به گزارش مشرق،مجموعه سیزده جلدی از آثار علامه محمدتقی جعفری به مناسبت بیست و سومین سال رحلت علامه به زودی به همت دفتر نشر فرهنگ اسلامی و با همکاری مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری منتشر می‌شود.
عناوین این مجموعه شامل عرفان اسلامی، تکاپوی اندیشه، بررسی افکار هیوم و راسل، معرفت‌شناسی، حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی، چهار شاعر، سرگذشت اندیشه‌ها، جبر و اختیار و وجدان، فلسفه فرهنگ و هنر، فلسفه اجتماعی و تاریخ و تمدن، معنای زندگی، انسان‌شناسی، اخلاق و تعلیم و تربیت است.
اولین جلد از این مجموعه «عرفان اسلامی» است که حاوی دیدگاه‌های پویایی بوده که داستان عرفان را از منظری نو و روزآمد و کاربردی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد و می‌کوشد ندای جهانی آن را از ورای دنیایی که در صنعت و علم و تئوری‌های گوناگون و مسائل متنوّع غوطه‌ور شده، به گوش انسان‌های رازدان و حقیقت‌طلب برساند.
دومین مجلد با عنوان «تکاپوی اندیشه» است. در نیمه دوم قرن بیستم، در فرهنگ ایران، دو تن از عالمان دینی، هر کدام از جایگاه و هر کدام به گونه‌ای، پیشگام بحث‌ها و گفت‌وگوهای دینی بوده‌اند: علامه سیدمحمد حسین طباطبایی و علامه محمدتقی جعفری. گفت‌وگوهای علامه طباطبایی با دانشورانی همچون پروفسور هانری کربن از مواریث فکری فلسفی ایران در چند دهه متوالی زمان یادشده به شمار می‌رود. درست در همان زمان، علامه جعفری نیز به گونه‌ای دیگر در همین مسیر، راه می‌پیمود، با این تفاوت که مباحث و گفت‌وگوهای او با اهل اندیشه و نظر، طیف و دامنه وسیع‌تری داشت و زمینه‌های متنوّع‌تری را شامل می‌شد. مجموعه این بحث‌ها و گفتگوها در اوایل دهه ۷۰ خورشیدی جمع‌آوری و منتشر شد.
سومین جلد به «بررسی افکار هیوم و راسل» اختصاص دارد. این اثر حاوی آن بخش از اندیشه‌های علامه است که توجه جدی وی را به اندیشه‌های متفکران غربی می‌نمایاند. یک بخش از اساسی‌ترین اندیشه‌های او در تمام آثار کوچک و بزرگی که نگاشته، تحلیل و نقد اندیشه‌های فلسفی برخی از متفکران غرب، چون ماکیاولی، هابز، هیوم، فروید، نیچه، برتراند راسل، وایتهد و دیگران است. دارنده این جلد از مجموعه آثار، در حقیقت، صاحب سه کتاب اساسی علامه جعفری در باب بررسی و نقد اندیشه‌های فلسفه غرب است؛ ۱-توضیح و بررسی مصاحبه راسل-وایت ۲-برگزیده افکار راسل ۳-نقد و بررسی نظریات دیوید هیوم در چهار مسئله فلسفی.
«معرفت‌شناسی» جلد چهارم از مجموعه سیزده جلدی است. علامه جعفری از جمله متفکرانی است که به ضرورت طرح مباحث معرفت‌شناسی توجه ویژه‌ای داشته است؛ از این‌رو، در بسیاری از آثار خود به بحث درباره برخی مسائل معرفت‌شناسی پرداخته که می‌توان به برخی سخنرانی‌های وی در دهه ۴۰ شمسی در حوزه معرفت‌شناسی اشاره کرد. وی حتی در «تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی» نیز از طرح مباحث مربوط به معرفت‌شناسی غافل نمانده است.
پنجمین مجلد با عنوان «حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی» است و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان جهان‌بینی قرآن کریم را که همان گزاره‌های هستی‌شناسانه است، در قواعد حقوقی و فقهی که همان گزاره‌های هستی است، در نظر گرفت. چه، بیشتر آیات قرآن، مربوط به آیات جهان‌بینی و درصد کمی از آن، مربوط به آیات حقوقی و فقهی است.
«چهار شاعر» جلد ششم از مجموعه سیزده جلدی علامه جعفری است. بسیاری از متفکران مسلمان، در کنار توجه به مسائل فلسفی و منطقی، به شعر هم توجه داشته‌اند؛ هر چند برخی از آنان گاه از سر تفنن، اشعاری را هم سروده‌اند، ولی گاهی در لابلای بحث‌های فلسفیِ خود، از اشعار گوناگونی در جهت تفهیم مطالب خود سود جسته‌اند. استاد محمدتقی جعفری نیز از این امر مستثنا نیست، البته با تفاوت اساسی. یکی این که ایشان آثاری مستقل در باب اندیشه‌های چند تن از شاعران به نگارش درآورده، به ویژه پژوهش‌های گسترده‌ای درباره مولوی انجام داده است. دیگر این که وی در آثار خود، به اشعار شاعران بسیاری استناد کرده است که حجم آن قابل مقایسه با هیچ یک از متفکران جهان اسلام نیست.
جلد هفتم با عنوان «سرگذشت اندیشه‌ها» به نوعی تاریخ فلسفهای تحلیلی است که با گزینشی از گذشته درصدد طرح ایده‌های خود است. به نظر علامه محمد تقی آرای وایتهد در این کتاب، چه درباره گذشته و چه نظریات و نتیجه‌گیری‌های خود او قابل نقد است. در واقع این کتاب مطالعه‌ای در مفهوم تمدن و کوششی برای فهم این نکته است که چگونه موجودات متمدن به ظهور می‌رسند. برخی از قسمت‌های این کتاب سخنرانی‌های وایتهد است و کتاب شامل چهار بخش مباحث اجتماعی، مباحث کیهان‌شناسی، مباحث فلسفی و تمدن است.
جلد هشتم با عنوان «جبر و اختیار و وجدان» نیز شامل سه فصل است: در فصل اول مسئله جبر و آزادی از جنبه علمی خالص مورد بررسی قرار گرفته و بیشتر به فلسفه‌های غربی، یافته‌های روانشناسی و انسان شناسی پرداخته شده است. در فصل دوم، نویسنده، این مسئله را از بعد فلسفی مورد بررسی قرار داده و به نظریات مختلفی که در این باب وجود دارد اشاره کرده و به تحلیل آن‌ها پرداخته است. فصل سوم که بخش کوچکی از کتاب را شامل می‌شود، به بررسی چند مسئله مرتبط با جبر و اختیار پرداخته و تعارض آن‌ها را با اختیار انسان و سنت‌های ثابت الهی در جهان، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
«فلسفه فرهنگ و هنر» نهمین جلد از مجموعه آثار علامه است که شامل سه اثر «فرهنگ پیرو فرهنگ پیشرو»، «زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام» و «موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی» است که در سال‌های گذشته به صورت کتاب‌های مستقل ارائه شده است.
دهمین جلد به «فلسفه اجتماع تاریخ و تمدن» اختصاص دارد. مبحث فلسفه اجتماع شامل سه بخش اصلی انسان و جامعه، عدالت اجتماعی، و تحلیل کار و ارزش آن است که به جهت گستردگی و تنوع مباحث مربوط به جامعه، این موضوع به سه بخش اصلی و فصل‌های فرعی تقسیم شده است. البته عموم مباحث این بخش‌ها، از مجموعه «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه»، کتاب «آفرینش و انسان»، و آثار پراکنده استاد جعفری جمع‌آوری و تدوین و تنظیم شده است.
«معنای زندگی» یازدهمین جلد از مجموعه آثار علامه را شامل می‌شود که در سال‌های گذشته در سه جلد با عناوین «ایده‌آل زندگی و زندگی ایده‌آ ل»، «فلسفه و هدف زندگی» و «حیات معقول» به صورت سه کتاب مستقل در سال‌های ۱۳۴۰، ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ منتشر شده‌اند.
دوازدهمین جلد با عنوان «انسان‌شناسی» است که بر پایه شش سؤال اساسی استوار است که انسان بایستی به دنبال یافتن پاسخ آن‌ها باشد. این سؤالات شش‌گانه که می‌توان گفت مادر همه سؤالات بشری است، عبارتند از: انسان کیست؟ از کجا آمده است؟ به کجا آمده است؟ برای چه آمده است؟ با کیست؟ و به کجا خواهد رفت؟ علامه معتقد است؛ انسان بدون پاسخ به سؤالات یادشده، جز بن‌بستی نیهیلیستی منزلی دیگر نخواهد داشت. همان بن‌بستی که بسیاری از انسان‌های امروزی در داخل آن با کمال اضطراب درجا می‌زنند. علامه در بسیاری از آثار خود به این بحث پرداخته است.
«فلسفه اخلاق و تعلیم و تربیت» سیزدهمین جلد از مجموعه آثار علامه محمدتقی جعفری است. در این اثر جنبه واقعی و تاریخی برخی روش‌های اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به تعریف اخلاق و اهمیت تعلیم و تربیت پرداخته شده است. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره تلفن‌های ۹۱۰۷۰۸۸۷ و ۵۵۶۹۶۰۸۸۰ - ۰۲۱ دفتر نشر فرهنگ اسلامی تماس برقرار کرده و یا به پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر نشر فرهنگ اسلامی مراجعه کنند.
منبع: ایکنا
۱۱:۲۰ - ۱۴۰۰/۰۷/۲۱
