به گزارش مشرق، بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت سازمان ملل متحد، روسیه و چین پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید شش‌ماهه برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که این توافق را تأیید کرده بود، ارائه کرده‌اند.

این پیش‌نویس که سومین متن پیشنهادی چین و روسیه از ابتدای شهریور امسال تاکنون به شمار می‌رود در پاسخ به اقدام سه کشور اروپایی عضو برجام (فرانسه، آلمان و بریتانیا، معروف به E۳) برای فعال‌سازی مکانیسم موسوم به «بازگشت خودکار» تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران (معروف به اسن‍پ‌بک یا پس‌گشت) طراحی شده است.

طبق توضیحات سازمان ملل متحد در صورت تصویب، این قطعنامه اجرای مکانیسم بازگشت تحریم‌ها را که قرار است در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ ( ۶ مهر ۱۴۰۴) فعال شود، تا ۱۸ آوریل ۲۰۲۶ (۲۹ فروردین ۱۴۰۵) به تعویق می‌اندازد.

چین و روسیه در نامه‌ای به شورای امنیت این پیش‌نویس را اقدامی برای دادن فرصت زمانی بیشتر به تلاش‌های دیپلماتیک برای حل و فصل مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران توصیف کرده‌اند.

طبق توضیحات مندرج در وب‌سایت سازمان ملل پیش‌نویس اولیه این قطعنامه روز ۲۴ اوت (دوم شهریورماه) توسط روسیه ارائه شده است. در این نسخه اولیه پیشنهاد شده بود که در طول دوره تمدید، شورای امنیت از بررسی هرگونه موضوع مرتبط با اجرای برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ خودداری کند. این بند با هدف جلوگیری از اقدامات شورای امنیت، از جمله فعال‌سازی مجدد مکانیسم بازگشت تحریم‌ها توسط تروئیکای اروپایی گنجانده شده بود.

با این حال، به دلیل مخالفت برخی اعضای شورا، از جمله کشورهای اروپایی و ایالات متحده، این بند در نسخه نهایی پیش‌نویس که به رأی گذاشته شده، حذف شد و نسخه به‌روز شده دوم روز ۲۶ اوت (چهارم شهریورماه) توسط روسیه و چین ارائه شد.

هدف این بازنگری جلب حمایت بیشتر اعضای شورا بود، اما کشورهای غربی همچنان با آن مخالفت کردند، زیرا معتقد بودند این پیش‌نویس بدون دریافت تعهدات مشخص از ایران، به این کشور زمان بیشتری می‌دهد.

پس از آنکه تروئیکای اروپایی در ۲۸ اوت ۲۰۲۵ (۶ شهریور) به‌طور رسمی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها را فعال کردند و پس از رای‌گیری هفته گذشته (۱۸ سپتامبر) و رد درخواست برای تمدید تحریم‌های ضدایرانی، چین و روسیه نسخه کنونی را که نسخه نهایی پیش‌نویس محسوب می‌شود ارائه کردند. پیش‌نویس کنونی به اصطلاح «در وضعیت آبی» قرار دارد و چین و روسیه درخواست رأی‌گیری در خصوص آن در بعدازظهر ۲۶ سپتامبر(۴ مهر) را مطرح کرده‌اند.

در اصطلاح سازمان ملل متحد، «وضعیت آبی» (in blue) به مرحله‌ای از فرآیند تدوین و ارائه یک قطعنامه در شورای امنیت اشاره دارد که در آن پیش‌نویس قطعنامه به نسخه‌ای نهایی یا نزدیک به نهایی رسیده و آماده رأی‌گیری است. این اصطلاح از رویه‌ای قدیمی نشأت می‌گیرد که در آن نسخه‌های نهایی پیش‌نویس‌ها روی کاغذ آبی چاپ می‌شدند تا از سایر نسخه‌های پیش‌نویس متمایز شوند.

این نسخه نهایی که در واقع سومین پیش‌نویس پیشنهادی چین و روسیه است شامل لحن جدیدی است که از توافق اخیر بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال می‌کند و ایران و این نهاد بین‌المللی را به ادامه همکاری برای اطمینان از نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران و رفع نگرانی‌های مرتبط با نقض احتمالی تعهدات برجام تشویق می‌کند.

این توافق که در ۱۰ سپتامبر توسط رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس، در قاهره اعلام شد، چارچوبی برای ازسرگیری همکاری ایران با آژانس، از جمله بازرسی‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها، فراهم می‌کند.

دیپلمات‌های غربی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند رأی‌گیری پیش‌رو در بعدازظهر ۲۶ سپتامبر احتمالاً نتیجه‌ای مشابه رأی‌گیری ۱۸ سپتامبر خواهد داشت و پیش‌نویس چین و روسیه به احتمال زیاد نمی‌تواند ۹ رأی لازم برای تصویب را کسب کند.

در صورت عدم تصویب، تحریم‌های سازمان ملل، شامل ممنوعیت تسلیحاتی، محدودیت‌های توسعه موشک‌های بالستیک، مسدود کردن دارایی‌ها، ممنوعیت سفر و محدودیت انتقال فناوری‌های مرتبط با هسته‌ای، از ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ (۶ مهر ۱۴۰۴) بازخواهند گشت.

کارشناسان می‌گویند این تحریم‌ها با توجه به اینکه اشاعه‌محور هستند فاقد اثرات واقعی اقتصادی هستند و کشورهای غربی در واقع به دنبال اثرگذاری‌های روانی از احیای آنها هستند.