به گزارش مشرق، در هر سرزمینی جنگ ‌به عنوان یک رویداد اجتماعی و تاریخی در سبک‌ها و ژانرهای گوناگون دستمایه تولید آثار متعددی در ادبیات کشورها و سرزمین‌های گوناگون قرار گرفته ‌است، در ایران نیز روایت جنگ 8 ساله دفاع مقدس، دغدغه افراد بسیاری به‌ویژه رزمندگان به عنوان تنها شاهدان و بازماندگان آن روزها بوده ‌است و پس از پایان جنگ با رجوع به خاطرات ثبت‌ شده در قلب و ذهن خود به روایت حماسه‌ها و ایثارگری‌ها پرداختند و برگی به تاریخ پرفراز و نشیب میهن اسلامی افزودند.

این روزها نیز بازار تولید آثار در زمینه ادبیات دفاع مقدس بیشتر به سمت خاطره‌نگاری‌های خودنوشت یا دیگرنوشت و خاطرات تدوینی حرکت کرده‌ است، آثاری که در زیر شاخه ادبیات نقلی قرار می‌گیرند و به نوعی خاطرات خام و دست نخورده به شمار می‌آیند؛ روایات مکتوبی که به دور از هر گونه کاربرد صنایع ادبی ممکن است مورد توجه نگاه مخاطبان ادبیات دفاع مقدس قرار نگیرد اما این دسته از آثار در نوع خود و در کاربردی دیگر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

سومین قسمت از پرونده «روایت‌گران مقاومت» به گفت‌وگو با علی هاشمی نویسنده و پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس اختصاص دارد، در این گفت‌وگو به بررسی اهمیت انتشار خاطرات و روایات دست نخورده در حوزه ادبیات دفاع مقدس و مشکلات موجود در زمینه انتشار ادبیات داستانی در این حوزه پرداختیم که در ادامه می‌خوانیم.

خاطره‌نگاری دفاع مقدس مستلزم ساده‌نویسی است

این نویسنده و پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس درباره اهمیت این شاخه از ادبیات اظهار داشت: بیشتر گرایش‌ها در حوزه دفاع مقدس، ادبیات نقلی و تدوینی است و کتاب‌های زیادی در این زمینه وجود دارد؛ روایات و خاطرات مکتوب جنگ و دفاع مقدس دارای ارزش تاریخی هستند و از منابع تحقیقی مستند و موثق پژوهشگران شمرده می‌شوند، آمیختگی این دسته از آثار با صنایع ادبی، سندیت آن‌ها را از بین می‌برد و دیگر قابل استناد پژوهشگران نخواهد بود به همین منظور لازم است با قلمی روان نوشته شوند و ساده نویسی مهم‌ترین اصل خاطره نویسی در این حوزه است.

وی افزود: برخی از نویسندگان با الهام زندگی‌نامه رزمندگان و فرماندهان داستان‌هایی را خلق می‌کنند که زاییده ذهن و تخیل آنهاست، هر چند شالوده کار بر اساس زندگی این افراد است اما به عنوان منابع پژوهش در نظر گرفته نمی‌شون. عدم جذابیت آثار ادبیات نقلی و پژوهشی دفاع مقدس از نظر مخاطبان مردمی، امری طبیعی است اما قابلیت گردآوری خاطرات رزمندگان و استناد به این دسته از آثار در پژوهش های مربوط به مفهوم جنگ، در اولویت است.

از تشویق های بدون حمایت مدیران تا محدودیت‌های محتوایی نهادها

هاشمی با اشاره به ماهیت ادبیات داستانی این حوزه توضیحاتی را ارائه داد و بیان کرد: ادبیات داستانی شامل رمان‌ها و داستان‌هایی است که بر اساس ذائقه مخاطبان، با قلمی تاثیرگذار و گیرا روانه بازار ادبیات و نشر می‌شوند، محتوای ادبیات دفاع مقدس مربوط به یک مقوله ارزشی و اعتقادی است و انسان‌های زیادی حفظ و ثبت آن را وظیفه و رسالت خود می‌دانند، از طرفی دیگر نیز تولید آثار فاخر در زمینه ادبیات داستانی همواره مورد توجه و تاکید سازمان‌ها و نهادهای گوناگونی بوده ‌است اما شرایط برخلاف ترغیب و تشویق‌ها است و داستان نویسان این حوزه با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند.

نویسنده و پژوهشگر ادبیات دفاع مقدس درباره دلایل کمبود رمان‌های فاخر در ادبیات دفاع مقدس گفت: در ملت‌ها و کشورهای مختلف نویسندگان محدودیت سوژه ندارند و بدون نگرانی از بابت نظارت‌ها به سوژه و ایده خود می‌پردازند اما در ایران با وجود تاکید به رمان نویسی به خصوص در شاخه ادبیات دفاع مقدس محدودیت‌های مربوط به سوژه و محتوا از سوی سازمان‌های مربوط، مسیر داستان‌نویسی و رمان‌نویسی را ناهموار ساخته ‌است.

وی افزود: از طرفی دیگر تاکید سازمان‌های گوناگون به حفظ و ترویج فرهنگ دفاع مقدس با حمایت‌های مالی همراه نیست و بسیاری از کتاب‌ها مجوز انتشار دریافت می‌کنند اما به دلیل مشکلات مالی به مرحله‌ چاپ نمی‌رسند؛ «مردی با چفیه سرخ» عنوان کتابی است که با محوریت شهید شهبازی نوشته شد و موفق به دریافت مجوز چاپ شد اما چند ماهی است که به واسطه نبود منابع مالی چاپ و انتشار آن به تاخیر افتاده است.

علی هاشمی معتقد است سیری در دوره‌های تاریخی مختلف نشان می‌دهد شکل‌گیری مکتب‌های ادبی و هنری در ایران با پشتیبانی و حمایت حاکمان همراه بوده است، در شرایط کنونی نیز بازار ادبیات و نشر نیازمند حمایت است.

رسانه‌ها خط مقدم معرفی آثار دفاع مقدس

وی درباره وضعیت تبلیغ و معرفی ادبیات دفاع مقدس در استان اصفهان تصریح کرد: کتاب‌های مفید و تاثیرگذاری در حوزه ادبیات دفاع مقدس منتشر شده‌ اما فعالیت رسانه‌ها در زمینه معرفی و تبلیغ این آثار رضایت‌بخش نیست و جای کار بیشتری در این زمینه وجود دارد.

نویسنده و پروهشگر حوزه دفاع مقدس افزود: رسانه‌های دیداری و مکتوب سازوکار مشخصی برای معرفی و تبلیغ کتاب ندارند در حالی که رسانه‌ها می‌توانند با استفاده از معرفی آثار مکتوب فاخر در مسیر جهت‌دهی افکار عمومی و افزایش درک و بینش انسان‌ها نسبت به تاریخ سرزمین گام بردارند حال هر چند کتاب‌هایی با متن عالی و محتوای مفید منتشر شود اما رسانه‌ها در حوزه تبلیغ و ترویج آثار برنامه‌ای تنظیم نکنند فعالیت ناشران گوناگون مثبت نخواهد بود.