به گزارش مشرق، فروند دوم و نمونه معیار تولید جت آموزشی یاسین صبح امروز (شنبه ۲۰ اسفند) با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد و همچنین خط تولید این جت آموزشی نیز برای تولید فروندهای بعدی توسط امیر سرتیپ آشتیانی افتتاح شد. یاسین جت آموزشی دوسرنشینه است که قرار است با استفاده از آن چرخه آموزش خلبانی در کشورمان که سابقه‌ای از دوران دفاع مقدس دارد، تکمیل شود.

یاسینی که امروز رونمایی شد در واقع نمونه‌ای معیار برای قرار گرفتن در خط تولید خواهد بود و زین پس فروندهای بعدی یاسین بر مبنای فروند نمونه معیار تولید خواهد شد.

خبرنگار ما در گفتگو با برخی از دست‌اندرکاران پروژه جت آموزشی یاسین به بررسی چرایی تعریف این پروژه و مزیت‌هایی که استفاده از آن به ارمغان خواهد آورد پرداخته است.

نخستین گفتگوی ما با امیر سرتیپ دوم افشین خواجه‌فرد مدیرعامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع است که او با بیان اینکه یاسین پرنده‌ای با طراحی صفر تا صد داخلی و بر اساس نیاز است، می‌گوید: تمامی بخش‌های این هواپیما از آیرودینامیک تا سازه و سیستم‌های مختلف آن طراحی شده توسط متخصصان داخل کشور است.

** تغییرات فروند اول یاسین نسبت به فروند دوم

مدیرعامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع در تشریح تفاوت‌های فروند اول و دوم جت آموزشی یاسین، گفت: فروند نخست که پرواز کرد در واقع برای اثبات طراحی بود که در همه دنیا نیز به همین شکل است، اما باید بعد از اثبات طراحی برای مراحل مختلف حداقل چهار فروند بسازیم؛ هواپیمایی که امروز رونمایی می‌شود اولین فروند تولیدی در خط تولید ماست که معیار تولید نیز خواهد بود، یعنی ما از برخی قطعات این فروند ۵-۶ عدد برای فروندهای بعدی تولید کرده‌ایم.

امیر خواجه‌فرد رسیدن به این مرحله را بیانگر تثبیت طراحی و حرکت به سمت تولید عنوان می‌کند و می‌گوید: ما در پرواز فروند اول، بهینه‌سازی‌هایی داشتیم که حتی در شکل هواپیما نیز مشهود است، یعنی اگر فروند اول و فروند دوم را مقایسه کنید، متوجه تغییراتی در آن خواهید شد. بنابراین تغییرات در طراحی هم داشتیم و بسیار امیدواریم که همین فروند هم بتواند در پروازهای آموزشی بکار گرفته شود.

** چرا در فروند اول یاسین چرخ‌های آن جمع نمی‌شد؟

وی در پاسخ به این سوال که چرا در فروند نخست حین پرواز تست، چرخ‌ها قابلیت جمع شدن را نداشت، گفت: در فروند اول هم چرخ قابلیت جمع شدن داشت، منتهی در پروازهای تست برابر روش‌های کار مجاز نیستیم چرخ را ببندیم چراکه باید شرایط اضطراری هواپیما به حداقل برسد، بنابراین انتخاب‌هایی میکنیم که در آن ریسک را برای پرواز اول کمتر کنیم که از جمله این انتخاب‌ها همین جمع نشدن چرخ‌ها است.

مدیرعامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع درباره استفاده از نمایشگرهای دیجیتالی در کابین خلبان این هواپیما، تاکید کرد: این هواپیما کابینش کاملا مدرن و به اصطلاح Glass Cockpit است، یعنی از روش‌های نوین استفاده کردیم که در هواپیماهای پیشرفته از آن استفاده می‌شود.

** ویژگی‌های موتور جت یاسین

امیر خواجه‌فرد درباره موتور این هواپیما نیز با بیان اینکه یاسین از موتور ملی اوج استفاده می‌کند، گفت: موتور اوج دو ورژن دارد، یکی با پس‌سوز که در جنگنده کوثر استفاده می‌شود و یک ورژن بدون پس‌سوز تحت عنوان اوج-Y دارد که روی هواپیمای یاسین استفاده می‌شود. از نظر پارامترها تراست موتور اوج-Y مطلوب این هواپیما است چراکه این هواپیما سوپرسونیک نیست و نباید هم باشد.

** نکته: موتور اوج-Y موتور توربوجت سبک بدون پس‌سوز است که نیروی رانش آن ۳۵۰۰ پوند معادل ۱۶ کیلو نیوتن است. حداکثر دور موتور آن ۱۶۶۰۰ دور در دقیقه است که می‌تواند حداکثر سرعت ۰.۸ ماخ را فراهم کند و یاسین را تا ارتفاع ۴۰ هزار پایی ببرد.

وی همچنین درباره فرآیند شکل‌گیری خط تولید یاسین نیز عنوان کرد: خط تولید فعلی برای تولید محدود است، ما بعد از تست‌ها سفارش نهایی نیروی هوایی را می‌گیریم و بر مبنای سفارش و نرخ تولیدی که باید در سال داشته باشیم همین خط تولید را توسعه خواهیم داد.

مدیرعامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع با بیان اینکه ما تقریبا در ۲ سال هم طراحی‌ها را به روز کردیم و هم ساختیم که خودش یک رکورد است، اظهار داشت: برنامه‌های تولید در این سطح در دیگر کشورها ۳ تا ۴ سال طول می‌کشد. ما در عرض دو سال به این مرحله رسیدیم امروز هم این هواپیما وارد خط پرواز می‌شود که نخستین مرحله آن Run Up موتور است، بعد تاکسی آهسته و بعد تاکسی سریع تا انشالله به روز پرواز برسد.

** خلبانانی که روی یاسین آموزش ببیند قابلیت پرواز با جنگنده‌های نسل جدید را دارند

امیر خواجه‌فرد با بیان اینکه خلبانانی که روی این هواپیما آموزش ببینند، قابلیت پرواز با جنگنده‌های نسل جدید را دارند تاکید کرد: ماموریت اصلی یاسین این است که خلبانی که روی آن آموزش می‌بیند بتواند برود و روی پیشرفته‌ترین هواپیماها پرواز کند.

** نسخه پشتیبانی نزدیک هوایی یاسین در راه است

وی همچنین درباره دیگر نسخه‌های یاسین و قابلیت بکارگیری آن در عملیات‌های رزمی نیز می‌گوید: این هواپیما یک ورژن CAS یا پشتیبانی نزدیک هوایی نیز در آینده خواهد داشت که این نسخه تک خلبانه خواهد بود، منتهی سلاحی که در حال حاضر قابلیت نصب روی نسخه آموزشی را دارد، سلاح آموزشی برای آموزش خلبانان است.

دکتر رضا خاکی رئیس پژوهشکده صنایع هوایی است که مسئولیت مستقیم در این پروژه دارد، با او درباره فناوری‌ها و نخستین‌های احصاء شده در پروژه فروند دوم جت آموزشی یاسین گفتگو کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه شخصا شاهد این بودم که در فرآیند طراحی، ساخت و تست جت یاسین کارهایی روی این پروژه انجام شد که در کشور برای بار اول بوده است، گفت: خیلی از این کارها برای خودمان هم جدید است و بسیاری از فناوری‌های احصاء شده در فرآیند ساخت جت یاسین قابلیت ثبت اختراع هم دارد.

** فناوری‌های احصاء شده در یاسین قابلیت ثبت اختراع دارد

رئیس پژوهشکده صنایع هوایی می‌گوید: بعنوان مثال سیستم غیرخطی‌سازی که برای حرکت سطوح فرامین و تبدیل انتقال حرکت از سطحی که استیک حرکت می‌کند به سطح فرامین طراحی و ساخته شده است به راحتی قابلیت ثبت اختراع دارد. این هواپیما بال خیس دارد و به اصطلاح داخل بال آن باک سوخت تعبیه کرده‌ایم که اولین بار است در کشور ما بال خیس طراحی کرده و می‌سازیم و تست می‌کنیم.

دکتر خاکی درباره این موضوع که طراحی یاسین مشابه هیچ جت آموزشی دیگری در دنیا نیست می‌گوید: همه اساتید هوافضا این را به خوبی می‌دانند که هروقت هواپیما، ماهواره و یا ماهواره‌بری بخواهد طراحی شود یک جمع آوری دیتا از وسایل موجود انجام می‌شود و بانک اطلاعاتی تعبیه می‌شود و بر مبنای آن طراح، طرح جدید خود را رقم می‌زند و بعد از آن سعی می‌کند آنچیزی که از عملکرد هواپیما یا وسیله پرنده توقع دارد را محاسبه کند و در طراحی خود آن را بگنجاند.

وی ادامه می‌دهد: در نتیجه این وسیله پرنده، یک وسیله طراحی از نو است و نمونه مشابهی برای این پرنده پیدا نخواهید کرد، البته جت آموزشی در دنیا زیاد است اما نمونه یاسین قطعا در دنیا وجود ندارد چون توسط متخصصان ایرانی از صفر تا صد طراحی شده است.

رئیس پژوهشکده صنایع هوایی بر این نکته نیز تاکید می‌کند که این پروژه در بازه زمانی بسیار کمی انجام شد و طی آن متخصصین زیادی به بلوغ رسیدند.

سرهنگ خلبان غلامرضا فاستونه‌چی یکی دیگر از دست‌اندرکاران این پروژه است که قرار است با او درباره کاربردهای جت آموزشی یاسین در فرآیند آموزش خلبانی صحبت کنیم.

فاستونه‌چی درباره روند تربیت یک خلبان می‌گوید: خلبانان ما پس از ورود به دانشکده پرواز ابتدا با هواپیماهای ملخی مانند بونانزا پرواز می‌کنند، سپس به هواپیمای PC-۷ می‌روند و بعد از آن قبل از اینکه وارد گردان‌های شکاری شوند باید با یک هواپیمای جت پیشرفته پرواز کنند.

** یاسین تمام نیازمندی‌های آموزشی نیروی هوایی را برطرف می‌کند

وی ادامه می‌دهد: هواپیمای PC-۷ یک هواپیمای توربوپراپ است که سرعت استال (واماندگی) پایینی داشت، این نیاز است که خلبان بعد از دوره PC-۷ و قبل از ورود به گردان‌های شکاری حتما با یک هواپیمای جت پیشرفته مثل یاسین پرواز کند، یاسین خلاء بین سرعت PC-۷ و هواپیمای شکاری را پر می‌کند، یعنی خلبان با سرعت ۱۲۰ نات لندینگ می‌کند، با سرعت ۹۰ نات استال می‌کند، می‌تواند سقف پرواز بالاتری برود، داخل کابین مانند جت است.

به گفته فاستونه‌چی یاسین قابلیت انجام تمام مانورهای لازم در بحث آموزش را دارد یعنی می‌تواند مانورهای TR یا آکروبات، اینسترومنت (آلات دقیق)، BFM یا درگیری هوایی ACM را انجام دهد.

وی با بیان اینکه یاسین بعنوان یک جت آموزشی می‌تواند تمامی نیازهای آموزشی نیروی هوایی در بعد آموزش خلبانی را برطرف کند، تاکید می‌کند: اگر این هواپیما به تولید انبوه برسد ما خواهیم توانست دانشجوی خلبانی دیگر کشورها را آموزش دهیم که این خود می‌تواند موجب ارزآوری برای کشور شود.