به گزارش مشرق، هوای تهران و چند شهر دیگر کشور، دوباره به وضعیت آلودگی در ماه‌های سرد سال برگشته که به تأکید کارشناسان حوزه سلامت عوارض آن آسیب جدی به سلامت افراد است.
آثار کوتاه‌مدت آلودگی هوا شامل حساسیت چشم‌ها، بینی و حلق، عفونت‌های دستگاه تنفسی، سردرد، تهوع و واکنش آلرژیک است اما این پدیده در درازمدت منجر به بیماری مزمن تنفسی، سرطان ریه، بیماری قلبی و حتی آسیب به سایر ارگان‌های بدن می‌شود.
آمار مراجعه به مراکز درمانی هم با علائم و مشکلات تنفسی به اورژانس بیمارستان‌ها افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که اداره کل هواشناسی استان تهران از افزایش آلاینده‌های جوی به‌ویژه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در نیمه جنوبی تهران (پیشوا، قدس، ری، شهریار، قرچک، ملارد، ورامین، پاکدشت، اسلامشهر) و تداوم آلودگی تا امروز سه‌شنبه خبر داده است.
به همین دلیل همان توصیه‌های اکید به کاهش تردد غیرضروی به‌ویژه برای کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی، همچنین حذف فعالیت‌های ورزشی و پرتحرک در فضای باز برای تمامی گروه‌های سنی دوباره مطرح است.
به گزارش همشهری، اما متخصصان طب ایرانی می‌گویند که علاوه بر چنین مواردی، دستورالعمل‌های ساده‌ای هم وجود دارد که عمل به آنها هم می‌تواند سبب کاهش اثرات آلودگی هوا بر بدن شود.
تأثیر آلاینده‌ها بر مغز و قلب
آلاینده‌های شیمیایی در شهرهای بزرگ ازجمله منواکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون آسیب‌های جدی برای سلامت بدن دارند.
منواکسید کربن ظرفیت خون برای حمل اکسیژن را کاهش می‌دهد و تأثیر منفی روی قلب و مغز به‌عنوان دو عضوی که مصرف اکسیژن بالایی دارند، می‌گذارد.
اثرات تنفس گازهای آلوده موجود در هوا
از سوی دیگر استنشاق این گاز باعث کاهش دقت بینایی، کاهش توان کاری واختلال درقابلیت یادگیری و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره هم می‌شود.
ذرات معلق با قطر کمتر از ۱۰ میکرون به‌دلیل راهیابی به سیستم تنفسی در مقایسه با سایر آلوده‌کننده‌ها مانند گوگرد و اکسیدهای ازت خطر بیشتری دارند و موجب تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی و کاهش عملکرد سیستم ایمنی و آسم در کودکان و افزایش انواع سرطان‌ها می‌شوند.
... شاید هم سکته
همچنین به‌دنبال ایجاد التهاب عمومی در بدن فرایند لخته شدن خون تسریع می‌شود و با انسداد عروقی احتمال سکته قلبی افزایش می‌یابد.
آلاینده‌های شیمیایی مانند دی‌اکسید نیتروژن هم باعث تحریک چشم و سوزش ریه‌ها می‌شود. دی‌اکسید گوگرد هم باعث تحریک مجاری تنفسی، برونشیت مزمن، آسم و آمفیزم می‌شود.
ترکیبات آلی فرار نیز که از احتراق بنزین و گازوئیل ایجاد می‌شود می‌تواند سبب جلوگیری از تشکیل گلبول قرمز و نهایتاً کم‌خونی شوند.
ضعف سیستم ایمنی در هوای آلوده
آلودگی هوا همچنین می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و منجر به تشدید بیماری‌های مرتبط با ضعف سیستم ایمنی شود.
حسین رضایی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأیید این مطلب به نقش تغذیه خوب و خواب کافی در کاهش اثرات آلودگی هوا، اشاره می‌کند و می‌گوید: «در ابتدا یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها به مردم این است که در هوای آلوده از ماسک استفاده کنند و تردد خارج از منزل را کاهش دهند. اما نکته مهم در آلودگی هوا این است که بدن مستعد بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌شود، بنابراین ۸ ساعت خواب در طول شبانه‌روز همراه غذای مناسب می‌تواند از بیماری‌هایی که در نتیجه ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و آلودگی هوا ایجاد می‌شود، جلوگیری کند.»
به‌گفته متخصص طب ایرانی استفاده از غذاهایی مثل سوپ جو و شلغم پیشنهاد طب ایرانی برای کاهش جذب سموم هوا و تقویت سیستم ایمنی بدن است. همچنین مصرف عسل به شیوه‌های مختلف هم می‌تواند در این هوای آلوده برای سلامت بدن مفید باشد.
سلام به مغزها و مایعات
این متخصص طب ایرانی با توصیه به مصرف مغزها همچون گردو، بادام شیرین و فندق و میوه‌هایی همچون سیب و انار شیرین و البته مایعات عنوان می‌کند: «مصرف به اندازه مایعات به‌ویژه آب یا شیر در دفع سموم مؤثر است؛ به‌ویژه افرادی که خشک‌مزاج هستند باید در این ایام مایعات بیشتری مصرف کنند. مصرف آبمیوه‌هایی مثل آب لیمو شیرین، پرتقال، سیب و هویج هم مؤثر است.»
به‌گفته این مسئول، افراد دارای مشکلات ریوی، آسم یا برونشیت بیش از دیگران در معرض آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا هستند و می‌توانند از مخلوط آب و عسل و لیموترش تازه استفاده کرده یا بخور آب بگیرند تا مجاری تنفسی‌شان باز شود.
او همچنین به نقش خواب کافی در سلامت بدن هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «آلودگی هوا بدن را مستعد بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌کند، بنابراین خواب کافی همراه با تغذیه مناسب می‌تواند از بیماری‌هایی که در آلودگی هوا ایجاد می‌شوند، جلوگیری کند. شست‌وشوی مرتب دهان و حلق با آب ولرم و نمک کم به‌ویژه بعد از رسیدن به منزل، استفاده از ماسک در هوای آلوده و پرهیز از مصرف سیگار و قلیان از دیگر تدابیر سلامتی برای مقابله با شرایط آلودگی هواست که باید مورد توجه قرار بگیرد.»
سبک غذایی و آلودگی هوا
حسینی‌یکتا اصلاح سبک غذایی را در این‌باره مؤثر می‌داند و بیان می‌کند: «در شرایط آلودگی هوا سیستم گوارش بدن ضعیف می‌شود، به همین دلیل بهتر است از مصرف غذاهای سنگین و پرچرب و غلیظ مانند گوشت گاو، بادمجان، سوسیس، کالباس، کنسروها، ماکارونی و لازانیا که باعث تولید خشکی در بدن می‌شوند، خودداری و بیشتر غذاهای سبک مصرف شود.
از پرخوری و درهم خوری هم باید پرهیز شود. استفاده از غذاهایی مثل سوپ جو با سبزی فراوان همچون پیازچه، گشنیز، شوید، ریحان، اسفناج و شلغم و سالاد کاهو با هویج رنده شده، روغن زیتون و آبلیمو یا نارنج طبیعی برای کاهش جذب سموم هوا و رفع یبوست، بهتر است.»
کمی تغییر در هوای آلوده
«هوا یکی از اصول مهم شش گانه سبک زندگی است که کیفیت آن تأثیر مستقیمی بر مزاج و سلامت فرد دارد، به همین دلیل طب ایرانی توصیه‌هایی بر مبنای اصلاح سبک زندگی دارد تا کمترین آسیب به فرد وارد شود.»
نفیسه حسینی‌یکتا، مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت با بیان این مطلب عنوان می‌کند: «هر سال با سرد شدن هوا شاهد افزایش آلودگی هوا هستیم که تأثیرات منفی بر همه اعضای بدن خصوصا قلب و ریه می‌گذارد، عوارضی ازجمله خشکی پوست، عطسه و آبریزش بینی، سردرد، بی‌قراری و آشفتگی، افزایش ضربان قلب، کاهش حافظه و تمرکز و افسردگی. بر این اساس توصیه می‌شود که سالمندان، کودکان و زنان باردار یا افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای و سیستم ایمنی ضعیفی دارند تا حد امکان در مواقعی که آلودگی هوا شدت می‌گیرد از منزل خارج نشوند.»
کودکان و آلودگی هوا
آلودگی هوا بیشترین تأثیر را روی کودکان می‌گذارد، اما هرقدر بدن کودک سالم تر باشد، کمتر در معرض عوارض آلودگی هوا قرار می‌گیرد.
توصیه طب ایرانی تقویت سیستم ایمنی کودکان با تأمین ویتامین‌های لازم و خوردن میوه و سبزی است. البته درباره کودکان شیرخوار و زیر ۵ سال مهم‌ترین توصیه خارج نشدن از منزل در چنین روزهایی است.
همچنین اسپری مایعات محتوی گیاهانی ازجمله رزماری و بهارنارنج در محیطی که کودک آنجا زندگی می‌کند هم توصیه می‌شود. علاوه بر اینکه کودکان نباید در معرض دود سیگار، قلیان و حشره‌کش هم قرار بگیرند.
چرا آلودگی هوا را باید جدی گرفت؟
از دیدگاه طب ایرانی هوای پاک از مهم‌ترین عواملی است که انرژی‌ها را در بدن افزایش می‌دهد و سلامت و نشاط را به همراه دارد. اما هوای آلوده همه اعضای بدن ازجمله قلب، مغز و کبد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و آنها را دچار بیماری می‌کند.
چند اقدام ساده برای کاهش عوارض آلودگی
دود کردن اسپند، کندر و پوست خشک انار و بوهای خوشی چون لیمو، پرتقال و سیب به کاهش عوارض آلودگی هوا در این روزها کمک می‌کند.
دود کردن گیاهانی چون پوست انار، ریشه بادام تلخ، میوه به، برگ بید، اندام هوایی ریواس، گل زعفران، چوب سیب و عود هندی باعث تقویت مغز، سیستم عصبی، قلب و کبد و کاهش عوارض آلودگی‌هوا بر آنهاست.
پیاز، نارنج و لیمو را می‌توان برش و در فضای خانه قرار داد؛ چراکه این مواد خوراکی، خاصیت جذب‌کنندگی سموم هوا را دارند.
بخور آب و گلاب و جوشاندن آن هم می‌تواند میزان آلودگی موجود در هوای خانه را کاهش دهد.
پیازچه، گشنیز، شوید، ریحان و زرشک ازجمله مواد غذایی مفیدی هستند که خوردن آنها به کاهش سموم در بدن کمک می‌کند.
مرکباتی مانند لیمو، پرتقال و میوه‌هایی مثل انگور را در رژیم غذایی خود بگنجانید. ویتامین C موجود در مرکبات بر تقویت ایمنی و کاهش اثرات آلودگی اثر دارد.
