جايي در خاطره ندارد. در خاطره ميتوان بخشي از حوادث را حذف کرد، ولي افزودن بخشي ديگر به آن درست نيست.
اين نکته را هم اضافه کنم که در خاطره تخيل به هيچ عنوان مطرح نيست؛ چرا که خاطره روايت واقعيت است. البته در خاطره هم با بيان احساس و عواطف خاطرهنويس نسبت به ماجرايي که روايت ميکند مواجهيم، اما او قصد قبلي مبني بر تغيير اصل وقايع و اساس حوادث را ندارد و فقط تلاش ميکند آنچه را که به چشم خود ديده به علاوه اندک تحليلي از خويشتن انتقال دهد و نه بيشتر.
ضرورت ندارد که خاطره، پيچيده و معماگونه باشد و خاطرهنويس، حرفي يا نکتهاي را نگفته بگذارد و در آخر نوشته رو کند تا خواننده را دچار شگفتي سازد؛ اما اگر توانست با استفاده از ظرايف ادبي، پاياني پسنديده و هنرمندانه براي خاطرهاش دست و پا کند، توانايي قلمي خود را نشان داده است. البته کسي که خاطره مينويسد بايد در نظر داشته باشد که هنرنمايي او با ارائه پيام يا نصحيت کردن ديگران توأم نيست. خاطره، به هيچ وجه درصدد توليد پيام نيست و چون يک روايت ساده است، ميتواند برداشتهاي گوناگوني را در پي داشته باشد.
بنا بر دلايلي که برشمردم، خاطره با وجود خام بودن و دربرداشتن کمتر جلوهاي از هنر و ادبيات، ارزش کمي در برابر مطالب خلاق از جمله داستان ندارد؛ چون همانند نفت خام که امکان تبديل شدن به فرآوردههاي گوناگون را دارد، ميتواند در آينده و با توان هنري ساير افراد، به اثري خلاق مبدل شود، اما براي داستان و رمان، چنين امکاني فراهم نيست. به تعبير ديگر، داستان نميتواند به خاطره تبديل شود، اما پس از نوشتن خاطرههاي مناسب، با يک بازنويسي، جابهجايي صحنهها، حذف زوايد، بزرگنمايي موارد مهمتر و رعايت ديگر شرايط داستاني، ميتوان خاطره را به داستان تبديل کرد.
حالا سئوال اينجاست که چرا بايد خاطرات فتنه سال گذشته و اتفاقات و رويدادهاي 9 دي را نوشت؟
در تاريخ انقلاب ما، وقايع و حوادث گوناگوني رقم خورده است که طي 32 سال و حتي 47 سال گذشته (از 15 خرداد سال 42 به اين سو)، برخي از آنها با توجه جدي اهالي قلم روبرو شدهاند. واقعهاي مانند جنگ تحميلي، آنقدر به طول انجاميد که نهادهاي فرهنگي فرصت يافتند تا در کنار دفاع مقدس به تربيت راويان جنگ بپردازند و از محصولات اين روايت در دو دهه بعد از آن به خوبي استفاده کنند.
اين توجه اساسي به هشت سال دفاع مقدس موجب شد تا ساير رخدادهاي متني و حاشيهاي انقلاب از نظر دور بماند و کمتر نويسنده صاحب قلمي حواس خود را نسبت به اين حوادث معطوف کند. اگر چنين بود که عدهاي با نقل خاطرات خود و ثبت و نشر آنها، اجازه ندهند هر روايت مشکوک و نادرستي به دست ما برسد، امروز درباره چهره واقعي بسياري از افراد ـ که خود را از نزديکان امام (ره) و دوستداران انقلاب ميدانند ـ قضاوتي متفاوت نداشتيم.
اتفاقات اصلي و جنبي فتنه سال 88 اگرچه در مراکز معتبر کشور ما مانند مرکز اسناد انقلاب اسلامي به ثبت رسيده و سندهايي از آن برابر چشمان مردم ما قرار گرفته است، اما چون ممکن است در سالهاي آينده، عدهاي از عنادورزان بخواهند آن را به نفع خود تفسير و تأويل کنند، بايد خاطرات مردمي از اين وقايع به دقت ثبت شود تا آيندگان امکان مراجعه به اصل ماجرا و تفکيک و مرزبندي خير و شر را بيابند.
خاطرهنگاري براي نهم دي سال گذشته، از آن رو نيکوست که نويسندگان صالح و عادل، برخاسته از متن مردم دست به اين کار ميزنند و سالها بعد کسي نخواهد توانست درباره سلامت اين نوشتهها تشکيک کند.
مسابقه خاطرهنويسي خبرگزاري فارس، اين امکان را فراهم ميکند تا جمعي از کساني که خود را براي دفاع از انقلاب و اصل ولايت در متن حادثهها قرار داده بودند، بتوانند به شهادت برخيزند و يک بار ديگر با قلم خود، مرزهاي رستگاري را بنمايانند.