به گزارش مشرق به نقل از مهر، حضور آسان و اشتغال اتباع خارجی در ایران به ویژه اتباع کشور افغانستان؛ معضلی است که چنددهه در بازار کار کشور به یک واقعیت انکارناپذیر و مشکلی جدی تبدیل شده است، تا جایی که امروز حتی مقامات عالی کشور در دولت نیز از آن سخن می گویند.

کارشناسان بازار کار وجود مرزهای گسترده برای ایران در شرق کشور، نگاه انسان دوستانه ایرانیان به حضور اتباع بیگانه برای زندگی و کار در کشور، سوء استفاده برخی کارفرمایان در استفاده از موقعیت کارجویان خارجی، ارزانی نیروی کار بیگانه در مقابل متقاضیان کار داخلی و همچنین کم هزینه تر بودن کارگر خارجی؛ را از دلایل عمده و اصلی افزایش حضور اتباع بیگانه در ایران می دانند.

گرایش کارجویان خارجی به بازار کار ایران

کشور در چند دهه اخیر به ویژه بعد از دهه 60 با حضور یکباره صدها هزار نیروی کار خارجی مواجه شده است که عموما نیز اجازه کار در ایران و حتی مجوز اقامت را در اختیار ندارند اما آزادانه در بین مردم رفت و آمد و کار می‌کنند! سوال این است که آیا شگردهایی برای ورود آسان به بازار کار برای اتباع بیگانه وجود دارد که کارجویان ایرانی ازآن بی خبرند؟

نه اینکه باید درب‌های کشور را به روی خارجیان و کارجویان سایر کشورها بست و نه اینکه هیچ کشور دیگری با این پدیده مواجه نیست اما نکته حائز اهمیت این است که اشغال موقعیت های شغلی در بازار کار داخلی از سوی خارجیان باعث از دست رفتن فرصت اشتغال برای کارجویان ایرانی در موارد بسیاری شده است.

متاسفانه مجموعه قوانین مرتبط با بازار کار در مورد پدیده اشتغال اتباع بیگانه در ایران تاکنون در حد جریمه کارفرمایان متخلف استفاده کننده از نیروی کار خارجی غیرمجاز و یا تذکراتی در این زمینه ها بوده است و کاربرد دیگری که بتواند شرایط بازدارندگی کارفرمایان در استفاده از نیروی کار خارجی و افزایش انگیزه برای بکارگیری کارجویان داخلی را فراهم کند، نداشته است.

سوء استفاده کارفرمایان

بررسی جنبه های اجتماعی و آسیب هایی که از طریق حضور اتباع بیگانه عموما بی سواد و کم سواد، فاقد مهارت و تخصص کاربردی از کشورهای دیگر برای ایران به وجود می آورد، موضوع این گزارش نیست؛ اما جنبه های اشغال فضاهای کاری برای کارجویان داخلی و همچنین دلایل سوء استفاده برخی کارفرمایان از اینگونه موقعیت ها مدنظر است.

جدیدترین آمار مربوط به حضور اتباع بیگانه در ایران که البته مشخص نیست چه تعداد از این افراد دارای مجوز قانونی ورود به کشور و یا کارت اشتغال هستند، نشان می دهد که در چند سال اخیر با وجود تلاش دولت در ساماندهی اتباع بیگانه و همچنین اعلام ایجاد سامانه ای برای نظارت و شناسایی اتباع بیگانه؛ اشتیاق خارجیان برای اقامت و فعالیت در ایران افزایش یافته است!

با اینکه در چند سال اخیر آمارهای مختلفی از حضور 1 تا 3 میلیون تبعه کشور افغانستان در ایران ارائه شد، اما جدیدترین آمار مستند از مرکز آمار، تعداد افاغنه ایران را 1 میلیون و 452 هزار و 513 نفر نشان می دهد. این آمار حاکی از آن است که این میزان نسبت به سال 85 241 هزار و 342 نفر افزایش نشان می دهد؛ بنابراین مجموعه سیاست ها و جریمه کردن ها تاکنون نتوانسته است مانع از حضور کارجویان افغانی به ایران شود.

البته در مورد افغانستان و عراق که اتباعی از این کشورها در ایران به صورت قانونی و غیرقانونی حضور دارند، می تواند به وقوع جنگ و ناامنی در این کشورها طی یک دهه اخیر نیز مربوط باشد. با این حال، به وجود آمدن شرایط نامناسب اقتصادی در این کشورها، باعث گرایش اتباع آنها برای کار در ایران شده است.

افزایش اشتیاق خارجیان برای کار در ایران!

هم اکنون 1 میلیون و 688 هزار و 195 نفر از کل جمعیت کشور را خارجیان تشکیل می دهند که از این میزان بیش از 86 درصد فقط مربوط به اتباع کشور افغانستان است. به عبارتی هم اکنون حدود 1 میلیون و 700 هزار فرصت شغلی بالقوه که می تواند در اختیار اتباع ایرانی قرار بگیرد، توسط خارجیان اشغال شده هرچند کشور در بخشی از این تعداد نیاز به استفاده از تخصص خارجیان مانند آنچه که در تمام کشورها است، دارد.

عراقی های حاضر در ایران نیز از 44 هزار و 94 نفر سال 85 به 51 هزار و 506 نفر افزایش یافته اند. همچنین پاکستانی ها در 5 سال اخیر 15 هزار و 455 نفر بودند که امروز به 17 هزار و 731 نفر رسیده اند.

تعداد عراقی ها و ترک ها

از کشور ترکیه نیز در سال 85 تعداد 886 نفر در ایران بودند که این تعداد به هزار و 639 نفر در سال 90 افزایش یافته است. 24 هزار و 290 نفر دیگر نیز در ایران زندگی می کنند که از کشورهای مختلفی هستند. یکی از نکات جالب در بررسی آمارهای اتباع بیگانه حاضر در ایران این است که 140 هزار و 516 نفر حاضر به اعلام ملیت خود نیستند!

از کل 1 میلیون و 452 هزار و 513 تبعه افغانی حاضر در ایران، 1 میلیون و 45 هزار و 57 نفر فقط در استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و کرمان حضور دارند و 407 هزار و 456 نفر دیگر در 26 استان دیگر زندگی می کنند.

جدول آماری حضور حدود 1.7 میلیون خارجی در ایران (به تفکیک استان و کشور)