سرویس دفاع و امنیت مشرق _ در نخستین روز جنگ در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ زلنسکی داخل یک پناهگاه زیرزمینی در کی‌یف درخواست اعمال منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین توسط نیروی هوایی ناتو را داشت؛ این عنوان مطلبی است که نشریه تایمز لندن به نقل از ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در وبسایت خود درج کرده است.

استولتنبرگ می گوید: زلنسکی خاطرنشان کرد که ناتو قبلاً این کار را در بوسنی و شمال عراق انجام داده است، اما استولتنبرگ امتناع کرد و گفت که این امر مستلزم نابودی سیستم‌های دفاع هوایی روسیه در روسیه و بلاروس و آمادگی برای سرنگونی هواپیماهای روسی است.

او هشدار داد که این امر باعث جنگ مستقیم بین ناتو و روسیه می‌شود و خطر درگیری گسترده‌تر یا حتی جنگ جهانی سوم را به همراه دارد.

استولتنبرگ پایان دادن به این تماس را «بسیار دردناک» توصیف کرد و از این بیم داشت که آخرین تماس زلنسکی باشد، اما گفت که جلوگیری از تشدید تنش ضروری بوده است.

او افزود که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده نیز با این نظر موافق بود و اعتقاد داشت ایالات متحده خطر جنگ جهانی سوم را برای اوکراین به جان نخواهد خرید.

پس از نا امیدی از برقراری پرواز ممنوع، زلنسکی و دیگر رهبران اوکراین حدود دو سال در حال خواهش و تقاضاهای پیاپی از کشورهای غربی برای اهدای جنگنده های پیشرفته و آموزش خلبانان اوکراینی بودند تا اینکه از سال ۲۰۲۴ با ورود جنگنده های اف۱۶ از سوی کشورهای اروپایی نظیر هلند، دانمارک و نروژ و همچنین جنگنده فرانسوی میراژ۲۰۰۰ آرزوی دیرینه زلنسکی محقق شد؛ اما عملکرد رزمی این جنگنده ها در میدان نبرد چیزی جز نا امیدی برای فرماندهان اوکراینی به جای نگذاشت.

از سرنگونی توسط پدافند خودی تا نقص‌های فنی پیاپی

هنوز مدت زیادی از ورود به خدمت اف۱۶ در نیروی هوایی اوکراین نگذشته بود که نخستین سرنگونی این جنگنده نسل ۴ امریکایی رقم خورد؛ نیروی هوایی اوکراین بخش مهمی از ماموریت جنگنده های اف۱۶ را به رهگیری موشک های کروز و پهپادهای انتحاری روسی اختصاص داده است و در یکی از نخستین ماموریت های فوق، در تاریخ ۲۶ آگوست ۲۰۲۴ جنگنده اف۱۶ اوکراینی به خلبانی Oleksii Mes یکی از بهترین و با تجربه ترین خلبانان این کشور حین رهگیری پرتابه های مهاجم روسی سقوط کرد؛ در این حادثه خلبان مشهور اوکراینی کشته شد.

خانم Maryana Bezuglaya نماینده مجلس اوکراین با ارائه اسنادی اعلام کرد جنگنده اوکراینی به اشتباه توسط سامانه پاتریوت اهدایی غرب به این کشور سرنگون شده است.

در روز ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ یک فروند جنگنده اف۱۶ اوکراینی که در حال پشتیبانی از نیروهای خودی در منطقه سومی و مرز استان کورسک روسیه بود توسط سامانه پدافندی برد بلند S-۴۰۰ روسی سرنگون شد و خلبان Pavlo Ivanov نیز در این حادثه کشته شد.

در روزهای ۱۶ می و ۲۹ ژوئن ۲۰۲۵ نیز دو فروند اف۱۶ دیگر اوکراینی حین تلاش برای رهگیری موشک های کروز و پهپادهای انتحاری روسی دچار نقص فنی یا برخورد قطعات باقی مانده از پرتابه های روسی شده و سقوط کردند اما هر دو خلبان موفق به خروج اضطراری شدند.

همچنین علاوه بر موارد سقوط، سرنگونی اشتباه جنگنده خودی نیز در کارنامه اف۱۶ های اوکراینی ثبت شده است و در تاریخ ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ یک فروند سوخو۲۷ اوکراینی در آسمان شهر چرکاسی به اشتباه توسط اف۱۶ نیروی هوایی این کشور سرنگون شده و خلبان آن نیز کشته شد.

جنگنده میراژ۲۰۰۰ فرانسوی نیز اگرچه سابقه عملیاتی کمتری از اف۱۶ در جنگ اوکراین دارد اما بدون اینکه اثر خاصی از خود در میدان نبرد به جای گذاشته باشد یک مورد نقص فنی و سقوط در تاریخ ۲۲ جولای ۲۰۲۵ در استان Volyn در شمال غربی اوکراین را ثبت کرده است!

بنابراین تا امروز ۴ فروند اف۱۶ و یک فروند میراژ۲۰۰۰ اوکراینی بدون کسب حتی یک مورد شکار هوایی از جنگنده های روسی، در سوانح مختلف سرنگون شده اند.

چه تعداد جنگنده غربی به اوکراین تحویل داده شده است؟

۴ کشور اروپایی هلند، دانمارک، نروژ و بلژیک مجموعا قرار بود ۸۵ فروند جنگنده اف۱۶ را در اختیار نیروی هوایی اوکراین قرار دهند.

هلند ۲۴ فروند و دانمارک ۱۹ فروند اف۱۶ را به شکل قطعی به اوکراین تحویل داده اند؛ نروژ قرار بود ۱۲ فروند ارسال کند که مشخص نیست چند فروند از آنها تحویل داده شده اند و کشور بلژیک نیز اعلام کرده است پس از دریافت جنگنده های نسل پنجم اف۳۵ امریکایی در اوایل سال ۲۰۲۶ شروع به تحویل ۳۰ فروند اف۱۶ خود به اوکراین خواهد کرد.

کشور فرانسه نیز تا این لحظه بر اساس منابع مختلف بین ۶ تا ۱۲ فروند میراژ۲۰۰۰ به نیروی هوایی اوکراین اهدا کرده است و قرار است این تعداد تا سال آینده میلادی به ۲۰ فروند افزایش یابد.

اگرچه اوکراین از ناوگان غربی خود در نقش رهگیری پرتابه های روسی یا بمباران با استفاده از تسلیحات دورایستا استفاده می کند اما این ماموریت ها تا حد زیادی توسط ناوگان شرقی این کشور نظیر سوخو۲۷ و میگ۲۹ نیز اجرا می شوند و آنچه زلنسکی و رهبران اوکراین آرزوی آن را داشتند مقابله موثر با جنگنده های مدرن روسی در آسمان بود؛ آرزویی که تا امروز حتی در یک مورد شکار هوایی نیز تحقق نیافته است.

زلنسکی نا امید از عملکرد جنگنده های اف۱۶ و میراژ۲۰۰۰ ، چشم امید خود را به کشور سوئد دوخته تا با دریافت جنگنده های مدرن تر JAS-۳۹ گریپن در سالهای آینده بتواند تا حدودی موازنه قدرت در آسمان را برقرار کند، اگرچه باز هم در توانایی این جنگنده سوئدی برای مقابله با صدها فروند جنگنده مدرن نسل ۴++ سوخو۳۵ و سوخو۳۰ روسی و حتی جنگنده های نسل ۵ سوخو۵۷ جای شک و تردید بسیار خواهد بود.