به گزارش مشرق،کانال تلگرامی اندیشکده تهران در مطلبی با عنوان تلاش علیاف برای وارد کردن چین به مسئله زنگهزور نوشت:
الهام علیاف رئیس جمهور آذربایجان در سوم و چهارم اردیبهشت طی سفری دو روزه راهی پکن شد. مقدمات این سفر یک ماه قبلتر با حضور لیو جیانچو رئیس بخش ارتباطات بینالمللی حزب کمونیست در باکو فراهم شده بود. در این سفر «توافقنامه مشارکت جامع استراتژیک» میان شی و علیاف به امضا رسید. توافقنامه مذکور اگرچه هیچ تعهدی برای طرفین ایجاد نمیکند اما بالاترین سطح «دیپلماسی مشارکتی» چین محسوب میشود که مبنایی برای گسترش تعاملات آتی است. در همین چارچوب ۲۰ سند همکاری در حوزههای مختلف میان طرفین مبادله شد.
اگرچه توافقات فوق همگی در نوع خود قابل توجه و مهم هستند؛ اما آنچه علیاف از چین انتظار دارد موضوعی فراتر از مسائل فوق است. مهمترین دستور کار خارجی جمهوری آذربایجان در دو سال اخیر، تلاش برای راهاندازی دالان موسوم به زنگهزور بوده است که سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان را از طریق ارمنستان (باریکه سیونیک) به منطقه منفصل نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل خواهد کرد. این دالان فعلاً به دلیل مخالفتهای ارمنستان به تعویق افتاده است. زیرا ایروان نگران حفظ و تداوم حاکمیت سرزمینی خود بر این مسیر ۴۴ کیلومتری است.
در عین حال، علیاف به شدت در صدد جلب حمایت بینالمللی برای احداث دالان مذکور است و چه بسا به صورت محرمانه در این خصوص با شی نیز گفتگو کرده باشد. در عین حال تمایل روزافزون چینیها برای تنوع بخشیدن به مسیرهای تجاری از خشکی بر کسی پوشیده نیست. بهویژه این که پس از بحران اوکراین به دلیل انسداد ژئواکونومیکی مسیرهای روسیه به اروپا (موسوم به مسیر شمالی) چین بخش قابلتوجهی از محمولههای ترانزیتی خود را به کریدور میانی منتقل کرده است که مهمترین بخش آن در قفقاز جنوبی از طریق راه آهن باکو- تفلیس- قارص منتقل میشود. با وجود این، خط ریلی مورد اشاره ۸۲۶ کیلومتر طول دارد که نه تنها طولانیتر از دالان زنگزور است بلکه جوابگوی افزایش حجم محمولههای تجاری در سالهای آتی نخواهد بود. گفتنی است که در حال حاضر ظرفیت این خط آهن از ۱ میلیون تن به ۵ میلیون تن در سال افزایش پیدا کرده است.
جالب توجه این که در سفر رئیس بخش ارتباطات بینالمللی حزب کمونیست به جمهوری آذربایجان (آوریل ۲۰۲۵) رسانههای باکو اعلام کردند که شرکتهای چینی در دالان زنگهزور سرمایهگذاری خواهند کرد. اما روز بعد سفیر چین در ایروان این اخبار را تکذیب و اعلام کرد پکن بر اساس اصول بینالمللی به حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان احترام میگذارد و چین بر این باور است که باکو و ایروان ابتدا باید مسائل میان خود را به طرق صلحآمیز حل کنند.
پکن اگرچه مایل به بهرهبردای ژئواکونومیکی از مسیرهای کوتاهتر و به صرفهتر است؛ اما به طور سنتی تمایلی به درگیر شدن در موضوعات ژئوپلیتیکی مناطق دور دست ندارد. این در حالی است که چین به لحاظ اقتصادی میتواند نقشی سازنده در راهاندازی دالان زنگهزور ایفا نماید. اما ایران و ارمنستان به دلیل فقدان تضمینهای قابل اتکا برای حفظ حاکمیت ایروان و عدم تغییرات ژئوپلیتیکی فعلاً در مقابل راهاندازی این دالان مقاومت کردهاند. لذا بعید به نظر میرسد که چین بدون توجه به نگرانیهای تهران و ایراوان قصد جدی برای سرمایهگذاری در زنگهزور داشته باشد. اما در صورت تاسیس این دالان، عبور محمولههای چینی از بستر آن نقشی اساسی در تثبیت مسیر مذکور به عنوان یکی از مبادی ورودی و خروجی کریدور میانی خواهد داشت.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان فعلا توافق کردهاند که تا حل و فصل سایر موارد اختلافی و علامت گذاریهای مرزی گفتگو در مورد دالان زنگهزور را متوقف کنند. بر این اساس به نظر میرسد که علیاف به دنبال اطمینان دادن به چینیها در مورد راهاندازی صلحآمیز دالان زنگهزور و رعایت حاکمیت سرزمینی ارمنستان است. با این وجود در دنیای روابط بینالملل قدرت حرف نخست را میزند و در بلند مدت به راحتی قواعد نگاشته شده بر روی کاغذ را تغییر خواهد داد.
شواهد در دسترس و روندهای موجود در دو سال اخیر نشان میدهد که دالان زنگهزور دیر یا زود راهاندازی خواهد شد.
*بازنشر مطالب شبکههای اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکهها منتشر میشود.
۱۳:۳۳ - ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
۲۰:۲۶ - ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
۲۰:۴۶ - ۱۴۰۴/۰۲/۲۵
۱۶:۰۳ - ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
