مصوبات نشست شرم الشیخ در قالب یک سند نهایی به عنوان سند پایه اجلاس آتی سران جنبش در تهران ارائه می‌شود. سند مذکور موضوعات منطقه‌ای و بین المللی در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی در چارچوب تحولات جهانی، مسائل سیاسی منطقه‌ای در حوزه‌های خاورمیانه، آسیا، آفریقا، آمریکا جنوبی و مسائل مربوط به توسعه و حقوق بشر را شامل می‌شود.

کوبا، مصر و ایران (روسای سابق، کنونی و آینده) اعضای تروئیکای نم را تشکیل می‌دهند و در نشست تهران که از پنجم تا دهم شهریور ماه برگزار می شود، ریاست این جنبش به مدت سه سال به ایران واگذار خواهد شد.

امتناع لجوجانه رژیم صهیونیستی

وزیرامورخارجه ايران نيز در نشست وزیران امورخارجه دفتر هماهنگی جنبش عدم تعهد تأکید کرد که امتناع لجوجانه رژیم صهیونیستی در پیوستن به معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای همچنان مانع اصلی بر سر اجرای جهان شمول این پیمان است. علی اکبر صالحی با بیان این که ایده ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای در منطقه خاورمیانه که در سال 1974 توسط ایران پیشنهاد شده در سطح منطقه همچنان غیرقابل اجرا مانده تأکید کرد: ما اعتقاد راسخ داریم که از هیچ تلاشی برای ملزم کردن رژیم صهیونیستی به تامین شرایط لازم برای تحقق این هدف نباید فروگذار شود.

وی با اشاره به موضوعات حقوق بشری تاکید کرد که مفهوم حیاتی حقوق بشر مفهومی است که در میان تمامی فرهنگ ها و ملت ها مشترک و ارزشمند است و ایران با الهام از میراث اسلامی و ملی اش به عنوان یکی از گهواره های تمدن اهمیت بسیار زیادی برای آرمان حقوق بشربر مبنای برخورد تعاملی و توام با همکاری در داخل کشور و در رابطه با سایر کشورها قائل است.

صالحی تاکید کرد: در این رابطه مواضع مترقیانه جنبش عدم تعهد مبنای خوبی برای تعامل و همکاری است و ما کاملا موافقیم به تمامی حقوق انسانها و خصوصا حق توسعه حقوقی است لاینفک و به هم وابسته و اینکه موضوعات حقوق بشر باید در سطح جهانی به نحوی سازنده ، غیر تقابلی، غیر سیاسی ، غیر گزینشی و به نحوی منصفانه و عینی ضمن توجه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور کشورها باشد.

صالحی افزود: جنبش عدم تعهد همواره تحمیل فرامرزی حقوق داخلی و اتخاذ تدابیر قهری اقتصادی اجتماعی شامل تحریم های اقتصادی یکجانبه علیه برخی کشورها را رد کرده است. وی ادامه داد: ایران یکی از قربانیان این گونه تدابیر بوده و در اینجا مایلم از اعضای جنبش عدم تعهد به خاطر حمایت هایشان از خواسته های ما و مخالفتشان با چنین برخوردهای قهری یکجانبه ای تشکر کنم.

وی گفت: البته از آنجایی که سیاست تحریم تاکنون شکست خورده است عاملان این سیاست ها به وقیحانه ترین ابزار یعنی اعمال تروریستی متوسل شده اند. وزیر خارجه به ترور شماری از دانشمندان و محققان ایرانی که قربانی اعمال تروریستی وحشیانه شده اند اشاره کرد و گفت: این اعمال تروریستی از شدیدترین جلوه های تروریسم دولتی است و حاکی از آن است که برخی جهت پیشبرد منافع نامشروع سیاسی خود در به چالش کشیدن بدیهی ترین اصول انسانی تردید نمی کنند.

جنبش عدم تعهد چگونه تشكيل شد

57 سال پیش در چنین روزی جنبش کشور‏های غیر متعهد یا جنبش عدم تعهد در سال ۱۹۶۱ میلادی در اوج جنگ سرد و فضای دو قطبی بین غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که نه در اردوگاه کمونیسم و نه در اردوگاه سرمایه‌داری (امپریالیسم)، قرار داشتند، تشکیل شد. اما با اتمام دوران جنگ سرد، هم اکنون اعضای این جنبش را اکثرا کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.

نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعدها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ در کنفرانس باندونگ در شهر باندونگ اندونزی انجام شد. جواهر لعل نهرو، جمال عبدالناصر و سوکارنو رؤسای وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس اندیشه تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند. چون این اتفاق کمی بعد از استقلال هند رخ می داد تحت تاثیر جهان بینی مهاتما گاندی نیز قرار داشت.

در ۱۹۶۱ اولین اجلاس سران عدم تعهد با حضور مارشال یوزیپ بروز تیتو رهبر یوگوسلاوی، قوام نکرومه رهبر غنا، جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر، جواهر لعل نهرو نخست وزیر هندو سوکارنو رهبر استقلای اندونزی در کنفرانسی که در شهر بلگراد در کشور یوگسلاوی برگزار شد، این سازمان موجودیت خود را اعلام کرد.

جمهوري اسلامي ایران که به دلیل عضویت در پیمان نظامی مرکزی سنتو از عضویت در جنبش عدم تعهد محروم مانده بود در سال 1979 پس از پيروزی انقلاب اسلامي به عضويت اين جنبش در آمد.

لغو بر گزاری هفتمین اجلاس سران در بغداد به دلیل تجاوز نظامی عراق به ایران و انتقال این اجلاس به دهلی نو از مهمترین رویدادهای جنبش به حساب می آید. حال قرار است در سال شهريور ماه سال جاري اجلاس سران جنبش عدم تعهد در ایران برگزار شود.

53 کشور آفریقایی، 40 کشور آسیایی، 26 کشور آمریکای لاتین و کارائیب و یک کشور اروپایی (بلاروس) 120 عضو جنبش عدم تعهد را تشکیل می دهند و 18 کشور و 10 سازمان از جمله سازمان ملل، سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب نیز اعضای ناظر این جنبش را تشکیل می دهند.

نقش آفريني ايران در جنبش عدم تعهد

جمهوري اسلامي ايران براي اولين بار رياست جنبش عدم تعهد را از شهريور امسال كه با ميزباني اجلاس سران عدم تعهد از پنجم تا دهم شهريور ماه سال جاري مصادف خواهد شد، به عهده مي گيرد و اين موضوع مسلما اعتبار سياسي و بين المللي ايران را در محيط منطقه‌اي و بين المللي افزايش خواهد داد.

با وجود اينكه اکثریتی از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد را مسلمانان تشکیل می‌دهند و در اين وضعیت جمهوري اسلامي ايران با سکانداري و رهبری جنبش عدم تعهد می‌تواند تاثير و نقش آفرینی مثبتي در تحولات مربوط به جنبش عدم تعهد داشته باشد.

جنبش عدم تعهد مي تواند یک سازو کار نهادی بسیار موثر را در عرصه سیاست خارجی ایران كند. همان طور که این جنبش پیش از این هم درباره موضوعات ایران و مخصوصا مسئله هسته ای ایران حمایت‌های بسیار خوبی نشان داده و در تعدیل رفتار قدرت‌های بزرگ و کشورهای متخاصم با ایران خصوصا در آژانس بین المللی انرژی اتمی‌نقش مثبتی بازی کرده است.

از اين رو سیاست خارجی ایران در تحولات منطقه باید کنشگری بسیار خوبی از خود نشان دهد، جنبش عدم تعهد می‌تواند نقش خوبی را در تحقق و عملیاتی کردن اهداف سیاست خارجی داشته باشد. زيرا در وضعیتی که بيداري اسلامي در منطقه در حال شدت گرفتن است و تحولات ساختاری در فرهنگ این منطقه در حال وقوع است، به نظر می‌رسد ایران می‌تواند از ظرفيت هاي جنبش عدم تعهد به خوبی بهره ببرد.