به گزارش مشرق، در طول دو سال گذشته و بعد از اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹ در لبنان و استعفای «سعد حریری» نخست‌وزیر وقت، پرونده سیاسی لبنان درگیر یک گره کور شد که یک سر آن به ناتوانی مسئولان این کشور و سر دیگر آن به مداخلات خارجی برمی‌گشت.
کارنامه بحران سیاسی لبنان در ۲ سال گذشته
در آگوست ۲۰۲۰ که دولت «حسان دیاب» بعد از چند ماه بن بست سیاسی در لبنان و پس از کش و قوس‌های فراوان و در میان مانع‌تراشی خارجی‌ها موفق به تشکیل دولت شده بود چند روز بعد از انفجار بیروت تحت فشارهای داخلی و خارجی مجبور به استعفا شده و سریال درجازدن روند سیاسی در لبنان تکرار شد.
سعد حریری بعد از استعفای دولت دیاب درحالی که مدعی بود هیچ قصدی برای نامزدی نخست‌وزیری آینده ندارد ابتدا با معرفی چند گزینه‌ای که می دانست شانسی برای موفقیت ندارند وارد روند تشکیل کابینه شد. «مصطفی ادیب» سفیر لبنان در آلمان بارزترین گزینه‌ای بود که با چراغ سبز سعد حریری برای ماموریت تشکیل دولت انتخاب شد؛ اما بعد از اعلام شروط غیرقابل قبول که عملا خواسته شخص حریری و نیروهای خارجی بود، نتوانست رضایت طرفین مربوطه را جلب کرده و از این ماموریت کناره‌گیری کرد.
سرانجام سعد حریری تصمیم گرفت به شکل مستقیم وارد خط تشکیل دولت شود و برای نامزدی نخست‌وزیری آینده لبنان اعلام آمادگی کرده و پس از انتصاب به این ماموریت در اکتبر ۲۰۲۰ از جانب «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان، به لبنانی‌ها وعده داد در کمتر از ۱۰ روز کابینه را تشکیل می‌دهد.
فارغ از اینکه حریری واقعا قصد تشکیل دولت طی ده روز را داشت یا نه، آنچه در ادامه مسیر مشخص شد این بود که او با مطرح کردن دوباره ایده تشکیل دولت تکنوکرات یا متخصص بدون حضور احزاب سیاسی قصد داشت سناریو مورد نظر غربی‌ها را اجرا کند. واقعیت این است که سابقه خانوادگی سعد حریری نشان می‌دهد او نمی‌تواند بدون چراغ سبز محور آمریکایی-فرانسوی-سعودی هیچ تصمیمی در لبنان بگیرد.
پس از آن همه تلاشهای سعد حریری به شکل غیرمستقیم در راستای تشکیل دولتی بدون حضور حزب‌الله بود. پرواضح است که تیم رئیس جمهور و متحدان آن با شروط حریری همچون معرفی همه وزرا و عدم حضور نیروهای سیاسی در کابینه که بر خلاف قانون اساسی است مخالفت کردند و جرقه اختلافات از همینجا زده شد. بنابراین حدود ۱۴ نشست پی درپی میشل عون و سعد حریری برای توافق درباره ساختار دولت به جایی نرسید.
انتخاب نجیب میقاتی و آغاز مرحله تازه در روند سیاسی لبنان
اما در نهایت همانطور که پیش‌بینی می‌شد، سعد حریری در حالی که حدود ۹ ماه لبنان را در وضعیت بلاتکلیفی نگه داشته بود در تاریخ ۱۵ جولای استعفای خود را رسما اعلام کرد.
بعد از آن حدود ۱۰ روز بعد از استعفای حریری، «نجیب میقاتی» نخست‌وزیر سابق لبنان رسما از جانب میشل عون مامور تشکیل دولت شد و درحالی که سنگ‌اندازی‌های سعد حریری برای جلوگیری از موفقیت میقاتی در ماموریتش ادامه داشت، سرانجام وی روز گذشته(جمعه نوزدهم شهریورماه) از کابینه خود رونمایی کرد.
نجیب میقاتی تاکید کرد که برخلاف دولت قبلی، او به دنبال مهلت ۱۰۰ روزه نیست و بلافاصله کار خود و روابط بین‌المللی را آغاز می‌کند و وظایف دولت خود بر مبنای ۴ محور اصلی شرح داد:
- چگونگی مقابله با اپیدمی کرونا.
- رسیدگی به همه پیامدهای ناشی از انفجار بندر بیروت در آگوست ۲۰۲۰.
- اجرای اصلاحات در زمینه‌های مختلف.
- برگزاری انتخابات پارلمانی.
وزرای کابینه جدید لبنان
دولت نجیب میقاتی با حضور ۲۳ وزیر در کنار خود او و جمعا ۲۴ وزیر تشکیل شده که هرچند گرایش‌های سیاسی ندارند اما متخصصانی هستند که توسط احزاب سیاسی معرفی شده‌اند:
-بسام مولوی، وزیر کشور و شهرداری
-فراس الابیض، وزیر بهداشت
-ناصر یاسین، وزیر محیط زیست
-امین سلام، وزیر اقتصاد
-یوسف خلیل، وزیر دارایی
-علی حمیه، وزیر مشاغال
-عباس الحاج حسن، وزیر کشاورزی
-محمد مرتضی، وزیر فرهنگ
-مصطفی بیرم، وزیر کار
-عباس حلبی، وزیر آموزش پرورش و آموز شعالی
-عصام شرف الدین، وزیر مهاجرت
-عبدالله ابوحبیب، وزیر خارجه
-جونی قرم، وزیر ارتباطات
-ولید نصار، وزیر گردشگری
-جورج قرداحی، وزیر اطلاع رسانی
-هنری خوری، وزیر دادگستری
-سعاده الشامی، معاون نخست وزیر
-ولید فیاض، وزیر انرژی و امور آبی
-موریس سلیم، وزیر دفاع
-هیکتور حجار، وزیر امور اجتماعی
-جورج کلاس، وزیر جوانان و ورزش
-نجلا ریاشی، وزیر توسعه اداری
-جورج دباکیان، وزیر صنایع
اما همه می‌دانند که تشکیل دولت در لبنان به معنای پایان کار نیست و شکست دولت‌های قبلی و عمر کوتاه آنها این موضوع را اثبات می‌کند. بنابراین کابینه نجیب میقاتی چالش‌ها و فرصت‌های متعددی پیش روی خود دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
انجام اصلاحات مالی و رسیدگی به پرونده‌های فساد
انجام اصلاحات مالی نخستین پرونده‌ای است که دولت جدید لبنان باید به آن رسیدگی کند؛ چرا که اصل فروپاشی این کشور ناشی از فساد گسترده در بخش سیاسی و غارت اموال عمومی است؛ به طوری که میشل عون مبارزه با فساد را حتی دشوار تر از آزادی سرزمین توصیف کرد. طبیعتا نجیب میقاتی در این مسیر با موانع متعددی مواجه خواهد شد؛ به ویژه اینکه برخی نخست‌وزیران سابق لبنان و نزدیکان آنها نیز از متهمان پرونده‌های فساد هستند و همین موضوع کار را برای میقاتی سخت‌تر می‌کند.
روشن شدن حقیقت انفجار بیروت
با وجود گذشت بیش از یک سال از انفجار مهیب بندر بیروت اما هیچ یک از تحقیقات داخلی در این زمینه به نتیجه مشخصی نرسیده و اخیرا با ورود طرف‌های بین‌المللی به این پرونده و اصرار آنها برای بر عهده گرفتن تحقیقات مربوطه نگرانی‌ها را درباره مخفی ماندن حقیقت این انفجار مانند پرونده ترور «رفیق حریری» نخست‌وزیر فقید لبنان بیشتر می‌کند. سید «حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله پیشتر درباره این موضوع هشدار داده و خواستار شفاف‌سازی واقعیت انفجار و محاکمه عاملان آن شد.
چشم‌انداز روابط لبنان با سوریه
تسلیم شدن آمریکا مقابل مقاومت بعد از واردات سوخت از جمهوری اسلامی ایران به لبنان و مجبور شدن واشنگتن به نقض «قانون سزار» ضد دمشق و تصمیم برای واردات گاز از مصر به لبنان از طریق خاک سوریه نشان داد که دست کم به دلیل جبر جغرافیایی و روابط ریشه‌ای که لبنان و سوریه دارند جدا کردن این دو کشور از یکدیگر ممکن نیست. در همین راستا طی ده روز گذشته هیئتی از وزرای لبنان برای مذاکره با سوریه درباره سازوکار انتقال گاز از خاک این کشور به دمشق سفر کردند و دولت سوریه و نیز «بشار اسد» رئیس جمهوری این کشور با آغوش باز از هیئت لبنانی استقبال کردند.
در اینجا کابینه میقاتی باید مشخص کند که نحوه تعامل آن با سوریه به چه شکل خواهد بود و در وهله نخست آیا قصد دارد روابط با این کشور را گسترش دهد یا این مناسبات محدود به انتقال گاز مصر از خاک سوریه می‌شود. همچنین در وهله بعدی باید مشخصص گردد که آیا روابط لبنان با سوریه در دوره دولت نجیب میقاتی همانند دولت‌های قبلی بر اساس سیاست و تصمیمات آمریکا خواهد بود یا این دولت می‌تواند رویه مستقلی را در پیش بگیرد. اینها سوالاتی هستند که کابینه میقاتی در ادامه راه باید پاسخ آنها را بدهد.
در همین راستا «جانی منیر» کارشناس و تحلیلگر لبنانی در واکنش به تشکیل دولت جدید لبنان اظهار داشت که کابینه لبنان بر اساس تصمیم و تفاهم و خارجی‌ها تشکیل شد و ناشی از یک اقدام مستقل داخلی نبوده است و در واقع عاملی که راه را برای تشکیل دولت باز کرد شکست «قانون سزار» و سفر هیئت لبنانی به سوریه بود؛ جایی که خود آمریکایی‌ها به ناچار پذیرفتند مناسبات بیروت و دمشق از سر گرفته شود.
لبنانی‌ها امیدوارند تشکیل دولت نجیب میقاتی سرآغاز مرحله‌ای برای نجات آنها از اوضاع خفقان‌آور کنونی باشد؛ اما موفقیت کابینه جدید لبنان به سیاست‌های داخلی و خارجی و به ویژه رهایی از وابستگی‌های خارجی بستگی دارد و اینکه اشتباهات دولت‌های قبلی در اعتماد به غرب و آمریکا را تکرار نکند.
