به گزارش مشرق، به نقل از جام جم پوتين با ارسال نامه‌اي كوتاه به پرزيدنت زرداري به گفتن اين جمله بسنده كرده بود كه به دليل گرفتاري و مشغله كاري از حضور در اسلام‌آباد و شركت در اجلاس چهارجانبه معذور است.
در عين حال رييس‌جمهور روسيه گفته بود هر زمان رييس‌جمهور پاكستان تمايل داشته باشد آماده پذيرايي ايشان در روسيه خواهد بود.
در رابطه با اين رخداد مي‌توان به سه نكته مهم اشاره كرد:
1 ـ گذشته روابط پاكستان و روسيه
با توجه به تقارن زماني استقلال پاكستان سال 1947 با آغاز جنگ سرد ميان آمريكا و شوروي، مقامات شوروي ضمن به رسميت شناختن جدايي پاكستان از هند در يك اقدام پيشدستانه از محمدعلي جناح؛ بنيانگذار پاكستان براي برقراري روابط و به تعبير واضح‌تر قرار گرفتن در زنجير كشورهاي بلوك شرق دعوت كردند؛ اما ترجيح مقامات پاكستاني بر قرار گرفتن در بلوك غرب به رهبري ايالات متحده مانع برقراري روابط دوستانه ميان طرفين شد.
پس از اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهير شوروي و جايگاه ويژه پاكستان براي ايالات متحده آمريكا بهعنوان پل ارتباطي در تامين نيازهاي گروه‌هاي جهادي و مبارز افغان در رويارويي با شوروي از يك‌سو و از سوي ديگر بهره‌برداري ايالات متحده از پاكستان بهعنوان سدي در مقابل نفوذ كمونيسم در شرق و جنوب شرق آسيا زمينه‌هاي همگرايي كامل در روابط طرفين ايجاد شد.
اين وضع با وجود خروج شوروي از افغانستان و متعاقب آن آغاز درگيري گروه‌هاي جهادي و در نتيجه نقش غيرعلني پاكستان در همراهي با سياست خارجي آمريكا در اين كشور همچنان ادامه يافت، تا آنجا كه پاكستان بهعنوان متحد اصلي آمريكا در جنگ با تروريسم معرفي شد و ديگر پرويز مشرف رييس‌جمهور وقت پاكستان تمايلي به برقراري رابطه با مسكو نداشت.
2 ـ دوران زرداري
از اين رو براساس اظهارات كارشناسان و تحليلگران سياسي پاكستان سفر پرزيدنت زرداري در ماه مي 2011 به روسيه بهعنوان سنگ بناي تجديد روابط اسلام‌آباد با مسكو قلمداد مي‌شد.
در اين مقطع با توجه به افزايش فشارهاي آمريكا بر پاكستان براي همراهي هر چه بيشتر در پيروي از سياست‌هاي كاخ سفيد در افغانستان از يك‌سو و نارضايتي شديد داخلي متعاقب افشاي مداخلات آمريكا در امور پاكستان (اعم از ورود و خروج جاسوس‌هاي آمريكايي، تجاوز هواپيماهاي بدون سرنشين، متهم‌شدن دولت پاكستان به ارتباط با القاعده و مخفي نمودن اسامه بن‌لادن و...) سياستمداران پاكستاني را تشويق كرد به‌جاي تكيه بر روابط يكطرفه با ايالات متحده از ظرفيت‌هاي گسترش روابط با چين و روسيه استفاده بيشتري ببرند.
به همين دليل سفر رييس‌جمهور پاكستان به مسكو در ماه مي 2011 بهعنوان عالي‌ترين مقام پاكستاني در تاريخ روابط دو كشور زمينه‌ساز اولين گام در تحقق بخشيدن به استراتژي موسوم به پلان B ، يعني برقراري موازنه قوا در روابط خارجي پاكستان محسوب مي‌شد.
زرداري همچنين از موقعيت ايجاد شده در نشست چهارجانبه روسيه، تاجيكستان، افغانستان و پاكستان كه در سپتامبر 2011 در تاجيكستان برگزار شد، استفاده كرد و تمايل خود را براي گسترش بيشتر روابط روسيه و پاكستان به مقامات طرف مقابل اعلام كرد.
3 ـ تعلل پاكستان
روزنامه نيشن در 29 سپتامبر نوشت براساس نظرات و آراي مختلف مطرح شده در خصوص لغو سفر پوتين مي‌توان به اين موضوع اشاره كرد كه تعلل يا كم‌تحركي طرف پاكستاني در فراهم كردن مقدمات اجرايي پيشنهادات روس‌ها براي كمك به ساخت خط لوله گاز ايران و پاكستان از يك‌سو و از سوي ديگر نبود تعريف روندي مشخص در توسعه روابط اقتصادي طرفين به‌رغم امضاي يادداشت تفاهمها و قراردادهاي مختلف عامل اصلي خودداري رئيس‌جمهور روسيه براي سفر به اسلام‌آباد بوده است.
روزنامه داون نيز در بيست‌وهشتم سپتامبر نوشت: هرچند وزارت خارجه پاكستان بايد دقيقاً علت لغو سفر پوتين را اعلام كند، ليكن در يك جمع‌بندي كلي مي‌توان گفت طرف روسي (از تعلل طرف پاكستاني) ناخشنود است. مسكو از پاسخ‌هاي كند و با تاخير پاكستان بويژه در امور مربوط به انرژي احساس نااميدي مي‌كند.
اين روزنامه همچنين نوشت در اولين توضيح ارائه‌شده از دليل لغو سفر پوتين به پاكستان از سوي مقامات روسي نيز به اين موضوع اشاره شده كه طرف پاكستاني در حرف از تمايلات فراوان خود براي گسترش روابط سخن مي‌گويد، اما در عمل پيشرفتي در جهت شكل‌گيري همكاري‌هاي سازنده صورت نمي‌دهد.
داون به نقل از يك ديپلمات روس نوشت، قرار بر اين بود كه در سفر پوتين تفاهم‌نامه‌هاي اجرايي در سه محور توسعه صنايع فلزي، تامين انرژي و مباحث آموزشي امضا شود، اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد اين تفاهمها به گونه‌اي تنظيم شده كه اجراي آن الزام‌آور نيست.
با توجه به آنچه گفته شد در يك جمع‌بندي كلي در خصوص واكاوي علت سفر نكردن ولاديمير پوتين به اسلام‌آباد به عنوان يكي از اولين سفرهاي خارجي نامبرده پس از پيروزي وي در انتخابات اخير رياست جمهوري روسيه مي‌توان گفت با وجود تمايل پاكستان در گسترش روابط سياسي با مسكو و استفاده از آن به عنوان يك برگ برنده در روابط خود با غرب، روسيه نيز متقابلا انتظار داشت اسلام‌آباد ضمن برداشتن گام‌هاي عملي در گسترش روابط تجاري و در نتيجه حركت در مسير كاهش وابستگي اقتصادي به غرب در جهت فراهم كردن زمينه‌هاي مانور قدرت كرملين در برابر غرب گام بردارد؛ اما اين انتظارها تاكنون برآورده نشده است.
در حالي كه تنها چند روز به برگزاري اجلاس چهارجانبه پاكستان، روسيه، تاجيكستان و افغانستان باقيمانده بود و مقامات پاكستاني در تب و تاب يك پذيرايي باشكوه از سران كشورهاي مذكور، سرگرم تهيه مقدمات نشست‌هاي مختلف اين اجلاس در روزهاي يازدهم و دوازدهم مهرماه بودند، وزارت امور خارجه پاكستان با صدور بيانيه‌اي در روز ششم مهر اعلام كرد ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه به اسلام‌آباد نمي‌آيد.
